Voortgangsrapport 25
Hogesnelheidslijn Zuid
Datum
September 2009
Status
Pagina 1 van 23
Inhoud
1 Inleiding 3
1.1 Vijfentwintigste Voortgangsrapport 3
1.2 Informatie aan de Tweede Kamer 3
2 Projectvoortgang op hoofdlijnen 4
2.1 Voortgang in de verslagperiode 4
3 Infrastructuur 6
3.1 Infrastructuur items 6
3.2 Overdracht naar de ProRail lijnorganisatie 8
4 Veiligheid 9
4.1 Specifieke veiligheidsissues 9
5 Vervoer 10
5.1 Start commercieel vervoer Amsterdam Rotterdam 10 5.2 Start commercieel vervoer Amsterdam Brussel Parijs 10 5.3 Vervoersconcessie 10
5.4 Samenwerkingsovereenkomst HSA NMBS 11 5.5 Schadevergoeding uitstel Aanvangsdatum 12 5.6 Materieel en materieelplanning 13
6 Financiën 15
6.1 Algemeen 15
6.2 Mutaties op het projectbudget 15
6.3 Uitgaven en aangegane verplichtingen 18 6.4 Realisatieprogramma Hogesnelheidslijn 19 6.5 Overhevelingen uit de risicoreservering 20 6.6 Prognose claim op de risicoreservering 20 Bijlage 1: Overzicht Kamerstukken 22
Afkortingenlijst 23
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 2 van 23
1 Inleiding
1.1 Vijfentwintigste Voortgangsrapport
Het project Hogesnelheidslijn-Zuid (HSL-Zuid) valt onder de Regeling Grote Projecten van de Tweede Kamer. Deze regeling voorziet in een halfjaarlijkse rapportage over de vorderingen van het project, zowel qua uitvoering als financiën. Dit vijfentwintigste Voortgangsrapport (VGR) beschrijft de voortgang van de realisatie van de HSL-Zuid over de periode 1 januari 2009 tot en met 30 juni 2009.
1.2 Informatie aan de Tweede Kamer
Bijlage 1 geeft een overzicht van de in de verslagperiode aan de Tweede Kamer verzonden stukken.
In de verslagperiode is op 4 februari 2009 en op 17 februari 2009 Algemeen Overleg gevoerd met de Tweede Kamer.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 3 van 23
2 Projectvoortgang op hoofdlijnen
2.1 Voortgang in de verslagperiode
Infrastructuur
DBI (Deutsche Bahn International) heeft onderzoek gedaan naar eventuele alternatieven voor ERTMS. DBI constateert dat er in dit stadium geen redenen meer zijn om naar een alternatief systeem uit te wijken. De daaraan verbonden kosten en risico's zouden niet opwegen tegen de mogelijke voordelen. ERTMS is in Nederland na veel inspanning en testen gerijpt en robuust geworden.
In de verslagperiode is verder onderzoek gedaan naar adequate maatregelen om mogelijke EMC-verstoringen (verhoogde aanraakspanning en verstoorde werking van het treinbeveiligingssysteem van het nevenliggende conventionele spoor) te voorkomen. Het onderzoek is uitgebreid met een aantal alternatieve oplossingsrichtingen. Beoogd wordt om tot een goede afweging te komen tussen de alternatieven waarbij rekening wordt gehouden met aanvaardbare risico's en kosten. Afronding van het onderzoek is voorzien in het derde kwartaal van 2009.
Veiligheid
Met HSA en ProRail vindt op basis van een analyse van kosten en baten overleg plaats om niet tot realisatie over te gaan van het eerder door HSA gewenste aanvullende Evacuation Support System. De huidige systemen en procedures zijn reeds veilig bevonden en voldoen aan de van kracht zijnde regelgeving.
Vervoer
Het integraal proefbedrijf voor de dienst Amsterdam Rotterdam met het Traxx materieel op level 1 is afgerond. In de verslagperiode hebben de zogenaamde reizigerstesten plaatsgevonden en is een duurproef gedurende vijf dagen gehouden waarbij geheel volgens de dienstregeling is gereden. Het volledige programma was medio juni afgerond.
Aan het einde van de verslagperiode is de verwachting dat op zeer korte termijn een go/no-go besluit zal worden genomen over de start van het commercieel vervoer op het noordelijke tracé in september 2009.
Voor het verlenen van de vervoerconcessie aan HSA op 1 juli 2009 zijn in de verslagperiode alle voorbereidingen afgerond. De concessie verplicht HSA tot het uitvoeren van de vervoerdiensten zoals in de concessieovereenkomst overeengekomen. De condities van de vervoersconcessie zijn nagenoeg gelijk aan de contractuele bepalingen die in december 2001 tot stand zijn gekomen.
De afwijkingen zijn het gevolg van het opnemen in de vervoerconcessie van de afspraken uit het Memorandum van Overeenstemming van 18 december 2008, gesloten tussen de Staat en HSA. Het betreft het uitstel dat HSA heeft gekregen van het betalen van de gebruiksvergoeding gedurende een periode van drie tot maximaal vier jaar vanwege de financiële situatie waarin HSA was gekomen door de problemen met ERTMS.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 4 van 23
Op 16 juni 2009 is de Ministeriele Regeling HSL-heffing ondertekend. Door middel van deze regeling wordt het concessiebedrag voor HSA Beheer N.V. (HSA) voor het verrichten van openbaar vervoer op het hogesnelheidsnet vastgesteld.
De totstandkoming van een samenwerkingsovereenkomst tussen HSA en NMBS blijft problematisch. De NMBS wil zekerheid verkrijgen over de financiële compensatie aan de NMBS door de Belgische Staat voor de bediening Den Haag Breda Brussel. Het laatste gesprek hierover tussen de Ministers van België en Nederland heeft op 1 april 2009 plaatsgevonden. De Belgische minister Vanackere heeft in dit gesprek aangegeven de gezamenlijke conclusies uit het overleg van 2005 te zullen naleven. Een vervolggesprek tussen beide ministers is in de komende verslagperiode voorzien. In een brief van 30 juni 2009 van de minister aan de Belgische minister is nog eens benadrukt dat een snelle oplossing nodig is. Het niet tijdig tot stand komen van de samenwerkingsovereenkomst tussen HSA en de NMBS is een reëel risico voor de start van een deel van de internationale diensten over de HSL-Zuid. De samenwerkingsovereenkomst is geen voorwaarde om de Thalys over de HSL te laten rijden, omdat dit valt onder een andere samenwerkingsvorm (Thalysgroup, waarin SNCF, NMBS en HSA zijn vertegenwoordigd).
