Platform Biologica
Debatreeks deel 1: Avond van de Goede Smaak
Gisteren vond de aftrap plaats van de 7-delige debatreeks "De toekomst
van de landbouw en ons voedsel". De eerste avond was vooral een
luchtige introductie. Wethouder van Amsterdam Marijke Vos sprak over
stadslandbouw. Schrijver Ronald Giphart behandelde `de goede smaak'
door de eeuwen heen. Wim Pijbes, directeur van het Rijksmuseum, deelde
zijn plannen om de Nederlandse kunstgeschiedenis te gaan verbinden met
de Nederlandse culinaire geschiedenis. Een hoogtepunt was het verhaal
van Frits Muskiet, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen,
over de evolutie van de spijsvertering en het oerdieet. In het
onderstaande een sterk verkorte weergave van de lezing. De tweede
debatavond is volgende week, 30 september.
Professor Frits Muskiet over het gezonde oerdieet van onze verre
voorouders:
"Ik zal spreken over de evolutionaire bron van westerse ziektes. Het
is natuurlijk ondoenlijk om 6 miljoen jaar evolutie in 15 minuten te
behandelen. De evolutionaire geneeskunde biedt een historische
achtergrond bij onze westerse ziekten. De hele wereld kent momenteel
een explosie van Diabetes 2: tussen 1995 en 2010 is er een stijging in
het aantal patienten van 87%. Er zijn veel ziekten die gerelateerd
zijn aan voeding, waarvan vele gerelateerd zijn aan voortplanting.
Weliswaar neemt de levensverwachting van de westerse mens toe, maar
het aantal jaren zonder chronische ziektes neemt af: dit kunt u
allemaal vinden op de website van het CBS.
Zes miljoen jaar geleden hadden wij een gemeenschappelijke voorvader
met de chimpansee. 160.000 jaar geleden ontstond Homo Sapiens, in de
Riftvallei in Afrika. Van vegetarische aap ontwikkelde de mens zich
tot omnivoor, terwijl de herseninhoud enorm steeg. Waarschijnlijk
stamt de hele mensheid af van een groep van 10.000 mensen in Ethiopie.
Alle variatie in mensenrassen wordt veroorzaakt door een handjevol
verschillende genen. We ontwikkelden enkele nieuwe eigenschappen,
zoals de capaciteit om melk te drinken (alleen blanken; de meeste
mensen kunnen niet tegen melk na de kindertijd). Al die genen die
tegenwoordig gevonden worden bij allerlei ziektes, hadden we 160.000
jaar geleden al. Ons lichamelijk gestel is vooral gericht op 1
opdracht: nageslacht produceren. Het idee dat genen ons ziek maken is
onjuist. Minder dan 5%, maar eerder 2%, van onze ziekten heeft een
primaire oorzaak in de genen. De meeste ziekten zijn dus verworven
ziekten, bepaald door de omgeving. Ons genoom is in principe perfect,
want het resultaat van miljoenen jaren van evolutie. Het verandert
slechts 0,5% per miljoen jaar. 160.000 jaar is dus niks.
Over de beschavingsziekten: de meeste gevallen daarvan kunnen vermeden
worden. 90% van type 2 diabetes is onnodig. 80% van hart- en
vaatziekten idemdito. Deze kunnen voorkomen worden door verbetering op
3 gebieden: voeding, beweging, en roken. Sinds de agrarische
revolutie, maar vooral sinds de industriele revolutie, zijn er enorme
fouten in ons voedingspatroon geslopen. O.a. in verhouding
vet/eiwit/koolhydraten, micronutrienten, de verhouding natrium/kalium,
vezels, suiker, etc.
In 1815 aten we minder dan 10 kg suiker per jaar; nu 70 kg. De
hoeveelheid vet is enorm toegenomen sinds 1820. Vet is niet slecht,
het gaat om de kwaliteit vet. We zijn veel meer verzadigde vetten,
omega 6, en transvet gaan eten. In de geschiedenis hebben we nooit
eerder transvetten gegeten. Die zijn funest.
De beschavingsziektes treffen ons na de reproductieve leeftijd: dus er
vindt geen evolutionaire selectie op plaats. Maar nu krijgen ook al
kinderen suikerziekte, dus inmiddels begint selectie een rol te
spelen.
Als je in Hongarij naar de KFC gaat, krijg je 24 gram transvet binnen.
5 gram verhoogt het risico op hart- en vaatziekten al sterk. Er zijn
jaarlijks in Nederland 1500 doden door transvet. Vergelijk dat met de
900 doden in verkeer. Het verbieden van transvet in voeding is een
efficiente maatregel om het transvetgehalte terug te dringen. Wij
hebben per dag 450 mg vetzuren uit vis nodig, daarvan krijgen we nog
maar een fractie binnen.
Dit alles volgt uit ons verleden in Afrika. Mensen hebben altijd rond
water gewoond. Logisch, want in het klimaat in Afrika heb je 2 liter
water per dag nodig. Men leefde dus aan het water. In de savanne is
het bijna onmogelijk om een beest te vangen. Het is geen voordeel om
rechtop te lopen in de savanne, in het water wel.
