Verslag van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (RAZEB),
van 14 en 15 september 2009
Kamerbrief inzake Verslag van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen
(RAZEB), van 14 en 15 september 2009
Kamerbrief | 18 september 2009
Graag bieden wij u hierbij het verslag aan van de Raad Algemene Zaken
en Externe Betrekkingen van 14 en 15 september 2009.
De Minister van Buitenlandse Zaken,
Drs. M.J.M. Verhagen
De Staatssecretaris voor Europese Zaken,
Drs. F.C.G.M. Timmermans
Verslag van de Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen van 14 en
15 september 2009
Algemene Zaken
Voorbereiding Europese Raad 29-30 oktober 2009
De Raad stelde de geannoteerde agenda voor de Europese Raad van 29 en
30 oktober vast.
De economische, financiële en sociale situatie
De Europese Raad zal spreken over de financiële, economische en
sociale situatie waarbij het onderwerp werkgelegenheid een prominente
plaats zal krijgen op de agenda. De verwachting is immers dat de
werkloosheid in de gehele Unie in 2010 flink zal oplopen. Daarnaast
zal de Europese Raad aandacht besteden aan financieel toezicht en
exit-strategieën.
Klimaatverandering en duurzame ontwikkeling
De Europese Raad zal naar verwachting veel aandacht besteden aan
klimaatverandering. Staatssecretaris Timmermans benadrukte de noodzaak
van een sterke EU-inzet om de kans op een goede uitkomst in Kopenhagen
te vergroten. De voortrekkersrol van de EU is hard nodig, met name
gezien de verwachting dat de VS nog niet in staat zal zijn om een
stevige positie in te nemen voor december. Hij riep verder op de
mededeling van de Europese Commissie te omarmen als goede basis voor
de EU-standpuntenbepaling over klimaatfinanciering. De voorbeeldrol
van de EU werd door meerdere lidstaten gesteund.
Migratie
Verschillende lidstaten spraken de wens uit in de ontwerpconclusies
van de Europese Raad een passage over concrete maatregelen voor de
bestrijding van illegale immigratie, alsmede versterking van de
samenwerking tussen lidstaten op te nemen.
Institutionalia
In de Raad werd gesproken over de stand van zaken met betrekking tot
de ratificatie van het verdrag van Lissabon. Duitsland verwacht dat de
aanvullende wetgeving, die noodzakelijk is voordat tot ratificatie kan
worden overgegaan spoedig wordt aangenomen. Tsjechië verzekerde de
Raad dat het voornemens was voor het einde van het jaar te
ratificeren. Ierland rapporteerde over de campagne voor het
referendum.
Energievoorzieningszekerheid
De Raad sprak over het thema energievoorzieningszekerheid.
Energieprojecten die in het kader van het economisch herstelplan zijn
voorgedragen, worden door de Commissie geëvalueerd waarna begin 2010
besluitvorming zal plaatsvinden. Inkomend voorzitterschap Spanje heeft
een snelle afwikkeling van de evaluatie en beoordeling hoog op de
agenda staan. Indachtig de gascrisis met Oekraïne en Rusland is onder
het thema relaties met derde landen gesproken over een
crisismechanisme voor de EU en de vraag hoe dit vorm zou moeten worden
gegeven. Het voorzitterschap heeft het belang van energiebesparing
voor energievoorzieningszekerheid benadrukt en de Commissie gevraagd
in dit kader met een nieuw actieplan te komen.
Het is nog niet bekend over welke onderwerpen van extern beleid de
Europese Raad zal spreken. De ontwerpconclusies van de Europese Raad
zullen in de RAZEB van 26 en 27 oktober worden besproken.
Externe Betrekkingen
Afghanistan
De discussie over Afghanistan bouwde voort op de discussie die tijdens
Gymnich was gevoerd, en richtte zich met name op de presidentiële en
provinciale verkiezingen, de voorgenomen versterking van de EU-inzet
in Afghanistan en de toekomstige relatie met de nieuwe Afghaanse
regering.
De ministers toonden zich allen bezorgd over het toenemend aantal
berichten inzake fraude tijdens de presidentiële verkiezingen. Alle
ministers waren het er echter ook over eens dat de EU niet vooruit
diende te lopen op nader onderzoek naar deze berichten, en dat de EU
de verantwoordelijke Afghaanse instellingen en procedures moest
blijven ondersteunen en respecteren.