Onderzoek wordt verricht om ten tijde van de start van het internationale vervoer over de HSL-Zuid een extra verbinding tussen Roosendaal en Antwerpen mogelijk te maken, naast de stoptrein die nu al tussen Roosendaal en Antwerpen rijdt. Een volwaardige internationale Intercityaansluiting op Roosendaal is de best mogelijke optie voor de reiziger. Het doortrekken van de Intercity Charleroi Brussel Antwerpen Essen naar Roosendaal komt hiervoor in aanmerking.
Het Baan Trein Integatie (BTI) programma van de Thalys is nagenoeg afgerond. De BTI-testen hebben niet tot blokkerende bevindingen geleid. In juni zijn er duurproeven uitgevoerd. Verwacht wordt dat het besluit om te gaan rijden met de Thalys op de corridor Amsterdam-Parijs op korte termijn binnen de Thalysgroup wordt genomen.
Indien op korte termijn wordt gestart met de Thalys zullen op het noordelijke baanvak Amsterdam Rotterdam de Traxx en de Thalys voorlopig met 160 km/u gaan rijden onder ERTMS Level 1 omdat een baanvak slechts in één level van ERTMS geschakeld kan staan. Beoogd wordt dat ten zuiden van Rotterdam de Thalys met 300 km/u zal gaan rijden onder ERTMS Level 2. De snelste reistijd Rotterdam Antwerpen wordt daarmee teruggebracht van 65 minuten naar 31 minuten.
In de verslagperiode zijn twee treinen van AnsaldoBreda in Nederland aangekomen. Begin juli worden met de treinen onder andere remproeven gedaan op het traject Venlo-Eindhoven. De testen zijn er met name op gericht om de treinsystemen te beproeven. Van ERTMS-testen is nog geen sprake. AnsaldoBreda zal gebruik maken van dezelfde On Board Unit (OBU) als de Thalys. De inbouw en de testen zullen pas beginnen nadat in oktober het verwachte Europese inzetcertificaat voor de Thalys wordt afgegeven.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 5 van 23
3 Infrastructuur
3.1 Infrastructuur items
ERTMS onderzoek naar alternatieven
In de verslagperiode is door DBI een onderzoek verricht naar eventuele alternatieven voor het huidige ERTMS-systeem. Dit voor het geval dat er grote invoeringsproblemen zouden zijn die ingebruikname van ERTMS op korte termijn in de weg zouden staan.
Het rapport geeft aan dat er in dit stadium geen redenen meer zijn om naar een alternatief systeem uit te wijken. De daaraan verbonden kosten en risico's zouden niet opwegen tegen de mogelijke voordelen. ERTMS is in Nederland na veel inspanning en testen gerijpt en robuust geworden.
ERTMS procesgang bij softwareaanpassingen
Begin 2009 is gebleken dat in enkele uitzonderlijke situaties het beveiligingssysteem op de HSL-Zuid niet goed functioneerde. Om dit te corrigeren is de spoorbaan eind februari voorzien van een software versie-update. Daarbij is een aantal belangrijke procedurele stappen overgeslagen. De software update bleek nog niet vrijgegeven door ProRail Treinbeveiliging en ook was door Prorail niet vastgesteld of de nieuwe baansoftware veilig functioneerde met het toegelaten Traxx materieel. Nadat alsnog verificatie had plaatsgevonden is de baan weer vrijgegeven. Geconstateerd is dat er geen daadwerkelijk risico is geweest, maar dat de processen om dat vast te stellen nog niet doorlopen waren. Om het hoge veiligheidsniveau voor de HSL-Zuid te kunnen handhaven is het noodzakelijk om de voorgeschreven procedures nauwgezet te volgen.
Aansluitend op het weer vrijgeven van de baan is een onderzoek gestart naar de achterliggende oorzaken van de geconstateerde omissies. Dit onderzoek wordt in nauw overleg tussen de leverancier van de software, Prorail en IVW uitgevoerd. Doel is om vast te kunnen stellen of aanvullende maatregelen nodig zijn in aanvulling op de reeds uitgevoerde correcties. Dit onderzoek wordt in het derde kwartaal afgerond.
Met de geplande software-updates (zogenaamde maintenance releases) eind 2009 en begin 2010 worden enkele nog uitstaande restpunten opgelost. De releaseplanning is afgestemd op de start van het commercieel vervoer met Thalys in december 2009.
Elektromagnetische compatibiliteit (EMC)
Aan de energieonttrekking op de HSL-Zuid zijn vooralsnog beperkingen gesteld. Dit ter voorkoming van EMC-verstoringen die bij de volledig voorziene energieonttrekking zouden kunnen optreden op het aan de HSL-Zuid nevenliggende conventionele spoor bij het passeren van een HSL-trein. Uit onderzoek is gebleken dat er van een verhoogde aanraakspanning sprake kan zijn en dat de werking van het treinbeveiligingssysteem van het conventionele spoor kan worden verstoord. Deze problemen kunnen zich voordoen bij intensief treinverkeer (zoals dubbelstel treinen) en bij een ontregelde dienstregeling. Bij een ontregelde dienstregeling kan Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 6 van 23
het voorkomen dat er zich op de HSL meerdere treinen vlak achter elkaar bevinden, die bij gelijktijdig optrekken te veel elektrische stroom afnemen. Berekend is dat dan grenswaarden kunnen worden overschreden waardoor de hiervoor genoemde effecten optreden.
In de verslagperiode is het onderzoek naar adequate maatregelen die de verstorende effecten voorkomen uitgebreid met een aantal alternatieve oplossingsrichtingen. Beoogd wordt om tot een goede afweging te komen tussen de alternatieven met aanvaardbare risico's en kosten. Afronding van het onderzoek dat in VGR 24 nog werd verwacht in het eerste kwartaal van 2009 is nu voorzien voor het derde kwartaal van 2009.
Mogelijk moeten in aanvulling op de in de afgelopen jaren reeds genomen maatregelen extra voorzieningen worden aangebracht in materieel van NS Reizigers, langs het bestaande spoor en in de voedingsinstallaties van de HSL-Zuid. Alle inspanning is erop gericht om de voorziene groei van het vervoerssysteem op de HSL-Zuid mogelijk te maken en op korte termijn duidelijk te krijgen welke maatregelen op welk moment nodig zijn.
