`Heb oog voor meerduidige religieuze identiteiten'
Ab de Jong, hoogleraar Vergelijkende godsdienstwetenschappen houdt
vanmiddag zijn oratie: Godsdienstwetenschappers denken te gemakkelijk
in termen van grote afgebakende religies, zonder zich af te vragen of
dit altijd de meest zinvolle weg is om de religieuze werkelijkheid te
begrijpen.
Godsdienstwetenschappers denken te gemakkelijk in termen van
grote religies als jodendom, christendom en islam, zonder goed
na te denken hoe die precies moeten worden afgebakend, en
zonder zich af te vragen of dit altijd de meest zinvolle weg is
om de religieuze werkelijkheid te begrijpen.
En dat is het niet, zegt hoogleraar Vergelijkende
godsdienstwetenschappen Ab de Jong in zijn oratie, vandaag, 21
september. Als je de vaak veelvormige en grillige religieuze
realiteit echt wilt snappen kom je er niet ver mee, en kan die
fixatie op afgebakende religieuze tradities zelfs leiden tot
interpretatieve puinhopen.
De Jong bekleedt de op een na oudste leerstoel in zijn
vakgebied ter wereld. Hij is zelf een autoriteit op het gebied
van het zoroastrisme, en is vooral gespecialiseerd in de
geschiedenis daarvan in de periode tussen de komst van het
christendom en die van de islam. Die geschiedenis speelde zich
vooral af in Babylon (Zuid-Irak), waar het zoroastrisme, het
jodendom en het christendom naast en met elkaar bestonden en
een veelkleurig religieus palet vormden.
Daarnaast ontstonden in die periode ook nog eens twee nieuwe
religies, die meestal de gnostische religies worden genoemd:
het manicheïsme en het mandeïsme. Maar wat waren dat nou?
Zoroastrische afsplitsingen? Joodse sekten? Christelijke
ketterijen? Of waren het mengvormen die van alle religies iets
hadden overgenomen? In zijn oratie laat De Jong zien dat deze
pogingen om de nieuwe religies voort te laten komen uit, en in
te delen bij de bekende religieuze tradities niet zal tot meer
begrip ervan, maar juist tot een heleboel verwarring. Oog voor
een gedeelde cultuur en politieke achtergrond moeten de weg
openen voor nieuwe modellen.
De Jong werkt momenteel aan deel vier van de History of
Zoroastrianism, een project dat hij heeft overgenomen van de
bekendste autoriteit op dit gebied, Mary Boyce. Dit
standaardwerk moet zeven delen krijgen Zie ook het interview
met Ab de Jong in Forum (Nieuwsbrief Faculteit der
Geesteswetenschappen) van 15 september)
Universiteit Leiden