De Pont stichting, Tilburg
Suspect
projectzaal
gastconservatoren Nikkie Herberigs en Imke Ruigrok
7 november 2009 tm 10 januari 2010
Er klinkt een geweerschot!
Een gangster met gleufhoed, een femme fatale en een detective op een
slecht verlichte regenachtige straathoek. Het silhouet van een rokend
pistool. Een donkere `voice-over' verslaat....
De tentoonstelling Suspect die vanaf 7 november te zien is in de
projectzaal van museum De Pont, heeft als inspiratiebron de film noir
uit de jaren veertig. Gebaseerd op de misdaadromans uit de jaren
dertig, geschoten in zwart-wit en met een donkere sfeer en veel
contrast afgeleid van de Duitse expressionistische cinematografie.
Het is geen thematentoonstelling, maar een zoektocht naar de wijze
waarop het medium film, in het bijzonder deze film uit de jaren
veertig en haar klassieke elementen worden gebruikt door drie
hedendaagse kunstenaars. De titel Suspect verwijst niet alleen naar de
obscure sfeer die we kennen uit deze klassieke film, maar ook naar de
vraag wie de verdachte is in situaties waar de grenzen tussen goed en
kwaad lijken te vervagen.
Film noir in bredere zin verwijst niet naar een specifiek genre, maar
eerder naar een sfeer of thematiek. Drie hedendaagse kunstenaars:
Rosella Biscotti, Keren Cytter en Jesper Just, ieder vertegenwoordigd
met een videowerk, geven invulling aan deze thematiek en gebruiken
specifieke elementen uit de filmindustrie op geheel eigen wijze. Zo
speelt Jesper Just in het werk A Vicious Undertow (2007), waarin een
driehoeksverhouding tussen twee vrouwen en een man centraal staat,
met de archetypische rolverdeling van man en vrouw en breekt hij met
bestaande cinematografische conventies. De hoofdpersoon in Continuity
(2005) van Keren Cytter raakt verstrikt in een verhaal dat hij zelf
heeft gesponnen. Cytter gebruikt filmische aspecten uit onder andere
de film noir, waarmee ze desoriëntatie en spanning weet over te
brengen. In het werk The Undercover Man (2008) speelt Rosella Biscotti
met ons besef van werkelijkheid en illusie en de manier waarop
historische feiten worden geïnterpreteerd en gecommuniceerd. Hiervoor
deconstrueert ze het waargebeurde verhaal van undercover agent Joseph
Pistone en zijn periode bij de maffia, in de jaren negentig verfilmd
in de Hollywoodfilm Donnie Brasco.
Film noir in enge zin is een term die gebruikt werd voor Amerikaanse
films na de crisisjaren van de jaren dertig, waarin het volk het
vertouwen verliest in de staat en andere overkoepelende
overheidsorganen. Misdaad, maffia en rebellie worden door media
verheerlijkt en romans waarin de misdadiger, zijn liefje en de
detective een intrigerend kat-en-muis-spel spelen kennen gretig
aftrek. Tegen deze achtergrond, waarin de `kleine man' de held is en
het systeem corrupt, ontstaat deze donkere film. De zeer herkenbare
contrastrijke belichting en vervreemdende omgevingen blijken een
onuitputtelijke inspiratiebron voor vele generaties filmmakers. Nog
steeds verschijnen er met regelmaat hedendaagse varianten als Sin
City, Black Dahlia en Public Enemies die tegenwoordig `neo noir'
genoemd worden.
Deze drie hedendaagse kunstenaars proberen ons op het verkeerde been
te zetten, stellen vragen over waarheidsvinding en hoe spanning wordt
geconstrueerd en zoeken hiervoor inspiratie in de (klassieke)
filmindustrie.
Speciaal voor deze tentoonstelling zullen een aantal gerestaureerde
klassieke film noirs uit de archieven worden opgediept. In de
Filmfoyer Tilburg vindt een parallel programma plaats. Hier kan op
zondagochtenden worden genoten van ware film klassiekers. Bezoekers
krijgen op vertoon van het filmkaartje gratis toegang tot De Pont.