Testprogramma
In de verslagperiode heeft ProRail het testprogramma voor de toelating van de Thalys op de HSL-Zuid gefaciliteerd. Verder heeft een duurproef Rotterdam Antwerpen plaatsgevonden. Hieruit zijn geen blokkerende punten naar voren gekomen die commerciële operatie in de weg staan. Met de verkregen testresultaten zal in de volgende verslagperiode de bewijsvoering worden afgerond die nodig is om tot een toelating te komen.
Afwikkeling bouwfase contract met Infraspeed
Tijdens de test- en proefperiode van de HSL zijn nog enkele onderwerpen naar voren gekomen die aanpassingen vergen door Infraspeed. Over het algemeen betreft dit aanpassingen die niet van wezenlijk belang zijn voor het vervoer. Met Infraspeed worden deze wijzigingen op de gebruikelijke wijze afgehandeld.
In VGR 24 is gemeld dat twee substantiële geschilpunten uit de bouwfase zullen worden voorgelegd aan het `Committee of Experts' (CoE), het orgaan dat op grond van het contract met Infraspeed bij dergelijke zaken wordt ingeschakeld. Ten aanzien van het onderwerp `reimbursable sum' (indexering en renteafrekening over een stelpost uit het contract met Infraspeed) heeft Infraspeed verzocht toch eerst het Executive Committee (EC, `voorloper' van het CoE) een uitspraak te laten doen. De uitspraak van het EC wordt in het derde kwartaal van 2009 verwacht. Voor het geval dat het EC niet tot een voor de Staat acceptabele uitspraak komt, zijn in overleg met de landsadvocaat de voorbereidingen voor behandeling door het CoE getroffen.
Voor de behandeling van het onderwerp `non traction power' door het CoE worden in overleg met de landsadvocaat de voorbereidingen getroffen.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 7 van 23
Claims van de Staat op onderbouwaannemers
De Staat is van mening op contractuele gronden kosten te kunnen verhalen op HSL onderbouw-aannemers ten aanzien van de herstelwerkzaamheden van een deel van de HSL-geluidschermen in Noord-Brabant (2007) en de horizontale verplaatsingen bij Rijpwetering (2006). De claim ten aanzien van de geluidsschermen is in behandeling bij de Raad van Deskundigen. In het geval van Rijpwetering is de Staat in de verslagperiode door de Raad van Deskundigen in het ongelijk gesteld. De Staat ziet echter voldoende redenen deze procedure in arbitrage voort te zetten.
Stof in de Groene Harttunnel
In een periode van intensieve monitoring en meting is geconstateerd dat zich nog slechts een zeer geringe hoeveelheid stof in de Groene Harttunnel bevindt. Het resterende stof heeft geen negatieve effecten op het zicht en het treinmaterieel.
De situatie zal verder worden gemonitord. Met de betrokken partijen is afgesproken dat er waarschijnlijk geen aanvullende maatregelen meer nodig zijn, tenzij uit de monitoring blijkt dat zich opnieuw stof in de tunnel voordoet.
Restactiviteiten aanleg
Het afwikkelen van de restpunten van de aanleg van de HSL-Zuid infrastructuur en de aanpassingen aan rijkswegen A4 en A16 loopt ook in 2009 nog door. Slechts enkele van deze restpunten hebben een (vooral indirecte) relatie met het gebruik van de HSL-infrastructuur, zoals het afronden van het windwaarschuwingssysteem, het verhelpen van lekkages in tunnelgebouwen en de implementatie van het langstransport.
In de verslagperiode is opnieuw een aantal dossiers afgerond. Enkele dossiers, zoals natuurcompensatie en het verkopen van overtollige gronden, zullen nog geruime tijd doorlopen. Daarnaast bestaat de verplichting het HSL-Schadevergoedingsschap tot en met 2016 in stand te houden.
3.2 Overdracht naar de ProRail lijnorganisatie
Voor het afronden van het spoortechnische deel van de HSL infrastructuur heeft ProRail in 2007 een `Programma HSL-Zuid' ingericht. In de verslagperiode zijn de voorbereidingen getroffen voor de opheffing van dit programma en de overdracht naar onderdelen van de ProRail lijnorganisatie per 1 juli 2009. Voor het inregelen van de exploitatie van de HSL-Zuid tot het moment dat het vervoerssysteem volledig en stabiel functioneert wordt voorzien dat ProRail nog enkele jaren specifieke activiteiten zal verrichten in aanvulling op de normale activiteiten die ProRail vanuit de rol van beheerder van de HSL-infrastructuur zal vervullen. Daarnaast blijft bij ProRail een centrale regie- en coördinatierol in stand. De kosten van deze aanvullende HSL-activiteiten komen ten laste van het HSL-budget.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 8 van 23
4 Veiligheid
4.1 Specifieke veiligheidsissues
Evacuation Support System (ESS)
HSA heeft de wens geuit om de tunnels te voorzien van een systeem dat in een vluchtsituatie een indicatie aan reizigers geeft dat de andere (vlucht) tunnelbuis treinvrij is. De Staat heeft onderzocht of aan de wens van HSA kan worden voldaan. De uitkomsten van dit onderzoek maken duidelijk welke kosten en logistieke inspanningen gemoeid zouden zijn met de realisatie van dit systeem. Op basis van deze uitkomsten vindt met HSA en ProRail overleg plaats om realisatie van het ESS achterwege te laten. Een belangrijke overweging hierbij is dat de huidige systemen en procedures reeds veilig bevonden zijn en voldoen aan de van kracht zijnde regelgeving.
Langstransport
In de verslagperiode zijn de laatste wijzigingen op de procedure `langstransport' vastgesteld. In de Stuurgroep Transport Veiligheid is besloten dat de procedures ten aanzien van langstransport op 1 september 2009 in de regio's geïmplementeerd moeten zijn.
ATB verbeterde versie
De HSL-Zuid infrastructuur is reeds eerder aangepast voor ATB verbeterde versie. Resteert nog het aanpassen van het binnenlandse en internationale treinmaterieel, voordat ATB (verbeterde versie) operationeel kan worden. Voor het mitigeren van de vijf HSL 100+ punten is met name de ombouw van het binnenlandse materieel van belang. Voor één punt op de noordelijke sectie (Hoofddorp) is ombouw van het internationale materieel aan de orde. Hiervoor heeft HSA nog geen planning afgegeven.
