Reguleringsstaat mag niet uitlopen op 'polderen'
23/09/2009 17:16
Universiteit Twente
'Complex en onvoldragen'. Dat zegt jurist en bestuurskundige dr. Michiel Heldeweg over een wetsvoorstel waarmee het kabinet wil voorzien in een algemene regeling voor het Maatschappelijk Ondernemen. Op donderdag 24 september 2009 inaugureert Heldeweg als hoogleraar Publiek Recht aan de Universiteit Twente.
Het kabinet zint op nieuwe vormen voor 'good governance', door maatschappelijke ondernemingen die een publiek belang vertegenwoordigen. Dit past in het streven om het maatschappelijk middenveld te ontwikkelen tot een sociale ordening voor publiek-private dienstverleners, betoogt Heldeweg. Hij bespeurt hierin echter een formalistische invulling van de 'reguleringsstaat'. Idealiter, zo wordt hierbij aangenomen, dient de overheid zich tegenover maatschappelijke ondernemingen (zoals voor zorg of onderwijs) net zo op te stellen als ten aanzien van de vrije markt. In plaats van eenzijdig voor te schrijven en te sturen op de 'publieke kwaliteit' van dienstverlening, zou zij met ordenen kunnen volstaan en pas bij 'systeemfalen' moeten ingrijpen.
De reguleringsstaat mag echter niet uitlopen op 'polderen', is de kritiek van Heldeweg. Of het wetsvoorstel gaat werken, is voor hem nog de vraag "Dat hangt af van de bindende gedragscodes en van de minister. Die kan in het algemeen belang ingrijpen, mochten alle betrokkenen bij een maatschappelijke onderneming hun verantwoordelijkheid niet nakomen." Heldeweg noemt het wetsvoorstel nog veel te onhelder over de balans tussen maatschappelijk middenveld en overheid. "In een coalitie van CDA en PvdA kan iedere fractie daar het zijne van denken, maar een slim compromis is nog geen smart regime"..
Technologische innovatie in sociale context
Volgens de nieuwe hoogleraar kan Publiek Recht in Twente een interessante invalshoek toevoegen aan het debat over de reguleringsstaat: namelijk of en zo ja, hoe gereguleerde markten en netwerken de 'broodnodige', sociale context kunnen bieden voor technologische innovatie. Maatschappelijk nuttige innovaties blijven regelmatig uit doordat de markt zelf private regels maakt die gevestigde belangen in bestaande techniek beschermen. Om dezelfde reden moet de overheid niet klakkeloos dergelijke normen hanteren als het de beteugeling van technologische risico's betreft.
Maar stel, het bedrijfsleven twijfelt of er genoeg vraag is naar een innovatief product of innovatieve dienst en of het rendeert. Dan zou de overheid het voortouw kunnen nemen als leading en launching customer. "Waar publieke belangen van het lanceren van een doorbraaktechnologie, bevordering van duurzaamheid, volksgezondheid en veiligheid, of innovatie van maatschappelijke diensten hiermee gebaat zijn, is dit een aantrekkelijke optie", stelt Heldeweg.