beantwoording vragen van het lid Gill'ard over abortuswetgeving in
Nicaragua
Kamerbrief inzake beantwoording vragen van het lid Gill'ard over
abortuswetgeving in Nicaragua
Kamerbrief | 22 september 2009
Graag bied ik u hierbij de antwoorden aan op de schriftelijke vragen
gesteld door het lid Gill'ard over vragen abortuswetgeving. Deze
vragen werden ingezonden op 30 juli 2009 met kenmerk 2009Z14441.
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking,
Bert Koenders
Antwoorden van de heer Koenders, Minister voor
Ontwikkelingssamenwerking op vragen van het lid Gill'ard (PvdA) over
de abortuswetgeving in Nicaragua. (Ingezonden 30 juli 2009)
Vraag 1
Herinnert u zich de antwoorden op de schriftelijke vragen 24 januari
2007 over de wijziging van de abortuswet in Nicaragua? 1) Kent u het
rapport van Amnesty International "The Total Abortion Ban in
Nicaragua"? 2)
Antwoord
Ja.
Vraag 2
Zijn de verwachtingen uitgekomen, dat de wet wellicht nog gewijzigd
zou worden? Zo nee, wat is uw mening daarover?
Antwoord
De verwachtingen zijn helaas nog niet uitgekomen. Na de goedkeuring in
mei 2008 van de nieuwe algemene strafwet die, onder andere abortus op
medische indicatie strafbaar stelt, is bij het Nicaraguaanse
Hooggerechtshof beroep aangetekend wegens ongrondwettigheid van de
wetswijziging. Het Hof heeft in maart 2009 de periode van intern
onderzoek afgerond. Op dat moment bestond de algemene verwachting dat
een uitspraak niet lang op zich zou laten wachten en dat deze
uitspraak uiteindelijk tot opheffing van de strafbaarstelling zou
leiden. Echter, tot nu toe heeft het Hof geen uitspraak gedaan. Ik
betreur dit en heb hierover via de Nederlandse ambassade te Managua
regelmatig mijn teleurstelling kenbaar gemaakt en dit ook bij het
bezoek van de Nicaraguaanse vice-Minister van Buitenlandse Zaken aan
Nederland aan de orde gesteld.
Vraag 3
Wat heeft Nederland de afgelopen jaren gedaan om de Europese Unie (EU)
ten aanzien van deze problematiek op één lijn te krijgen, zoals
aangegeven in het antwoord op vraag 6 van de voornoemde schriftelijke
vragen uit 2007? Welke strategie wordt nu door de EU gevolgd ten
aanzien van landen die een totaal verbod op abortus hebben?
Antwoord
In het Actieprogramma van de International Conference on Population
and Development (ICPD 1994) is, zoals bekend, vastgelegd dat
abortuswetgeving een nationale zaak is. Ook in de EU is afgesproken
dat dit een nationale competentie is.
De EU zet zich actief in voor de bevordering van seksuele en
reproductieve gezondheid waar ook ter wereld. Tevens pleit de EU, in
het kader van haar gezamenlijk mensenrechtenbeleid, steeds voor
toegang tot optimale gezondheidszorg voor iedereen. Dit komt onder
meer in diverse interventies in internationale fora naar voren en uit
zich in financiering van de gezondheidsprogramma's van de Europese
Commissie.
Nederland zet zich er bij iedere gelegenheid actief voor in om te
komen tot een gezamenlijk EU-standpunt ten aanzien van seksuele en
reproductieve gezondheid en rechten. Echter, gezien de duidelijke
verschillen in nationale wetgeving en visie op het `rechten' aspect
van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten is het door verzet
van enkele EU lidstaten bijzonder moeilijk. Het blijkt steeds vaker
onmogelijk, om een gezamenlijk standpunt te bereiken. Het was ook niet
mogelijk om in EU verband tot een gemeenschappelijk standpunt te komen
ten aanzien van Nicaragua. In meer algemene zin heeft de EU geen
specifieke strategie ten aanzien van landen die een totaalverbod op
abortus kennen. Ik heb daarentegen actief abortus aan de orde gesteld
zowel bij mijn bezoeken aan Nicaragua als in het kader van mijn
deelname aan de AVVN.