Tot het moment dat het materieel is omgebouwd, zal in elk geval voor twee overgangen naar het bestaande spoor (op de noordelijke sectie) de snelheid gereduceerd worden van 130 km/u naar 90 km/u. Dit heeft beperkte gevolgen voor de rijtijd. Voor de overige drie punten (zuidelijke sectie) is ontheffing van deze snelheidsbeperking bij IVW aangevraagd. IVW heeft haar besluit opgeschort totdat er meer zekerheid is over de periode waarvoor ontheffing zou moeten worden verleend.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 9 van 23
5 Vervoer
5.1 Start commercieel vervoer Amsterdam Rotterdam Het integraal proefbedrijf voor de dienst Amsterdam Rotterdam is afgerond. In de verslagperiode hebben de zogenaamde reizigerstesten plaatsgevonden en is gedurende vijf dagen een duurproef gehouden waarbij geheel volgens de dienstregeling is gereden. Het volledige programma was medio juni afgerond.
Aan het einde van de verslagperiode wordt voorzien dat op zeer korte termijn een go/no-go besluit zal worden genomen over de start van het commercieel vervoer op het noordelijke tracé in september 2009. In het geval van een positief besluit zullen Traxx-locomotieven en Prio-rijtuigen worden ingezet die op werkdagen één- uursdiensten gaan verzorgen tussen Amsterdam, Schiphol en Rotterdam.
5.2 Start commercieel vervoer Amsterdam Brussel Parijs Het Baan Trein Integatie (BTI) programma van de Thalys is nagenoeg afgerond. De BTI-testen hebben niet tot blokkerende bevindingen geleid. In juni zijn er duurproeven uitgevoerd. Verwacht wordt dat het besluit om te gaan rijden met de Thalys op de corridor Amsterdam-Parijs op korte termijn binnen de Thalysgroup wordt genomen.
5.3 Vervoersconcessie
In de concessieovereenkomst tussen de Staat en HSA van 5 december 2001 voor het vervoer over de HSL-Zuid is vastgelegd dat de concessieovereenkomst wordt omgezet in een publiekrechtelijke concessie zodra daarvoor de noodzakelijke wettelijke grondslag bestaat. Het is een vervoerder niet toegestaan zonder concessie vervoerdiensten aan te bieden. De vervoerdiensten over de HSL-Zuid kunnen dan ook pas starten als aan HSA een vervoerconcessie is verleend Voor het verlenen van de vervoerconcessie aan HSA op 1 juli 2009 zijn in de verslagperiode alle voorbereidingen afgerond De concessie verplicht HSA tot het uitvoeren van de vervoerdiensten zoals in de concessieovereenkomst overeengekomen. De condities van de vervoersconcessie zijn nagenoeg gelijk aan de contractuele bepalingen die in december 2001 tot stand zijn gekomen.
In de vervoersconcessie zijn tevens de uitkomsten verwerkt van de langere reistijd door België en het verminderde aantal treinen naar Parijs. Op grond van een extern onderzoek zijn de financiële consequenties van deze onderwerpen verwerkt in de jaarlijkse gebruiksvergoeding. Er is sprake van een verlaging van de gebruiksvergoeding met 17,1 mln (prijspeil 2009).
Tevens zijn in de vervoerconcessie de afspraken opgenomen uit het Memorandum van Overeenstemming van 18 december 2008, gesloten tussen de Staat en HSA. Het betreft het uitstel dat HSA heeft gekregen van betaling van de gebruiksvergoeding gedurende een periode van drie tot maximaal vier jaar vanwege de financiële situatie waarin HSA was gekomen door de problemen met ERTMS.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 10 van 23
De concept-concessie is door de Staat voor advies voorgelegd aan ProRail en aan de consumentenorganisaties, verenigd in het Locov. De minister heeft de concessie in deze periode voorgehangen in de Tweede Kamer (brief van 9 juni 2009, kamerstuk 22026/296).
Omdat zeker is dat HSA op het moment van het in werking treden van de concessie (1 juli 2009) nog niet aan al haar verplichtingen op grond van de concessie kan voldoen vanwege het ontbreken van voldoende treinen, zou HSA gedwongen zijn de concessie te weigeren. Dit kon worden voorkomen door tegelijk met het verlenen van de concessie aan HSA per brief aan te geven hoe wordt omgegaan met de handhaving van de concessie gedurende de periode dat HSA nog niet over al haar treinen kan beschikken. Voor een aantal artikelen van de concessie (de kwaliteit van het dienstenaanbod, de uitvoering HSL-Zuid diensten, het bedieningspatroon in de ingroeiperiode en de rijtijden) is aangegeven dat gedurende de periode dat HSA nog niet over voldoende treinen kan beschikken op een verbinding (bijvoorbeeld Amsterdam Parijs) er niet tot handhaving zal worden overgaan.
In de brief wordt aangegeven dat het voorlopig nog niet handhaven slechts is ingegeven door het feit dat naleving van de betreffende bepalingen tijdelijk feitelijk onmogelijk zal zijn en handhavend optreden geen nut zou afwerpen. De toezegging tot niet handhaven geldt slechts tot het moment dat HSA voor een bepaalde verbinding wel over voldoende treinen kan beschikken. Zodra HSA bijvoorbeeld kan beschikken over de omgebouwde Thalys treinen moet zij Amsterdam Parijs gaan bedienen en zal er daarop handhavend worden opgetreden. HSA heeft de verplichting om zich naar vermogen in te zetten de treinen zo snel mogelijk te verkrijgen en om de afspraken omtrent de inzet daarvan na te leven.
Ministeriele regeling HSL-heffing
Op 16 juni 2009 is de Ministeriele regeling HSL-heffing ondertekend. Door middel van de onderhavige regeling wordt het concessiebedrag voor HSA Beheer N.V. (HSA) voor het verrichten van openbaar vervoer op het hogesnelheidsnet als bedoeld in het Besluit HSL-heffing vastgesteld op 164.530.219,- prijspeil 2009.
