Willem Punt, de laatste overlevende van de Junyo Maru, presenteert boek Henk Hovinga
"Ik zie het nog voor me, hoe mijn 'scheepsvader', mijn beste vriend, aan kwam zwemmen. Ik was inmiddels gered door een Japans schip. Hij moest nog een meter, ik stak mijn handen al uit. En plotseling hield hij op met zwemmen, zakte loodrecht naar beneden, en ik heb hem nooit weergezien. Ik heb nooit geweten of hij niet meer kon, of niet meer wilde."
Willem Punt (88) vertelt dingen die hij nooit heeft kunnen vergeten. Ontstellende zaken die hij meemaakte na het zinken van de Junyo Maru, op 18 september 1944, precies 65 jaar geleden. Hij is de enige nog in Nederland die er over kan vertellen. Hij sprak op een herdenkingsbijeenkomst op Bronbeek bij Arnhem.
Wie er nog meer van afweet, dat is Henk Hovinga. Zelf is hij geen Indische jongen, maar een "met tien paarden uit de Friese klei getrokken" journalist en historicus. Hij weet meer dan wie ook over de scheepsramp van de Junyo Maru. En over de hel van de Pakan Baroe spoorweg op Sumatra, waarheen de opvarenden van de Junyo Maru onderweg waren. De overlevenden kwamen er alsnog terecht, en moesten opnieuw vechten voor hun leven. Een gevecht dat honderden van hen verloren.
"Iedereen kent de Birma Spoorweg," zo viel op de bijeenkomst te horen. "Maar de Pakan Baroe spoorweg op ons 'eigen' Sumatra kent niemand." De kinderen van de mannen die het meemaakten hoorden er weinig over. Luitenant-kolonel George van Hoogeveen, die de herdenking leidde, vond na het overlijden van zijn vader een verhaal, met potlood opgeschreven achterop een oude kalender. "Meer heb ik er nooit over gehoord. Ik ben Henk Hovinga zielsdankbaar dat hij het verhaal heeft opgeschreven. Ik heb nu het verhaal van mijn vader terug." Hetzelfde geldt voor schrijvers Adriaan van Dis en Marion Bloem. Hun vaders waren ook in Pakan Baroe. "Door het boek van Hovinga kan ik mijn vader eindelijk begrijpen, zijn voor mij onbegrijpelijke gedrag kan ik nu plaatsen," zegt Van Dis.
Henk Hovinga hoorde in 1973 voor het eerst over Pakan Baroe. Zesendertig jaar onderzoek en interviews leidden tot een groot standaardwerk: Op dood spoor. Het drama van de Pakan Baroe spoorweg, 1943-1945. "Wat heeft mij ten diepste gemotiveerd bij het schrijven van dit boek? Wie de mens wil zien in zijn volledig naakte bestaan, ontdaan van alle uiterlijke franje, die moet naar Pakan Baroe kijken. Daar vind je het diepste én het grootste van de mens."
[Bij de foto's:
De hoofdrolspelers bij de Junyo Maru herdenking: v.l.n.r. lt.-kol. b.d. George van Hoogeveen, uitgever Dingeman van Wijnen, overlevende Willem Punt en schrijver Henk Hovinga.
Het beroemde Pannetje van Oliemans, een etenspannetje waarin Pakan Baroe gevangene Dries Oliemans 277 namen van medegevangenen graveerde. Het was door zijn nabestaanden meegenomen naar de herdenking.