`Gentle Giant': uitzonderlijk Afrikaans leiderschap
Je zou John Kufuor, oud-president van Ghana, een witte raaf onder de
Afrikaanse leiders kunnen noemen. Vorige week vrijdag was hij te gast
bij het Afrika-Studiecentrum. Zijn presidentschap had een Leidse
connectie.
Stabiliteit en democatie
Kufuor was in Nederland op uitnodiging van minister Bert
Koenders om de dag over ontwikkelingssamenwerking bij te wonen,
die zaterdag in Den Haag werd gehouden. Als president van Ghana
in de jaren 2001-2008 was Kufuor daarvoor geen slechte keuze.
Kufuor bracht Ghana politieke stabiliteit, stimuleerde de
economie met een doordacht plan en zocht mede naar oplossingen
voor oorlogsconflicten in Ghana's buurlanden. Bovendien
bevorderde hij de democratie en vrije pers in Ghana. De
combinatie van zijn rijzige, imponerende gestalte en zijn
rustige optreden leverde hem de bijnaam `Gentle Giant' op.
John Kufuor: `If boredom gives us peace and stability for
people, () let's have more boredom.'
Band tussen Ghana en Leiden
Oud-president Kufuor had aangegeven bij gelegenheid van zijn
bezoek bij het Afrika-Studiecentrum in het Pieter de la
Courtgebouw van de Faculteit der Sociale Wetenschappen een
lezing te willen houden over zijn presidentschap en daarna
vragen te beantwoorden. Bij de aanmeldingen liep het storm. Er
kwamen studenten, hoogleraren, NGO-medewerkers en een grote
groep Ghanezen, onder meer aanhangers van Kufuors partij New
Patriotic Party. In het welkomstwoord ging ASC-medewerker Jos
Damen in op de eeuwenoude band tussen Ghana en Leiden. In 1742
promoveerde de Ghanese jongeman Jacobus Capitein op een
proefschrift over slavernij en de bijbel. Op 14 oktober 1960
werd Kofi Abrefa Busia hoogleraar sociologie en cultuurkunde
van Afrika aan de Leidse universiteit, een leerstoel mede vorm
gegeven door het Afrika-Studiecentrum. Negen jaar later, in
1969, werd Kofi Busia gekozen tot premier van Ghana. Busia was
Kufuors leermeester. Hij benoemde Kufuor later ook tot
staatssecretaris van buitenlandse zaken in zijn kabinet.
Van bewindsman tot gevangene -en terug
Ineke van Kessel, Ghana-kenner van het ASC, hield een
introductie over de twee termijnen presidentschap van Kufuor
president (januari 2001-januari 2009) en over zijn voormalig
voorzitterschap van de Afrikaanse Unie (2007-2008). In een
schets van Kufuors carrière liet ze verder zowel zijn opleiding
(studies in London en Oxford) als zijn periode als hoge
ambtenaar zien. Na die tijd werd Kufuor staatssecretaris, maar
na een staatsgreep in 1972 zat hij ook een jaar in een Ghanese
gevangenis. Na jaren in het bedrijfsleven ging hij in 1979
terug de politiek in, wat uiteindelijk in 2001 resulteerde in
een nipte verkiezingsoverwinning op Jerry Rawlings. Voor de
verkiezingen had hij "positieve verandering" en "zero tolerance
for corruption" beloofd. Verder beloofde hij Ghana economische
groei door liberale hervormingen en handhaving van de wet. En
daar heeft hij zich voor ingezet. In een interview met de BBC
werd ooit aan president Kufuor gevraagd of hij saai was. Kufuor
antwoordde: `If boredom gives us peace and stability for people
to go about their normal business and live in dignity, then I
would say, let's have more boredom.'
... en na afloop een groepsfoto voor het Pieter de la
Courtgebouw
Stabiliteit in regeringsperiode
Vervolgens sprak Kufuor zelf over onderwerpen die hem na aan
het hart liggen, zoals de ontwikkeling van Ghana tijdens zijn
regeerperiode. Hij wees op economische groei, fors verhoogde
buitenlandse investeringen, betere wegen en ziekenhuizen en
vooral op de afgenomen schuldenlast. Even belangrijk vond
Kufuor de politieke stabiliteit en grotere vrijheid. Hij ging
ook in op zijn rol als vredestichter bij de omringende landen
en zijn voorzitterschap van de Afrikaanse Unie (OAU). Duidelijk
trots was Kufuor op de vrijwillige toets die Ghana onderging
als onderdeel van het "good governance"-examen van NEPAD (New
Partnership for Africa's Development).
Afrikaanse Unie
Na zijn toespraak werden aan Kufuor door een panel enkele
vragen gesteld. Marion Eeckhout ging in op de overheidsrol in
de Ghanese economie, Samuel Ntewusu (promovendus afkomstig uit
Ghana), Akinyinka Akinyoade en Klaas van Walraven (ASC) stelden
wat meer politieke vragen. Opvallend was dat Kufuor een
mogelijke rol van de Afrikaanse Unie niet bepaald sterk
aanzette. Een tiental enthousiaste vragenstellers uit de zaal
zorgde vervolgens voor een breed scala aan vragen, die Kufuor
zo uitgebreid mogelijk probeerde te beantwoorden. Zowel de
vragen over slecht functionerende Afrikaanse presidenten als
die over invoertarieven kregen van Kufuor een diplomatiek
antwoord.
Het seminar trok veel publiek van Afrikaanse origine
Enthousiasme
Na de bijeenkomst bleek dat Kufuor ook in Nederland over
enthousiaste supporters beschikt. Hij werd letterlijk bestormd
door mensen die met hem wilden praten of op de foto wilden. Na
enig wachten lukte dat. Oud-president Kufuor poseerde met
tientallen Ghanese fans voor een unieke fotosessie op de
trappen van het Pieter de la Courtgebouw. Daarna zoefden de
wachtende limousines weg naar Den Haag. En zaterdagavond
wachtte het vliegtuig weer, dit keer voor een reis naar Japan.
(29 september 2009/Marieke van Winden)
Universiteit Leiden