Dit bedrag is gebaseerd op de gebruiksvergoeding zoals opgenomen in de concessieovereenkomst tussen de Staat en HSA van 5 december 2001, te weten 181.686.655,- prijspeil 2009. Op deze gebruiksvergoeding is, zoals overeengekomen in de concessieovereenkomst, in mindering gebracht de compensatie waar HSA recht op heeft vanwege de langere reistijden in België en het mindere aantal treinen naar Parijs. De hoogte van deze compensatie is vastgesteld op 17.156.436,- prijspeil 2009 (voor de gehele concessieperiode). Als in de toekomst de grondslag voor de vaststelling van de compensatie wijzigt, dan kan de hoogte van de compensatie aan HSA worden aangepast. Aanleidingen hiervoor kunnen zijn: een verandering in de reistijden in België, het niet tot stand komen of door het door de Tweede Kamer afkeuren van de samenwerkingsovereenkomst tussen HSA en de NMBS, dan wel in het geval er meer treinen naar Parijs gaan rijden.
5.4 Samenwerkingsovereenkomst HSA NMBS
Voordat internationale treindiensten tussen Nederland en België kunnen plaatsvinden moet er een samenwerkingsovereenkomst worden gesloten tussen Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 11 van 23
HSA en NMBS. De totstandkoming van deze overeenkomst blijft problematisch. Na interventie van minister Peijs in 2005 is een compromis bereikt tussen Nederland en België, waarin naast de bediening van Breda en Den Haag ook de langere reistijden in België aan de orde kwamen. De interventie heeft tot op heden niet geleid tot de totstandkoming van de samenwerkingsovereenkomst.
De NMBS wil zekerheid verkrijgen over de financiële compensatie aan de NMBS door de Belgische Staat voor de bediening Den Haag Breda Brussel. Het laatste gesprek hierover tussen de Ministers van België en Nederland heeft op 1 april 2009 plaatsgevonden. De Belgische minister Vanackere heeft in dit gesprek aangegeven de gezamenlijke conclusies uit het overleg van 2005 te zullen naleven. Het niet tijdig tot stand komen van de samenwerkingsovereenkomst tussen HSA en de NMBS is een reëel risico voor de start van een deel van de internationale diensten over de HSL-Zuid. Een vervolggesprek tussen beide ministers is in de komende verslagperiode voorzien. In een brief van 30 juni 2009 van de minister aan de Belgische minister is nog eens benadrukt dat een snelle oplossing nodig is.
Zoals het er nu uit ziet is de samenwerkingsovereenkomst in 2010 nodig, zodra het grensoverschrijdende shuttle-verkeer van start gaat.
De samenwerkingsovereenkomst is niet nodig om de Thalys over de HSL te laten rijden. De Thalys valt onder een andere samenwerkingsvorm, namelijk de Thalysgroup, waarin naast HSA en NMBS ook de SNCF deelneemt.
Verder wordt onderzoek verricht om ten tijde van de start van het internationale vervoer over de HSL-Zuid een extra verbinding tussen Roosendaal en Antwerpen mogelijk te maken, naast de stoptrein die nu al tussen Roosendaal en Antwerpen rijdt. Een volwaardige internationale Intercity-aansluiting op Roosendaal is de best mogelijke optie voor de reiziger. Het doortrekken van de Intercity Charleroi-Brussel- Antwerpen-Essen naar Roosendaal komt hiervoor in aanmerking. Momenteel wordt door ProRail, NMBS en IVW gewerkt aan het oplossen van een aantal technische problemen, zodat er binnen een afzienbare termijn een besluit genomen kan worden over het wel of niet doorrijden van de Intercity Charleroi- Essen naar station Roosendaal.
5.5 Schadevergoeding uitstel Aanvangsdatum
Met HSA is afgesproken dat de Staat de schade zal vergoeden die HSA heeft geleden voor het verschuiven van de Aanvangsdatum naar 1 oktober 2008. Afspraak hierbij was dat er in het voorjaar van 2009 nacalculatie zou plaats vinden. Bij het nader verschuiven van de Aanvangsdatum naar 1 juli 2009 (een onderdeel van het Memorandum van Overeenstemming tussen de Staat en HSA) is tevens afgesproken dat HSA aanvullend schadevergoeding zou krijgen. Hierop is aan het begin van de verslagperiode een voorschot aan HSA verstrekt. Op verzoek van de Staat heeft een onafhankelijke accountant de nacalculatie en de nieuwe schadevergoeding onderzocht. De afronding van dit onderzoek en de daarop volgende gesprekken tussen de Staat en HSA zullen in de komende verslagperiode plaatsvinden.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 12 van 23
5.6 Materieel en materieelplanning
De data waarop de verschillende diensten kunnen starten worden grotendeels bepaald door de beschikbaarheid van toegelaten materieel en de periode die HSA nodig heeft voor het proefbedrijf en de commerciële voorbereiding.
Thalys
Het BaanTrein Integatie (BTI) programma van de Thalys is nagenoeg afgerond. De BTI-testen hebben niet tot blokkerende bevindingen geleid. In week 24 zijn er duurproeven (over de gehele HSL tot Antwerpen, inclusief grens- en ATB-transities) uitgevoerd.
Traxx level 2
Overeenstemming is bereikt over de inhoud van het BTI programma voor de Traxx locomotieven op level 2. Het testprogramma is nog in ontwikkeling. Als het testprogramma succesvol wordt doorlopen, leidt dit naar verwachting tot een aangepast inzetcertificaat in het eerste kwartaal van 2010. De overstap naar level 2 levert geen snelheidsverhoging van de treinen op, maar maakt het wel mogelijk dat de Traxx en de Thalys tegelijkertijd op hetzelfde baanvak op level 2 kunnen rijden.
AnsaldoBreda
In de verslagperiode zijn twee treinen van AnsaldoBreda in Nederland aangekomen. Begin juli worden met de treinen onder andere remproeven gedaan op het traject Venlo-Eindhoven. De testen zijn er met name op gericht om de treinsystemen te beproeven. Van ERTMS-testen is nog geen sprake. AnsaldoBreda zal gebruik maken van dezelfde OBU als de Thalys. De inbouw en de testen zullen pas beginnen nadat in oktober het verwachte Europese inzetcertificaat voor de Thalys wordt afgegeven. AnsaldoBreda heeft voor het ERTMS testprogramma nog geen harde planning afgegeven.
