Onderzoek verschenen naar Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen
Duizenden verzetslieden keerden na de oorlog uit gevangenissen en kampen terug naar Nederland. Zij verlangden voor zichzelf en voor de vele verzetsweduwen van de overheid financiële steun en voorzieningen. Om dat te kunnen realiseren organiseerden zij zich onder meer in de Nederlandse Vereniging van Ex-Politieke Gevangenen (Expogé), die het grootste deel van de gevangen verzetsmensen en gijzelaars uit de Tweede Wereldoorlog vertegenwoordigde. Socioloog Tom de Ridder deed onderzoek naar deze vereniging waarbij hij zich voor een groot deel baseerde op het archief van Expogé dat bij het NIOD wordt beheerd. Maandag 28 september nam Koningin Beatrix op Paleis het Loo het eerste exemplaar in ontvangst van de publicatie, De geest van het verzet. Ex-politieke gevangenen uit 40-45 .
Behalve het realiseren van financiële steun had de Expogé ook andere grote ambities: De vermisten moesten opgespoord, de misdadigers gestraft en de doden herdacht. Maar vooral moest de geest van het verzet bij de bevolking doordringen, zodat er bij volgende bedreigingen van de vrijheid veel massaler weerstand zou zijn. Een mooi streven, zo stelt De Ridder, maar de vraag was wel: wélke geest van het verzet? Tom de Ridder geeft in deze geschiedenis van Expogé een boeiend beeld van grote bijeenkomsten, hevige discussies en stevige acties. De illusie van eenheid van allen die het nazisme hadden bestreden bezweek al gauw onder de politieke tegenstellingen in de Koude Oorlog: de communistische ex-kampgenoten werden de vereniging uitgezet. Pas na 1970, toen de strijders zich meer als slachtoffers gingen zien, werden de contacten enigszins hersteld.
Een groot deel van zijn onderzoek baseerde De Ridder op het archief van Expogé dat het NIOD beheert. Het archief bevat veel informatie over het functioneren van Expogé en geeft een goed beeld van de activiteiten die de vereniging ontplooide en de motieven die de leden dreven. De uitvoerige correspondentie biedt inzicht in de omstandigheden waarin veel ex-gevangenen verkeerden en in de concrete hulp die Expogé bood.
Bekijk voor meer informatie over Expogé en het archief
Meer informatie
De geest van het verzet. Ex-politieke gevangenen uit 40-45 is uitgegeven door