Vraag 4
Welke landen hebben, naast Nicaragua, nog meer een totaalverbod op
abortus? Wordt door Nederland actie ondernomen ten aanzien van deze
landen en hun anti-abortusbeleid? Welk beleid hanteert Nederland ten
aanzien van deze landen?
Antwoord
Naast Nicaragua kennen El Salvador, Chili en Malta een totaalverbod op
abortus, alsook Vaticaanstad. Nederland stelt niet alleen ten aanzien
van genoemde landen, maar in meer algemene zin voortdurend aan de orde
dat hoge moedersterfte in grote mate veroorzaakt wordt door onveilige
abortus. Voor deze argumentatie zijn goede data en gedegen analyses
nodig; wij steunen onderzoek om deze beschikbaar te krijgen. Uit
onderzoek blijkt dat moedersterfte daalt in die landen waar minder
restrictieve abortuswetgeving van kracht wordt en tevens de bevolking
toegang heeft tot informatie, dienstverlening en middelen voor
seksuele en reproductieve gezondheid.
Nederland draagt actief bij aan het bespreekbaar maken van (onveilige
en clandestiene) abortus, stelt - zowel bilateraal als in
multilaterale fora - aan de orde hoe anti-abortusbeleid in strijd is
met de rechten van vrouwen en meisjes en welke gevolgen dit heeft voor
de gezondheid van vrouwen en meisjes. Tevens stelt Nederland de
schending van de (reproductieve en seksuele) rechten van vrouwen en
meisjes via internationale organisaties en hun nationale partners
indirect aan de orde.
Daarnaast zet Nederland extra in om de hoge unmet need for family
planning van vrouwen en jongeren als gevolg van gebrekkige informatie
en dienstverlening of onvoldoende beschikbaarheid van middelen voor
seksuele en reproductieve gezondheid, te verminderen, en de
bewustwording en betrokkenheid van mannen te vergroten; zo ook in
Nicaragua. Hiermee houdt Nederland zich aan de internationale
committering voor universal access to reproductive health by 2015 (MDG
target 5B).
Vraag 5
Wat is, in het algemeen, uw reactie op dit rapport en de
aanbevelingen?
Antwoord
Het rapport van Amnesty International (AI) belicht vanuit
mensenrechten- en volksgezondheidsperspectief wat de gevolgen zijn van
het totaalverbod op abortus in Nicaragua. Het is een gedetailleerd en
inzichtelijk rapport dat een bijdrage heeft geleverd aan een opnieuw
opgelaaide publieke discussie over de ontstane situatie. De
aanbevelingen liggen voor de hand en verdienen steun. Uitvoering hangt
af van de besluiten van de Nicaraguaanse regering, die geleid worden
door een bredere binnenlandspolitieke afweging. Nederland kan, met
gelijkgezinde partners, deze aanbevelingen aan de orde stellen, zowel
bilateraal als in de diverse multilaterale fora.
Vraag 6
Bent u van mening dat de stijging van het aantal slachtoffers ten
gevolge van deze abortuswet in Nicaragua (van 20 vrouwen in dezelfde
periode van het vorig jaar naar 33 vrouwen dit jaar) de ernst van het
probleem weergeeft en deelt u de mening dat van landen die partij zijn
bij het vrouwenverdrag en het kinderverdrag mag worden gevraagd
Nicaragua hier op aan te spreken? Zo ja, gaat Nederland de EU
aansporen om dit in EU-verband te doen? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
De stijging van 20 naar 33 slachtoffers is reden voor grote zorg. In
de jaren 2007 en 2008 was juist een afname van het absolute aantal
gevallen van moedersterfte zichtbaar. Er is echter (vooralsnog) geen
directe relatie tussen de toename van het aantal sterfgevallen en het
totaalverbod op abortus, inclusief die op medische indicatie.