Brandveiligheid materieel
Op verzoek van de gemeenten die betrokken zijn bij de HSL-tunnels is onderzoek gedaan naar mogelijkheden om de brandveiligheid (die al hoog ligt) nog verder te verhogen. De conclusie is dat dit waarschijnlijk wel mogelijk is door de Thalys treinen aan te passen, maar dat de eigenaren van deze treinen, verenigd in de Thalysgroup daar niet toe willen overgaan. De hele vloot zou dan moeten worden omgebouwd. De betrokken gemeenten hebben besloten dit punt voorlopig te laten rusten. Mocht er zich op enig moment toch een gelegenheid voordoen om tot ombouw over te gaan, bijvoorbeeld bij een midlife-upgrade van de treinen, dan zal hierover met de Thalysgroup overleg plaatsvinden.
Beoogde situatie eind 2009.
Indien op korte termijn positief wordt besloten over de start van het vervoer met zowel de Traxx als de Thalys zullen deze op het noordelijke baanvak Amsterdam Rotterdam voorlopig met 160 km/u gaan rijden onder ERTMS Level 1. Dit omdat de Thalys samen met de Traxx op één baanvak rijdt en dat voorlopig alleen onder Level
1 zal doen. Ten zuiden van Rotterdam zal de Thalys met 300 km/u gaan rijden onder ERTMS Level 2. De snelste reistijd Rotterdam Antwerpen wordt daarmee teruggebracht van 65 minuten naar 31 minuten.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 13 van 23
Onderzoek inzetbaarheid Siemens BR189E
In de verslagperiode is de eventuele inzet van de Siemens BR-189E locomotief op de HSL-Zuid onderzocht. Hiervoor is een testprogramma uitgevoerd, waarbij met name de werking van het ERTMS-systeem op de baan op Level 1 en Level 2 is getest. De voorlopige conclusie is dat de BR189E voor wat betreft het ERTMS beveiligingssysteem op het Nederlandse deel van de HSL-Zuid op zowel Level 1 als Level 2 goed inzetbaar is. Bij de grenspassage is een incompatibiliteit gebleken tussen baan en trein software als gevolg van extra, voor de HSL-Zuid niet benodigde functionaliteit. Uitschakelen van deze functionaliteit lijkt voldoende om deze incompatibiliteit op te heffen. Definitieve rapportage wordt in volgende verslagperiode opgeleverd. Vervolgstappen in het testprogramma om tot inzet van de BR189E te komen zijn in beraad.
Geluid
Naar aanleiding van de uitgebreide beproevingsritten met het Traxx materieel in de afgelopen maanden is vanuit de directe omgeving van de HSL-Zuid een sterke toename van het aantal geluidsklachten geconstateerd. Uit een eerste onderzoek door ProRail werd geconcludeerd dat het geluid binnen de wettelijke normen blijft. Gezien het grote aantal klachten wordt overwogen nader onderzoek in te stellen en zonodig geluidsmetingen te doen.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 14 van 23
6 Financiën
6.1 Algemeen
Dit hoofdstuk behandelt de ontwikkeling van de projectkosten en uitgaven in de verslagperiode. De aanpassingen aan het spoorwegnet bij Breda en aan de rijkswegen A4 en A16 zijn separaat opgenomen. Hierdoor wordt de aansluiting met de PKB deel 3, de begroting en de jaarrekening behouden.
PKB deel 3 (1996) geeft aan dat met de aanleg van de HSL-Zuid een investeringsbedrag is gemoeid van 3,413 miljard (exclusief BTW, prijspeil 1995), exclusief de bijdrage aan België. Voor een compleet beeld is de bijdrage aan België in het kostenoverzicht opgenomen.
6.2 Mutaties op het projectbudget
In de verslagperiode heeft één mutatie op het projectbudget plaatsgevonden:
Indexering
In verband met prijscompensatie is het budget van de HSL-Zuid verhoogd met 1,8 mln.
Voor de prijsontwikkeling van het projectbudget zijn de percentages gehanteerd zoals opgenomen in onderstaande tabel. Het zijn de door het Ministerie van Financiën vastgestelde percentages, gebaseerd op de IBOI (Index Bruto Overheids Investeringen) die door het Centraal Planbureau in het Centraal Economisch Plan worden gepresenteerd.
Prijsindexpercentages 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
1,50 2,75 2,75 1,40 2,50 4,50 3,00 2,75 1,25 0,39 0,66 0,44 1,48 2,137 % % % % % % % % % % % % % %
Tabel 1: prijsindexpercentages
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 15 van 23
Het projectbudget per 30 juni 2009 is weergegeven in de volgende tabel.
Wijzigingen pp'95 Prijs- Aansl. PKB dl 3 Vorige Deze Totaal index mutaties Totaal (pp'95) perioden periode (pp'95) ('96-'08) begroting (pp.'08) Uitvoeringskosten 3.089 708 3.797 884 -144 4.537 Grondverwerving 324 -72 252 26 278 Subtotaal 3.413 636 4.049 910 -144 4.815 België 364 364 16 380 Voorbereidingskosten 50 50 50 Totaal 17.3.1 HSL-Zuid 3.413 1.050 4.463 926 -144 5.245 Totaal 17.3.2 Railwegen 91 91 15 9 115 Totaal 17.3.3 Hoofdwegen2 748 748 129 135 1.012 Totaal excl. BTW.1 3.413 1.889 5.302 1.070 0 6.372 BTW art. 17.3.1 en 17.3.2 825 Totaal projectbudget inclusief BTW 7.197 Infraprovider beschikbaarheidsvergoeding3 2.992 Totaal projectbudget HSL-Zuid inclusief Infraprovider en BTW 4 10.189
Tabel 2: projectbudget HSL-Zuid (bedragen in mln)
1. De projectkosten worden in deze tabel exclusief BTW weergegeven. Jaarlijks wordt, op basis van een afspraak met het Ministerie van Financiën, de betaalde BTW op railprojecten gecompenseerd (zie regel BTW).
2. Het projectbudget is inclusief 1.012 mln, bestemd voor aanpassingen aan rijksweg A16 (Noord-Brabant) en rijksweg A4 tussen Leiderdorp en het Ringvaartaquaduct. De bedragen van artikelonderdeel 17.3.3 Hoofdwegen zijn, in afwijking tot de railprojecten, inclusief BTW.
