ChristenUnie
Arie Slob waarschuwt voor onverdraagzaam klimaat
woensdag 16 september 2009 18:49 Nederland kampt met een
sociaalculturele klimaatverandering. De tolerantie jegens religieuze
en etnische verscheidenheid neemt af. Daarvoor waarschuwde Arie Slob,
fractievoorzitter van de ChristenUnie, vandaag tijdens de algemene
politieke beschouwingen in de Tweede Kamer.
Slob: ,,Ons land heeft een verleden om trots op te zijn, als het gaat
om de omgang met religieuze- en etnische verscheidenheid. We hebben
daarin een traditie die onder meer teruggaat tot de 16e eeuw, naar
verdragen als de Pacificatie van Gent en de Unie van Utrecht.
Andersdenkenden en vervolgden vonden door de geschiedenis heen steeds
een veilig onderkomen in ons land. Kijkend naar die geschiedenis is
het schrijnend dat er in onze tijd serieus voorstellen worden gedaan
die erop neerkomen dat we onze langgekoesterde grondrechten aan
bepaalde bevolkingsgroepen ontzeggen.''
Hieronder volgt de volledige tekst van zijn bijdrage aan de APB
---
Voorzitter,
Perspectief. Daar heeft een land in crisis behoefte aan. Perspectief
dat de crisis bestreden kan worden. Perspectief dat het beter kan
gaan, als we maar de juiste maatregelen nemen.
Het is aan ons, politici, om die weg met elkaar te zoeken en dat
perspectief te bieden. Die eis moeten we elkaar stellen. We zitten
hier niet om - zoals wel eens wordt gesuggereerd - onze zakken te
vullen, maar om vanuit onze idealen en overtuigingen het goede te
zoeken voor de burgers van ons land.
Natuurlijk moeten we het vandaag hebben over de investeringsbegroting
van volgend jaar. Maar we mogen elkaar ook vragen wat de stip is aan
de horizon waar we naartoe willen werken. Waar willen we zijn in het
veelgenoemde jaar 2020.
De ChristenUnie heeft daar wel een beeld bij. Waar wij op willen
koersen, dat is een samenleving die burgers of groepen niet uitsluit.
Een samenleving ook met de kracht om in verantwoordelijkheid om te
gaan met verschillen.
Waar wij op willen koersen, dat is een samenleving die mensen en
organisaties ruimte biedt om zich op basis van hun levensovertuiging
en idealen te verenigen en zich in te zetten voor onderwijs, welzijn,
zorg en hulpverlening.
Het Nederland van 2020 waarop wij koersen, is een land dat zijn
nationale schuld tot aanvaardbare proporties heeft teruggebracht.
Een land waar mensen zoveel mogelijk zelf in hun eigen levensonderhoud
kunnen voorzien, en waar mannen en vrouwen hun keuzen kunnen maken om
arbeid en zorg, werk en privé, baan en gezin te combineren.
Maar ook een land waar collectieve voorzieningen als onderwijs en zorg
van hoge kwaliteit zijn.
Ons perspectief voor 2020, is dat de fiscus het maken van schulden
niet langer stimuleert, maar spaarzin bevordert en het aflossen van
schulden beloont.
Ons perspectief voor 2020 is een Nederland waar de minister Cramer van
die tijd met een feestelijke handeling de laatste kolencentrale sluit.
Een Nederland waar de topbankiers van die tijd hun bonussen
terugstorten als de prestaties tegenvallen.
Een land waar de televisiepresentatoren van die tijd hun werkplezier
bij de publieke omroep niet zoeken in exorbitante salarissen, maar in
goede kijkcijfers en een kwaliteitsproduct.
Een land waar mensen die niet in eigen kracht een bestaan kunnen
opbouwen, steun en bescherming krijgen, binnen of buiten onze grenzen.
Een land waar burgers oog voor elkaar hebben en zich verantwoordelijk
voelen voor hun leefomgeving. Voor hun eigen en andermans veiligheid.
Kortom, een land met een sociale en duurzame economie en een stabiele
en betrokken samenleving.
