Ingezonden persbericht


Enquete Vastgoedjournaal.nl / Jones Lang LaSalle: Zorgen om financiering nog steeds groot.

Uitgegeven: 29-09-2009 (14:02)

De zorgen om de financiering en financierbaarheid van vastgoed zijn nog steeds het grootste probleem voor de vastgoedmarkt, zo blijkt uit een enquête onder 1531 ontwikkelaars, makelaars/adviseurs, beleggers, financiers en andere vastgoedprofessionals. De beperkte financieringsmogelijkheden staan met stip op nummer één als negatief punt voor de bedrijfsvoering van de respondenten, gevolgd door de negatieve economische verwachtingen. Opvallend was verder onder meer dat duurzame gebouwen zeer positief werden ervaren voor de bedrijfsvoering, wat in de praktijk nu nog niet erg speelt, maar duidelijk onder alle partijen een toekomstgericht thema is.

Het Vastgoed Journaal heeft het initiatief voor deze enquête genomen om beter inzicht te krijgen over de meningen en verwachtingen op de vastgoedmarkt.

Meer belangstelling voor financieringsalternatieven Ruben Langbroek, Head of Research en Associate Director van JLL zegt als commentaar: "Kijkend naar de partijen die geënquêteerd zijn valt op dat wat de financierbaarheid betreft de meningen redelijk eensluidend zijn. Alleen financiers kijken gemengd aan tegen die financierbaarheid, bijna de helft van hen ziet de strenge financieringseisen ook als positief. Je ziet overigens dat nieuwe financieringsvormen overwegend als een positieve ontwikkeling worden gezien." Voorbeelden daarvan zijn bijvoorbeeld 'vendor financing' en 'real estate mortgage conduits'. Langbroek zegt als toelichting: "Vendor financing, waarbij de koper dus alleen wil kopen als de verkoper bereid is de koopsom als het ware in termijnen te ontvangen, is in Nederland nog niet erg ontwikkeld, maar bijvoorbeeld in de UK gebeurt het méér. Daarnaast worden de oude CMBS'en nu anders verpakt, namelijk met een duidelijk laag risicoprofiel, en dat wordt dus ook positief beoordeeld." Langbroek noemt op dit gebied nog een andere ontwikkeling: "Banken zijn best wel bereid om met beleggers die moeten herfinancieren of onder hun convenant zakken naar oplossingen te zoeken, bijvoorbeeld via junior debt facilities. Dat zijn eigenlijk diverse kleinere leningen tegen veel hogere premies. Maar als je als partij moet herfinancieren en je kunt daarmee een stukje extra vreemd vermogen aantrekken, dan is men best wel bereid daar wat meer voor te betalen."

Actuele vraag naar duurzame gebouwen gering
Zoals ook op het Beleggerssymposium van 22 september van Jones Lang Lasalle, waarbij oiok hun eigen onderzoek onder institutionele beleggers werd gepresenteerd, werd onder meer gezegd door een belegger, er is nog maar weinig te merken van extra belangstelling bij gebruikers om voor duurzame gebouwen, op een paar front runners na. Toch scoorde de vraag naar duurzame gebouwen in deze enquête opvallend positief. Hoe is dat te rijmen? Langbroek: "Het leeft blijkbaar toch wèl. Als Jones hebben we onlangs bijvoorbeeld met twintig grote beleggers gepraat over onder meer hun verwachtingen op het vlak van duurzaamheid en ook dat was erg positief. iedere partij is er toch mee bezig. Er gebeurt in de praktijk nu inderdaad nog niet zoveel, maar we zien het als potentie voor de toekomst." Hij voegt eraan toe: "Vooral ontwikkelaars hebben dit als zeer positief benoemd. Want je hebt nu te maken met een zeer beperkt aanbod van duurzame gebouwen, dus moet er meer nieuwbouw worden gepleegd dan wel moeten bestaande gebouwen worden herontwikkeld als straks de vraag daarnaar aantrekt. En duurzaamheid hoeft niet perse duurder te zijn. Het kost uiteraard wel extra investeringen om bestaande gebouwen te verduurzamen, maar dat heeft ook te maken met de terugverdientijd."

Zorgen over economie
Eveneens op het symposium van JLL kwamen trouwens de economische verwachtingen en mogelijke instroom van Duits kapitaal ter sprake. Eric de Clercq Zubli, Managing Director van JLL, zei daar niet voor eind 2010 een duidelijk herstel van de economie te verwachten. Ook in deze enquête van Vastgoed Journaal/JLL kwamen deze punten aan de orde. De instroom van Duits kapitaal wordt hier als zeer positief beoordeeld. Maar aan de andere kant worden de economische verwachtingen overwegend als negatief beoordeeld, en volgen daarmee als nummer twee op de zorgenlijst. Hoe is dat allemaal met elkaar te rijmen, onder meer nu de Duitse economie groeit en aanjager kan zijn voor ook de Nederlandse economie?

Langbroek: "Om met die economie te beginnen. De Duitse economie is inderdaad nu al uit de recessie geklommen. De vraag is of dat herstel structureel is. Die lichte groei kwam met name door de slooppremie die de autoverkopen stimuleerde. Duitse open end fondsen hebben weliswaar een enorme kapitaalinstroom gehad, en zijn bezig met acquisities op de Westeuropese kantorenmarkt, maar nog niet op de Nederlandse markt. Die fondsen vormen zeker de meest actieve partij van alle buitenlandse partijen die cross border investeren, maar dus niet op Nederlandse markt. Waarschijnlijk is dat, omdat ze wachten totdat de markt hier verder is uitgebodemd, wat wèl het geval lijkt te zijn in Engeland en Frankrijk en waar grote aankopen zijn gedaan."

Bron: Vastgoedjournaal.nl