3. Inclusief 30 mln voor de onderhoudscomponent gedurende 25 jaar voortvloeiend uit contractwijzigingen op het Infraspeed contract. In verband met nog af te wikkelen wijzigingen op het contract dient hieraan nog 4 mln te worden toegevoegd. Dit zal in het tweede halfjaar van 2009 plaatsvinden.
4. De genoemde mutaties in het projectbudget zijn opgenomen vooruitlopend op de verwerking in de Rijksbegroting.
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 16 van 23
Onderstaande tabel geeft de ontwikkeling weer van het projectbudget tot en met deze 25e voortgangsrapportage.
Gecommuniceerd Bron: Bedrag Mutatie in Tweede Kamer VGR pp'95 Bedrag Prijspeil nr. PKB deel 3 3.413 3.413 1995 1 Korting lange variant Tunnel Groene Hart -/- 91 -/- 91 Bijdrage aan België 364 380 1997 3 Kosten voor PKB deel 3 50 50 1995 7 Overdracht A16 537 598 2000 7 Verbeterde Vorkvariant Rotterdam West 55 61 2000 8 Overdracht A4-bundel 175 195 2000 8 + 9 Wijziging A4-bundel (wijzigingsprotocol) 10 12 2002 12 Aansluiting Breda 91 101 2000 7 Verdiepte Ligging Hoogmade 19 21 2000 9 +11 Bergschenhoek 10 12 2001 9 +11 Mopmolen 0 0 2001 9 Tenderkosten Infraprovider en Vervoer 34 36 1999 7 Communicatie -/- 10 -/- 10 1999 6 ICT taakstelling -/- 0 -/- 0 2001 9 Zettingsvrijeplaat 50 55 1999 7 Lange variant Tunnel Groene Hart 83 91 1999 7 Meer/Hazeldonk 2 2 2003 13 Wijzigingsprotocol A4-bundel 27 34 2004 15 Afrekening protocol A4-bundel 15 19 2006 20 Anti-vandalismeschermen 2 2 2006/7 20/22 Saldo scopewijzigingen 1.423 Aanbestedingsresultaat civiele onderbouw 251 272 1999 7 VAT (voorbereiding, administratie en toezicht) 17 18 1999 7 Aanbestedingsresultaat Tunnel Groene Hart -/- 23 -/- 25 1999 7 Lagere realisatiestand uitgaven t/m 2000 -/- 2 -/- 2 9 `Oude' spanning raming en budget 81 91 2000 11 Regieovk. taakorganisaties/versterking organisatie 21 25 2001 11 Hogere tenderkosten Infraprovider en Vervoer 25 29 2001 11
1e overboeking vanuit de risicoreserve 140 174 2002 13
2e overboeking vanuit de risicoreserve 72 90 2004 15 Risicoreserve i.v.m vogelproblematiek 18 23 2004 15
3e overboeking vanuit de risicoreserve 77 97 2005 17 Teruggaaf risicoreserve i.v.m. vogelproblematiek -14 -17 2006 19
4e overboeking vanuit de risicoreserve 32 40 2006 20
5e overboeking vanuit de risicoreserve 28 35 2006 20
6e overboeking vanuit de risicoreserve 25 31 2007 21
7e overboeking vanuit de risicoreserve 7 9 2007 21 Saldo mee- en tegenvallers 755 Subtotaal scopewijzigingen en mee- en tegenvallers 2.178
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 17 van 23
Subtotaal scopewijzigingen en mee- en tegenvallers 2.178 Vrijval begroting PPS Infraprovider -/- 408 -/- 476 2001 9 Saldo ontvangsten `99/'00 7/9 `01/'02 10/12 107 130 `03/'04 14/16 `05/'06 18/20 `07/'08 22/24 Extra EU-subsidies 13 16 2006 20 Leenfaciliteit RWS -1 -1 2006 20 Saldo technische mutaties -/- 290 Subtotaal mutaties 1.889 Totaal op prijspeil 1995 5.302
Tabel 3: mutatieoverzicht projectbudget (bedragen in miljoen) exclusief beschikbaarheidvergoeding Infraprovider
6.3 Uitgaven en aangegane verplichtingen
Uitgaven
Tabel 4 geeft een overzicht van de uitgaven. Tot en met 30 juni 2009 is ten behoeve van het HSL-Zuid project een bedrag van 7.103 mln betaald (99% van het projectbudget exclusief beschikbaarheidvergoeding Infraspeed).
(Bedragen in mln, incl. Totaal Deze Totaal Waarvan BTW) vorige periode art. 17.3.1 art. 17.3.2 art. 17.3.3 perioden HSL Spoorwegen Hoofdweg en Voorbereidingskosten 49,9 49,9 49,9 Uitvoeringskosten 6353,7 13,9 6367,6 5.240,8 115,5 1.011,3 Grondverwerving 304,8 0,9 305,7 305,7 België 379,8 379,8 379,8 Totaal 7.088,2 14,8 7.103,0 5.976,2 115,5 1.011,3
Tabel 4: uitgaven HSL-Zuid vanaf PKB1 (1991) tot en met 30 juni 2009
Verplichtingen
In tabel 5 zijn de aangegane verplichtingen opgenomen. Tot en met 30 juni 2009 is ten behoeve van het HSL-Zuid project een bedrag van 7.143 mln verplicht (99% van het projectbudget exclusief de beschikbaarheidvergoeding Infraspeed).
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 18 van 23
(Bedragen in mln, Totaal Deze Totaal 1) Waarvan incl. BTW vorige periode art. 17.3.1 art. 17.3.2 art. 17.3.3 perioden HSL Spoorwegen Hoofdwegen Voorbereidingskosten 49,9 49,9 49,9 Uitvoeringskosten 6.397,1 7,8 6.404,9 5.278,1 115,5 1.011,3 Grondverwerving 308,2 308,2 308,2 België 379,8 379,8 379,8 Totaal 7.135,0 7,8 7.142,8 6.016,0 115,5 1.011,3
1) Dit bedrag is inclusief 831,2 miljoen aan BTW verplichtingen. Het bedrag aan te betalen BTW wordt, op basis van een afspraak met het Ministerie van Financiën, jaarlijks gecompenseerd door een ophoging van het projectbudget.