De ministers waren het erover eens dat er spoedig een nieuw
Afghanistan Compact dient te komen waarin heldere en concrete
afspraken worden gemaakt met de nieuwe Afghaanse regering over de
noodzakelijke hervormingen. De EU zal haar lange termijn committering
herbevestigen maar tegelijkertijd zal het voor Kaboel ook duidelijk
moeten zijn wat er van hen door de internationale gemeenschap wordt
verwacht. De toekomstige Afghaanse regering zal meetbare resultaten
moeten boeken op het terrein van versterking van de rechtsstaat,
democratie, veiligheid en ontwikkeling. Met name Duitsland dring hier
expliciet op aan, daarbij een tiental concrete punten noemend.
Er was in dit verband brede steun voor het voorstel van president
Sarkozy, premier Brown en bondskanselier Merkel om nog dit jaar in
samenspraak met o.a. de VN, NAVO en de VS een nieuwe internationale
conferentie te organiseren. Sommige ministers waren van mening dat een
dergelijke ministeriele conferentie bij voorkeur in Kaboel zou moeten
worden plaatsvinden als politiek signaal van vooruitgang. Enkele
ministers stelden echter vraagtekens bij de veiligheidsimplicaties
hiervan. Nederland ondersteunde het voorstel om een conferentie te
organiseren, maar benadrukte daarbij wel nadrukkelijk dat een
dergelijke conferentie zeer zorgvuldig en inhoudelijk voorbereid moest
worden. Een ministeriele conferentie dient volgens Nederland ook pas
plaats te vinden wanneer de nieuwe Afghaanse regering zich voldoende
heeft kunnen voorbereiden.
Iran
De ministers spraken over het pakket voorstellen dat Iran op 9
september jl. presenteerde aan de vijf permanente leden van de
VN-veiligheidsraad en Duitsland, de E3+3. De ministers constateerden
dat het Iraanse pakket weinig substantieel is en onvoldoende antwoord
biedt op de breed gedragen zorgen over het nucleaire programma van het
land. Evenmin komt het pakket tegemoet aan de eisen zoals gesteld door
de VN-veiligheidsraad en de bestuursraad van het Internationale
Atoomagentschap, (IAEA). Op 1 oktober a.s. spreken HV Solana en
vertegenwoordigers van de E3+3 met de Iraanse nucleaire
onderhandelaar, dhr. Jalili, over het pakket en de nucleaire ambities
van Iran.
Minister Verhagen heeft erop aangedrongen te voorkomen dat Iran tijd
kan rekken door het doen van vage toezeggingen en intussen doorgaat
met het nucleaire programma. De aanzet tot dialoog is goed, maar
gelijktijdig dient de internationale gemeenschap voorbereidingen te
treffen voor het geval de dialoog geen verandering brengt in het
schenden door Iran van de IAEA- en VNVR-verplichtingen. In dit licht
spraken de ministers af te werken aan het formuleren van concrete
maatregelen en additionele sancties. Of in VNVR-kader tot nieuwe of
aanvullende sancties kan worden overgaan is twijfelachtig, gezien de
terughoudende opstelling van Rusland en China. Nederland bepleitte
dat, indien maatregelen buiten VNVR-verband overwogen moeten worden,
de EU en de VS eraan werken dat additionele sanctiemaatregelen door
zoveel mogelijk gelijkgezinde landen onderschreven worden.
Conform de motie Voordewind cs bepleitte Nederland dat een deadline
wordt gesteld aan Iran, waarna additionele sanctiemaatregelen genomen
kunnen worden. De Europese E3-landen, evenals de VS, achtten het
daarvoor echter nu nog te vroeg. Nederland zal ook komende periode -
waaronder tijdens de Algemene Vergadering van de VN in New York -
blijven pleiten te voorkomen dat Iran de kans krijgt tijd te rekken.
Ook de zorgelijke mensenrechtensituatie werd door de ministers
besproken. Minister Verhagen kreeg brede steun voor het voorstel om
een exportverbod op internetfilters in te stellen, om zo de
internetcensuur van het regime aan te pakken en ervoor te zorgen dat
Iraniërs vrijelijk toegang hebben tot het internet.