Als ik dit beeld zo schets, besef ik heel goed dat dit perspectief in
veel opzichten nog ver voor ons ligt. We hebben nu te maken met de
grootste groeivertraging sinds de jaren dertig, en het vooruitzicht
van meer dan 600.000 werklozen volgend jaar. Het aantal
bedrijfsfaillissementen neemt toe, net als het aantal particulieren
die diep in de schulden zitten. Na het bedrijfsleven en de overheid
zullen ook burgers steeds meer gaan merken van de crisis. We zijn in
zwaar weer terechtgekomen.
Nu staat het kabinet niet lijdzaam aan de kant. Er is ook in het
afgelopen jaar leiderschap getoond. Zoals je dat mag verwachten van
bestuurders die verantwoordelijkheid dragen. We kunnen ons echter geen
terugval veroorloven. We moeten elkaar voortdurend scherp houden.
Ik dring daarom aan op onverwijlde uitvoering van het crisisakkoord
dat voor de zomer is gesloten. Veel is in gang gezet, maar nog niet
alles. Wat is de laatste stand van zaken?
Hoe staat het bijvoorbeeld met de uitvoering van de `morele agenda'
waarover het aanvullend beleidsakkoord rept? Niet omdat het zo mooi
klinkt, maar omdat die morele agenda de basis moet leggen voor
structurele veranderingen die nodig zijn, zoals: maatschappelijk
verantwoord ondernemen, goed ondernemingsbestuur, versterkt toezicht
en een afgewogen beloningsbeleid. Veranderingen die nodig zijn om
werkelijk van een sociale en duurzame economie te kunnen spreken.
De ChristenUnie is zeer teleurgesteld in bankiers die denken dat ze
weer kunnen terugvallen in oud gedrag. We zijn teleurgesteld in de
uitkomst van de discussie over beloningsbeleid tijdens de financiële
G20 top in Londen, ruim een week geleden. Complimenten aan minister
Bos, omdat hij in Nederland wél vooruitgang weet te boeken. Maar dit
is nog maar een eerste begin. Zo moet het convenant nu wel in
wetgeving worden verankerd. En er is altijd meer mogelijk:
o Waarom voeren we bijvoorbeeld geen vormen van persoonlijke
aansprakelijkheid in voor topbestuurders van banken?
o En waarom stellen we geen grens aan het eigen aandelenbezit van
topbestuurders, zodat het najagen van oneigenlijke, persoonlijke
belangen wordt voorkomen?
Er is méér mogelijk.
Al ruim een jaar roepen we dat we het moment van crisis moeten
gebruiken om lessen te trekken. Minister-president Balkenende heeft
daarover met zijn Duitse collega Merkel in maart van dit jaar het
boeiende artikel `Op zoek naar duurzame globalisering' gepubliceerd.
Maar papier is geduldig. Hoe staat het nu met de uitwerking van die
Duits-Nederlandse gedachten op internationaal niveau? Aan de zijde van
de machtigste vrouw ter wereld moet er toch iets heel moois tot stand
kunnen komen. Ik vraag dat ook omdat er voor onze premier volgende
week een stoel is bijgezet bij de G20 top in Pittsburgh. Hoe schat u
de kansen in van deze top? Als het gaat om nieuwe normen voor de
banken. Maar ook als het gaat om armoedebestrijding, klimaatbeheersing
en nieuwe energiebronnen?
Internationaal meedoen is prachtig. Laten we het nationale niveau niet
vergeten. Dat is onze basis. Daar hebben we ook meer invloed op. Ook
wij moeten lessen trekken en werken aan een economisch stelsel dat is
gericht op een sociale en evenwichtige, duurzame groei. Dat kan de
overheid niet alleen. Hoe betrekt u de samenleving daarbij?
De Tweede Kamer heeft, zoals u weet, op initiatief van de
ChristenUnie, het kabinet ook gevraagd de samenleving in de breedte te
betrekken bij het trekken van lessen uit de crisis en bij
noodzakelijke hervormingen. Dat is om meer dan één reden belangrijk.