Welke voedingsstoffen komen we tekort in onze voeding: iodium,
vitamine D, vitamine A, en LCP. Deze worden dus aan zout, margarine
etc toegevoegd. Maar ze zitten van nature in vis. Er zijn sterke
aanwijzingen dat we veel meer vitamine D zouden moeten eten. Is o.a.
belangrijk voor reproductie. Het tekort aan vetzuren uit visolie is
een probleem van deze tijd.
Waarom gingen die jagers-verzamelaars op hun 30e dood? Ze stierven aan
infectieziektes, geweld, en hongersnood. Een van de belangrijkste
oorzaken dat we nu zoveel langer leven is: schoon water. Het beste wat
je voor Afrika kunt doen, is ze schoon water bezorgen.
Gezond oud worden betekent dat organen niet worden aangetast.
Natuurlijke selectie is bij ons uitgebannen doordat natuurlijke
bedreigingen en geweld nauwelijks een rol spelen. De nieuwe drempel
voor gezond oud worden zijn de ziektes die door de westernisering zijn
ontstaan. Als we die elimineren, staat er weinig in de weg van
"healthy aging".
Natuurlijk hoeven wij niet terug het oerwoud in. De moderne
jager-verzamelaar jaagt in supermarkt. Waar kunt u op jagen? De vis en
de verse groente en fruit. Niet op hamburgers en cola. U kunt maar
beter niet luisteren naar de schijf van vijf, tegenwoordig de
voedingspiramide. Deze beveelt ons een grote hoeveelheid granen aan.
Maar tot 10.000 jaar geleden hebben wij nooit granen gegeten! Granen
hebben er geen voordeel bij door ons opgegeten te worden, en verzetten
zich daar dan ook tegen door middel van giftige stoffen. Circa 1% van
alle mensen is allergisch voor granen, specifiek de gluten. Wij hebben
veel moeite om granen te verteren. Wat zeker zo belangrijk is, is
beweging. Met ons huidige westerse voedingspatroon houden we een
voortdurende lage graad van ontsteking in stand. Daar worden we ziek
van.
De geneeskunde accepteert niet algemeen wat ik zeg. Er is een kleine
groep wetenschappers die zich met dit vakgebied bezighoudt en
wereldwijd informatie uitwisselt. Ook de gezondheidsraad accepteert
mijn visie niet. Ik zie in dat je de wereldbevolking niet kunt voeden
door de granen uit ons dieet te halen. Maar granen hebben ons ziektes
gebracht. We zijn de granen ook nog gaan raffineren, zodat we puur
zetmeel eten. Dit levert een hoge glycemische index op. Wat betekent
dat? Een voorbeeld. Uw kind zit voor de tv en heeft dorst. Het gaat
naar de koelkast en drinkt coca cola. Het suikergehalte in het bloed
schiet omhoog. De insuline schiet erachteraan. De suiker verdwijnt,
maar de insuline werkt nog even door: er ontstaat een suikerdip. Dus
uw kind krijgt honger en gaat eten. Het kind is inactief, krijgt
dorst, en eindigt met honger."
Antwoorden op vragen:
* "Ik persoonlijk eet geen rijst meer. s' Ochtends eet ik soms vis,
en veel fruit. Ik neem brood mee naar het werk, verder eet ik het
niet. Een promovendus van mij stelde: we moeten de koeien ook
laten joggen. Als we ons bewegings- en eetpatroon moeten
veranderen naar maatstaf van evolutie, dan geldt dat ook voor de
dieren die we eten. Vroeger kregen wij nooit vette koeien te eten.
Als we al een gnoe vingen op de Serengetti-vlakte, hadden we een
tanige gnoe; en in de meeste gevallen aten we aas en konden we
alleen het merg uit de botten eten en de hersenen; de delen waar
de roofdieren niet bij konden. We aten dus weinig vet vlees."
* "Aardappelen hebben we ook nooit gegeten als oermens. Dat zijn
snelle koolhydraten, met een zeer hoge glycemische index."
* "Ik vrees dat de toekomst hoe dan ook zal uitdraaien op een
gevecht om grondstoffen; dus ook om voeding."
* "Iedereen heeft recht op een ongezond leven. Maar de laatste tien
jaar zijn er erg veel ziektes die te voorkomen zijn en die de
maatschappij veel geld kosten. De solidariteit op dit terrein is
aan het afnemen."
* "De mens bestaat (geteld naar het aantal cellen) voor 90% uit
bacterien; dan kunt u zich afvragen wat een mens is." [in gewicht
1,5 kg]
* "Vegetariers hebben niet minder kans op kanker en hebben geen
hogere levensverwachting. Wel heb ik de indruk dat hun levensstijl
bewuster is. Als vegetarier kunt u overleven bij de gratie van
Albert Heijn. Als u in de wildernis van Afrika vegetarisch
probeert te overleven, gaat u dood."
* "Ik ben geen voorstander van GMO's. Maar ik denk dat we het nodig
zullen hebben."
* "Ik zou mijn kinderen liever aan aspartaam blootstellen dan aan
suiker."
Correcties en aanvullingen welkom op redactie@biologica.nl.
*** www.biologica.nl - alles over biologisch en Biologica ***
»