De ministers waren het erover eens dat de EU met één stem moet blijven
spreken over Iran, ook tijdens de AVVN in New York. Op initiatief van
Nederland werd afgesproken dat de toespraken van de
EU-delegatieleiders gelijkluidende taal over de Iraanse verkiezingen
en de daaropvolgende ontwikkelingen zullen bevatten. Ook steunden
ministers het voorstel van minister Verhagen om tijdens de AVVN
gezamenlijk en op eensluidende wijze te reageren op onacceptabele taal
van Iraanse zijde.
Zuidelijke Kaukasus
De Raad sprak over de intensivering van de EU-relaties met de drie
landen van de Zuidelijke Kaukasus (Armenië, Azerbeidjaan en Georgië)
in het kader van het Oostelijk Partnerschap. Voorzitter Bildt stelde
dat een verdieping van de relaties dient plaats te vinden op basis van
drie principes: (i) het doel voor en aanbod aan alle drie de
Zuidelijke Kaukasuslanden dient gelijk te zijn; (ii) ieder land wordt
beoordeeld op de eigen merites; en (iii) conditionaliteit. Minister
Bildt verzocht lidstaten akkoord te gaan met het voorstel om de
Commissie drie ontwerp-onderhandelingsmandaten op te laten stellen
voor de onderhandelingen over nieuwe contractuele relaties met deze
drie landen.
Er was brede steun voor de uitgangspunten en principes van het Zweedse
voorzitterschap. Alle ministers waren het erover eens dat de EU
bijzondere belangen in de Zuidelijke Kaukasus heeft, onder meer op het
gebied van stabiliteit, veiligheid en energie. Een aantal ministers
stelde dat de onderhandelingen over de intensivering van de relaties
zo snel mogelijk moesten worden opgestart. Andere ministers
benadrukten echter conditionaliteit en het gebrek aan voortgang in de
Zuidelijke Kaukasus op het terrein van democratie, mensenrechten en de
rechtsstaat. Voortgang hierop was absoluut noodzakelijk alvorens
gestart kon worden met de onderhandelingen. Zij stelden in dit stadium
echter geen bezwaar te zien tegen het verschijnen van
ontwerp-onderhandelingsmandaten, op basis waarvan verder gesproken zou
moeten worden over de vervolgstappen.
Ook Nederland benadrukte dat kwaliteit en zorgvuldigheid boven
snelheid dient te gaan. Nederland hecht ook sterk aan
conditionaliteit. Er zal per land moeten worden beoordeeld of
voldoende progressie wordt gemaakt op het gebied van democratie,
mensenrechten en de rechtsstaat voordat de onderhandelingen worden
opgestart. Tot slot herinnerde Nederland eraan dat een
EU-lidmaatschapsperspectief voor deze landen niet aan de orde is.
Aan het eind van de discussie kondigde de Commissie aan dat de
ontwerp-onderhandelingsmandaten begin november gereed zouden zijn voor
verdere bespreking in Raadskader. Tevens bevestigde de Commissie
expliciet dat er op dit moment geen EU-lidmaatschapsperspectief aan de
orde is.
Soedan
De Raad verwelkomde de vooruitgang die sinds augustus bij de
uitvoering van het Comprehensive Peace Agreement (CPA) geboekt is,
maar wees de partijen er gelijktijdig op dat er nog een lange weg te
gaan is. De Raad wees de partijen op hun verantwoordelijkheid alle
onderdelen van het CPA binnen de gestelde deadlines te implementeren.
In aanloop naar de verkiezingen in april 2010, een belangrijk
onderdeel van het CPA, zal de EU naar verwachting op korte termijn een
missie naar Soedan afvaardigen om de mogelijkheden voor een
EU-verkiezingswaarnemingsmissie te bezien.
Voorts sprak de Raad zorg uit over de verslechterende
veiligheidssituatie in Zuid-Soedan en het aanhouden van het conflict
in Darfur. Wat betreft Darfur werden de partijen opgeroepen zich aan
te sluiten bij de vredesbesprekingen onder leiding van de Afrikaanse
Unie/VN-bemiddelaar Djibril Bassolé. Ook herhaalde de Raad de steun
aan het Internationale Strafhof en riepen de ministers de Soedanese
regering op om volledige samenwerking aan het Hof te verlenen.
Ministerie van Buitenlandse Zaken