Zo zullen burgers en instellingen meegenomen moeten worden bij het
maken van de lastige, maar ook uitdagende afwegingen die voor ons
liggen. Denk alleen al aan wat voor ons ligt in de vorm van een nadere
reactie op de motie van mijn collega in de Eerste Kamer Schuurman, die
steun kreeg van alle fracties in de senaat. We moeten
toekomstverkenningen maken: over de aanpak van de financiële crisis,
maar ook over de aanpak van de voedsel-, water-, energie- en
grondstoffencrisis. Dat kan niet alleen ambtelijk. We moeten de
discussie met de samenleving aan. Want niet alleen ráákt de schaarste
aan voedsel, energie en grondstoffen de burger. Het is diezelfde
burger die daar ook op kan inspelen. Hoe maakt u op dit punt uw
ambitie waar, de positie van het maatschappelijk middenveld te
versterken?
Gelukkig zit er ook veel denk- en wilskracht in de samenleving. Ik
denk bijvoorbeeld aan een manifest dat mij recent werd aangeboden door
een aantal betrokken jongeren, verenigd in het Aid&Trade Gilde, die
zich zeer verantwoordelijk voelen voor de toekomst van ons land en de
wereld en die ons aansporen om het momentum van de economische crisis
aan te grijpen voor ingrijpende structuurwijzigingen. Ik zal zorgen
dat dit manifest vandaag verder verspreid wordt.
In hun manifest vragen deze jongeren terecht aandacht voor de
belangrijke klimaattop die in december in Kopenhagen gehouden wordt.
Daar moet in de strijd tegen klimaatproblemen resultaat geboekt
worden. De aanloop naar deze top ziet er, mede gelet op de financiële
inzet van de Europese Commissie, zorgelijk uit. Het zou echter een
geweldig brevet van onvermogen zijn als deze top mislukt. Wat gaat
Nederland vanuit zijn verantwoordelijkheid doen om een zeperd te
voorkomen, zo vraag ik de minister-president.
We waarderen overigens zijn recente tocht langs bouwputten in
Nederland; vorige week nog een fotoshoot bij de A4 Midden Delfland.
Wat ons betreft reist u nog even door. In december met minister Cramer
mee naar Kopenhagen. Omdat het daar om het echie gaat, zoals
oud-minister Winsemius terecht opmerkte. Beter kunnen we vanuit
Nederland de noodzaak niet onderstrepen dat deze top écht moet slagen.
De internationale inzet van Nederland is belangrijk, maar ook op
milieugebied geldt: wat doen we op nationaal niveau? Welke conclusies
trekt het kabinet uit de constatering van de Milieubalans dat als we
zo doorgaan de Nederlandse klimaatdoelen voor 2020 niet worden
gehaald? Wat betekent dit voor de budgetten voor duurzame
vervoersvormen, voor spoor- en vaarwegen? Afgelopen jaar bleek er een
grote onderbesteding van budgetten voor spoor: 600 miljoen bleef in
2008 op de plank ligen. Ik heb daar bij het verantwoordingsdebat ook
al aandacht voor gevraagd. Het kabinet is gekomen met een
versnellingspakket van 140 miljoen. Prima, maar is de onderbesteding
nu ook weggewerkt? De geraamde uitgaven voor spooronderhoud in 2010
gaan 500 miljoen omhoog. Toch is er nog onrust bij de spooraannemers.
Heeft ProRail zijn zaakjes nu echt op orde? Juist in de huidige
economische crisis moet het beschikbare geld worden geïnvesteerd, en
voorkomen moet worden dat gespecialiseerde spoorbouwvakkers ontslagen
worden.