Dergelijke cijfers behoeven zorgvuldige bestudering; het is uiterst
lastig om op basis van statistisch beperkte informatie trendcijfers op
te stellen. Het Nicaraguaanse Ministerie van Gezondheid bekijkt
momenteel de zogenaamde `maternal mortality audits' die voor alle
overleden vrouwen zijn opgesteld; deze geven veel inzicht in de
oorzaak van de sterfgevallen.
Nederland verwijst in interventies over dit onderwerp vaak naar de
relevante verplichtingen op basis van het Vrouwenrechtenverdrag
(CEDAW) en het kinderrechtenverdrag (CRC), maar niet alleen dergelijke
juridisch bindende verdragen geven aanleiding om landen aan te
spreken. Nicaragua zal in 2010 het `Universal Periodic Review'
ondergaan in de Mensenrechtenraad. Nederland zal het abortusbeleid aan
de orde stellen.
Er zijn ook diverse niet juridische bindende relevante documenten
waarmee regeringen commitments zijn aangegaan, zoals de
Actieprogramma`s van de ICPD/Cairo en Beijing en de Millenniumdoelen.
Het meest effectief is om Nicaragua aan te spreken op de schending van
rechten van vrouwen en meisjes, met alle betrokken partijen, inclusief
(inter)nationale NGOs, en niet met alleen de EU.
Vraag 7
Wat is het officiële standpunt van de Verenigde Naties (VN) ten
aanzien van het totale verbod op abortus? Bent u bereid tijdens het
komende Algemene Vergadering van VN in New York dit punt op de agenda
te plaatsen? Zo nee, waarom niet?
Antwoord
Mensenrechten van vrouwen, inclusief rechten gerelateerd aan seksuele
en reproductieve gezondheid, zijn in het kader van de VN vastgelegd in
verdragen zoals het Vrouwenrechtenverdrag (CEDAW) en het
Kinderrechtenverdrag (CRC), maar ook de meer algemene
mensenrechtenverdragen. In het Verdrag voor Economische, Sociale en
Culturele Rechten is het recht op optimale medische hulp vastgelegd.
Een totaalverbod op abortus is een schending van dit recht.
Daarnaast zijn er de politiek bindende actieprogramma's, zoals die van
Cairo (1994) en Beijing (1995). In Cairo (1994) is de internationale
gemeenschap overeengekomen dat iedereen recht heeft op toegang tot
seksuele en reproductieve gezondheid; tevens dat abortuswetgeving een
nationale aangelegenheid is.
Polarisatie van standpunten -ook binnen de EU- rond seksuele en
reproductieve gezondheid en rechten blokkeren een ambitieus en
eensgezind optreden. Specifieke agendering van het onderwerp abortus
zal de confrontatie versterken, en is in deze situatie al snel
contraproductief.
Dit betekent niet dat Nederland de thematiek in AVVN-kader zal laten
rusten. Nederland zal, waar mogelijk met gelijkgezinden, bijzondere
aandacht aan de positie en de rechten van vrouwen en jongeren blijven
schenken. Adequatere toegang tot informatie, dienstverlening en
benodigdheden op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid,
inclusief gezinsplanning, veilige abortus, kwaliteitszorg voor
vrouwen/moeders en jongeren staan hierbij centraal. Tijdens de 64e
AVVN zal Nederland resoluties in lijn met zijn beleid betreffende
seksuele en reproductieve gezondheid en rechten ondersteunen, en
actief deelnemen aan discussies in relevante fora en organisaties.
1) Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2006-2007, nr. 774
2) Amnesty International, publicaties 2009
http://www.aivl.be/sites/default/files/fotos/The%20total%20abortion%20
ban%20in%20Nicaragua_ENG.pdf
Ministerie van Buitenlandse Zaken