Tabel 5: aangegane verplichtingen HSL-Zuid vanaf PKB1 (1991) tot en met 30 juni 2009
6.4 Realisatieprogramma Hogesnelheidslijn
Bedragen in mln Totaal T/m 2008 2009 2010 2011 later 2007 HSL-Zuid (IF 17.03.01) 6.070 5.826 136 108
- Reguliere SVV middelen 2.644 2.400 136 108 (incl. FES BOR)
- FES regulier 1.710 1.710
- Privaat 940 940
- EU-ontvangsten 193 193
- Ontvangsten derden 101 101
- Risicoreservering 482 482 HSL-Zuid spoorwegen (IF 115 115 17.03.02)
HSL-Zuid hoofdwegen (IF 1.012 1.012 17.03.03)
Totaal IF 17.03 7.197 6.953 136 108 Beschikbaarheidsvergoeding 2.962 172 114 115 116 116 2.329 Infraprovider (IF 13.04) (excl.
BTW)
Onderhoud wijzigingen 30 1 1 1 1 1 25 Infraprovider (IF 13.04)
Totaal geplande realisatie 10.189 7.126 251 224 117 117 2.354
Tabel 6: realisatieprogramma HSL-Zuid
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 19 van 23
Ontvangsten
(Bedragen in mln, incl. BTW) Totaal Deze Totaal vorige periode perioden Ontvangsten derden 135,2 0,4 135,6 EU-subsidie 194,1 194,1 Totaal 329,3 0,4 329,7
Tabel 7: ontvangsten HSL-Zuid t/m 30 juni 2009
In het eerste halfjaar 2009 is 0,4 mln aan ontvangsten van derden geboekt ten gunste van de HSL-Zuid. Dit betreft hoofdzakelijk ontvangsten voortvloeiend uit grondverkopen.
6.5 Overhevelingen uit de risicoreservering
Ter dekking van meerkosten boven het oorspronkelijke projectbudget is de Tweede Kamer in een aantal tranches akkoord gegaan met de overheveling van de risicoreservering naar het projectbudget. Tot en met 30 juni 2009 is 482 mln budget beschikbaar gesteld.
In de verslagperiode zijn geen verzoeken aan de Tweede Kamer gedaan voor vrijgave van middelen uit de risicoreservering.
6.6 Prognose claim op de risicoreservering
De resterende claim (50%-waarde) op de risicoreservering bedraagt aan het eind van de verslagperiode 41 mln. Deze verwachte meerkosten kennen een onzekerheid van plus 17 mln en minus 15 mln.
Bedragen in VGR 25 VGR 24 Mutatie Prognose claim 523 mln 506 mln + 17 mln risicoreservering
Overhevelingen uit -/- 482 mln -/- 482 mln 0 mln risicoreservering
Potentiële claim op 41 mln 24 mln + 17 mln risicoreservering 50% waarde
Potentiële claim op 58 mln 41 mln + 17 mln risicoreservering 90% waarde
Tabel 9: totaaloverzicht van claim op risicoreservering
In de verslagperiode is de resterende potentiële claim op de risicoreservering gestegen van 24 mln naar 41 mln1. De mutatie van 17 mln is een saldo van mee- en tegenvallers. De belangrijkste mutaties betreffen: hoger voorziene kosten voor EMC maatregelen, extra kosten door ProRail in het kader van het inregelen van het infrastructuurgerelateerde deel van het vervoerssysteem tot het moment
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 20 van 23
waarop het volledige systeem stabiel is, hoger verwachte kosten bij overdrachten, lager verwachte kosten voor extra beveiligingsmaatregelen in tunnels en compensatie voor in 2008 ontvangen bedragen (met name door verkopen van overtollige gronden).
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 21 van 23
Bijlage 1: Overzicht Kamerstukken
In de verslagperiode heeft de minister van Verkeer en Waterstaat de volgende kamerstukken over de HSL-Zuid aan de Tweede Kamer gezonden.
Datum
Onderwerp Kamerstuk- nummer 30 januari 2009 Brief over de positie van HSA, inclusief bijlage: memorandum 22026, nr. 288 van overeenstemming tussen de Staat, HSA en NS 13 februari 2009 Brief ter beantwoording van vragen naar aanleiding van het 22026, nr. 290 Algemeen Overleg op 4 februari 2009, inclusief bijlage: huidige en toekomstige Europese regelgeving ten aanzien van exclusiviteitsrechten voor het binnenlands vervoer over de HSL-Zuid.
6 april 2009 Voortgangsrapport 24 (VGR 24) Hogesnelheidslijn Zuid 22026, nr. 293
+ aanbiedingsbrief
5 mei 2009 Assurancerapport bij VGR 24 + aanbiedingsbrief 22026, nr. 294 11 juni 2009 Lijst van vragen en antwoorden over VGR 24 en het 22026, nr. 295 assurancerapport bij VGR 24
9 juni 2009 Brief inzake de vervoersconcessie voor het hogesnelheidsnet, 22026, nr. 296 inclusief bijlagen: de vervoersconcessie, toelichting op de vervoersconcessie, adviezen van ProRail en het Locov en de reacties van de Staat op deze adviezen 19 juni 2009 Brief over het PWC-rapport inzake de financiële situatie van 22026, nr. 297 HSA
30 juni 2009 Lijst van vragen en antwoorden inzake budgettaire aspecten 22026, nr. 298 HSL-Zuid
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 22 van 23
Afkortingenlijst
ATB: Automatische Trein Beïnvloeding
BTW: Belasting Toegevoegde Waarde
BTI: Baan trein integratie
CoE: Committee of Experts
DBI: Deutsche Bahn International
EC: Executive Committee
EMC: Elektromagnetische Compatibiliteit
ERTMS:
European Railway Traffic Management System
ESS: Evacuation Support System
EU: Europese Unie
HSA: High Speed Alliance
HSL-Zuid: Hogesnelheidslijn-Zuid
IBOI: Index Bruto Overheidsinvesteringen
ISC: Integrale Safety Case
IVW: Inspectie Verkeer en Waterstaat
Locov: Landelijk Overleg Consumentenbelangen Openbaar Vervoer
NMBS: Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen
NS: Nederlandse Spoorwegen
OBU: On board Unit
PKB: Planologische Kern Beslissing
RWS: Rijkswaterstaat
SNCF: Société Nationale des Chemins de fer Français
VGR: Voortgangsrapport
Voortgangsrapport 25 Hogesnelheidslijn Zuid, september 2009 Pagina 23 van 23