Het doet ons goed, te lezen dat het kabinet verantwoordelijkheid voelt
en ook wil nemen voor de jaren tussen nu en 2020. Het crisisakkoord
liet dat al zien: deze coalitie wil meer dan `de rit uitzitten' tot
2011. Het kabinet wil nu reeds over de korte-termijnperikelen heen
kijken en een `heroverweging' opmaken voor de langere termijn. De
ChristenUnie geeft het kabinet graag de ruimte om daarmee aan de slag
te gaan. Het zou weglopen voor verantwoordelijkheid zijn, als dit nu
niet werd opgepakt. Mijn fractie vraagt wel om zorgvuldigheid in dit
proces. En laten we waken voor een simpele aanpak: niet gewoon met het
rode potlood door de boeken. Ook moet deze exercitie niet verlammend
gaan werken. Het land moet niet op slot.
De eerste invulling van de heroverweging zou in 2011 al kunnen
beginnen. Voor dat jaar heeft het kabinet al voor de zomer 1,8 miljard
aan bezuinigingen ingeboekt. Wel met de restrictie dat we de invulling
laten afhangen van de stand van de economie van dat moment. We gaan de
crisis niet verdiepen door nu al te bezuinigen. Maar we gaan ook niet
langer wachten dan strikt noodzakelijk is.
Als we de weg omhoog te pakken hebben, kennen wij geen taboes. Ik weet
dat dit inmiddels als een cliché overkomt, maar toch: ik zou willen
dat de oppositiepartijen wat minder taboes kenden, er zijn er al weer
heel wat voorbij gekomen de afgelopen 24 uur.
Wat ons betreft is er ruimte voor ingrijpende bezuinigingen, maar óók
voor een rechtvaardige lastenverzwaring. Maar bovenal moet de richting
goed zijn en het pakket veelomvattend.
De ambitie van het kabinet is slimmer, schoner, sterker, solidair en
solide. Ik zeg in eigen woorden dat de heroverwegingen moeten
bijdragen aan:
o rechtvaardige economische verhoudingen (sterkste schouders -
zwaarste lasten; rekening niet alleen bij jongere generatie
neerleggen)
o mogelijkheden voor iedereen om zelf inkomen te verwerven (mensen
niet afschrijven)
o zorg voor de degene die dat - zowel in eigen land als daarbuiten -
echt niet zelf kunnen (overheid als schild voor de zwakken)
o absolute voorrang voor duurzame investeringen.
Concreet betekent dit onder meer, ik doe maar een willekeurige greep,
dat ook onderwerpen bespreekbaar zijn als:
o de aftrekbaarheid van de hypotheekrente (om te beginnen de
aflossingsvrije hypotheken). Niet het zo hoog mogelijk houden van de
aftrekbare rente, maar het aflossen van schuld verdient ondersteuning;
o samenvoeging van ministeries (wat is de meerwaarde van EZ?);
o een crisis- en hersteltax in de geest van de Duitse
eenheidsbelasting;
o sanering van de enorme wirwar van innovatiesubsidies bij zowel OCW
als EZ;
o vereenvoudiging van het toeslagendoolhof;
o het weer opnieuw invoeren van de ww-premie voor werknemers (dat
staat nu structureel op nul in de boeken)
o waarborging van het stelselmatig vervangen van vuile energie door
duurzame energie.
De te maken keuzes moeten allemaal in het teken staan van onze
doelstelling om te komen tot een sociale en duurzame economie. Graag
horen we van de MP hoe hij de Tweede Kamer bij dit ingrijpende proces
wil betrekken.
Een stabiel en betrokken Nederland zal moeten blijven bijdragen aan
rechtvaardige verhoudingen wereldwijd. Via ontwikkelingssamenwerking.
Via initiatieven als het mensenrechtenfonds, dat wat ons betreft ook
wordt ingezet ter vermindering van religieus geweld in landen als
Indonesië en India. Maar ook via vredesmissies, zoals nu in Uruzgan.
Nederland neemt hier verantwoordelijkheid. Diep respect en grote
waardering voor de inzet van onze mannen en vrouwen in dit gebied. We
realiseren ons in deze dagen eens te meer dat hun inzet niet zonder
gevaar is.
Onze internationale inzet is van belang. Ook ons welzijn, onze
veiligheid, is daarmee gediend. Dat brengt me ook tot een aantal
opmerkingen over veiligheid in ons eigen land. Goed nieuws vorige week
dat het kabinet de overlast van coffeeshops en drugswinkels verder
gaat aanpakken. Chapeau ook aan een gemeente als Roosendaal. Graag
willen wij ook voortgang zien in het aanpakken van coffeeshops in de
nabijheid van scholen. Er zijn gemeenten die daar op z'n zachtst
gezegd geen haast mee maken, of meldingen van handel nabij
schoolpleinen niet serieus nemen.
Veiligheid is alleen mogelijk als een overheid kan steunen op
betrokken burgers en als burgers zich gesteund weten door politie en
justitie. Daarom is het zo belangrijk dat - ook in tijd van bezuinigen
- de politie operationeel op sterkte blijft en we blijven investeren
in de buurten om overlast en verloedering tegen te gaan. Daarom is het
ook belangrijk dat het door de ChristenUnie gepropageerde Burgernet
een groot succes is. Kunnen we een snelle landelijk invoering tegemoet
zien?
Voorzitter, de recente gebeurtenissen op het strand bij Hoek van
Holland stellen ons voor veel vragen. Is het normaal dat er ME nodig
is om veiligheid te creëren tijdens iets dat als een feest bedoeld is?
Is het normaal dat we kennelijk wel weten wie de herrieschoppers en
rotzooitrappers zijn, maar dat ze toch hun gang kunnen gaan? Ik vraag
u in te gaan op wat voor ons een kernvraag is: moet zo'n feest per se
doorgaan, als het zonder een ME-cordon niet gezellig blijft?
Er moet me nog iets van het hart. Dat heeft te maken te maken met de
klimaatverandering, niet meteorologisch maar sociaal-cultureel, in ons
land. Ons land heeft een verleden om trots op te zijn, als het gaat om
de omgang met religieuze- en etnische verscheidenheid. We hebben
daarin een traditie die onder meer teruggaat tot de 16e eeuw, naar
verdragen als de Pacificatie van Gent en de Unie van Utrecht.
Andersdenkenden en vervolgden vonden door de geschiedenis heen steeds
een veilig onderkomen in ons land. Kijkend naar die geschiedenis is
het schrijnend dat er in onze tijd serieus voorstellen worden gedaan
die erop neerkomen dat we onze langgekoesterde grondrechten aan
bepaalde bevolkingsgroepen ontzeggen. Het conservatisme is mijn
geloofsrichting niet, maar deze breuk met de geschiedenis gaat mij
zeer aan het hart.
Ook de opbouw van veel van onze collectieve voorzieningen, ik denk aan
bijvoorbeeld het onderwijs, de gezondheidszorg en de reclassering,
kent een rijke geschiedenis. Vaak voortkomend uit activiteiten van
kerken die hun maatschappelijke taak serieus namen. Triest dat er nu
in steden als Amsterdam en Haarlem door partijen als de VVD en SP
herrie gemaakt wordt over christelijke organisaties die een jaren- en
jarenlange traditie hebben op het gebied van hulpverlening, zoals het
Scharlaken Koord, Youth for Christ, het Leger des Heils of De Hoop. Ze
liggen onder vuur van de liberale meute, alleen maar omdat ze
vasthouden aan de identiteitsgebonden basis van waaruit ze altijd
gewerkt hebben. Ook de onverdraagzaamheid jegens deze organisaties is
een breuk met de geschiedenis. Daarom vraag ik het kabinet: kunt u al
die lokale en soms ook landelijke politici, die in de kramp schieten
zodra ze een identiteitsgebonden instelling tegenkomen, eens wijzen op
de recent uitgekomen publicatie van de VNG: Tweeluik religie en
publiek domein. Dat is toch in alle opzichten een volstrekt redelijk
verhaal.
Individuele vrijheidsrechten, ik zeg het nog maar eens, stellen niets
voor wanneer zij niet ook als groep beleefd kunnen worden.
Tot slot: het is duidelijk dat we in velerlei opzicht een politiek
zwaar jaar ingaan. Ik wens het kabinet en ons allen Gods onmisbare
zegen toe bij het uitoefenen van onze verantwoordelijkheden.