Nieuws
Zware aardbeving en tsunami bij Samoa-eilanden
30 september 2009 - De aardbeving van 29 september 2009 bij de
Samoa-eilanden, die voor zover nu bekend 65 slachtoffers heeft geëist,
is het gevolg van de grootschalige platentektoniek in de Tonga regio,
de regio waarin de Samoa-eilanden liggen.
Lokatie van de aardbeving bij Samoa op 29 september 2009. (Bron
figuur: EMSC)
Hier botst de Pacifische plaat in westelijke richting tegen de
Australische plaat met een snelheid van ongeveer 8 cm per jaar. Als
gevolg van deze botsing duikt de Pacifische plaat onder de
Australische plaat, dit wordt subductie genoemd. Dit is ook te zien in
de schematische figuur hieronder.
De plaatgrens tussen de Pacifische en Australische plaat is een van de
meest actieve aardbevingsgebieden op aarde. Ook grote aardbeving zoals
de aardbeving van 29 september zijn niet ongebruikelijk. Toch is de
lokatie van deze beving ver aan de noordoost kant van de
subductiezone, zodat hij ondiep was en relatief dichtbij de
Samoa-eilanden plaatsvond.
Het mechanisme van de aardbeving was grotendeels een afschuiving
(normal faulting), waardoor er onder de oceaanbodem een grote
vertikale beweging was. Dit heeft ertoe geleid dat de oceaanbodem een
stuk naar beneden is gezakt, en daarmee ook de hele waterkolom die
zich erboven bevond. Dat is het begin van de tsunami. Het feit dat de
aardbeving onder de oceaan plaatsvond, ondiep was en een grote
vertikale beweging vertoonde zijn de 'ideale' omstandigheden om een
tsunami op te wekken.
Op de Samoa-eilanden zijn golven van 1,5 meter hoog gemeten, maar
lokaal zijn hogere golven tot 4 meter gerapporteerd. Dit komt door de
structuur van een baai, die lokaal hogere golven kan veroorzaken. Van
Nieuw-Zeeland zijn er metingen van 90 cm waterhoogte en van Hawaii van
50 cm. Inmiddels zijn alle tsunami-waarschuwingen en 'watches' weer
ingetrokken.
---
Historische seismiciteit (1990-heden) van de regio. De verschillende
kleuren geven de dieptes aan, de grootte van de cirkels staan voor de
verschillende magnitudes. (Bron figuur: USGS)
Historische seismiciteit (1990-heden) van de regio voor bevingen
groter dan M=7. Hierop is goed te zien dat deze aardbeving relatief
dichtbij de Samoa-eilanden ligt in vergelijking met eerdere
aardbevingen. (Bron figuur: USGS)
Wereldwijde platentektoniek. De aardbeving bij Samoa is aangegeven met
een gele ster.
Schematische tekening van subductie. In de Tonga regio is de subductie
niet naar het oosten (rechts) maar naar het westen.
Eerste uitgave: 30-09-09
Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut