Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
1
> Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Rijnstraat 50
Den Haag
Postbus 16375
Postbus 20018 2500 BJ Den Haag
2500 EA DEN HAAG www.minocw.nl
Onze referentie
PO/BS/151601
Uw brief van
1 september 2009
Uw referentie
2009Z15436
Bijlagen
0
Datum 11 september 2009
Betreft Vragen lid Kranenveldt-van der Veen over ontslag bestuur van een
stichting voor openbaar onderwijs
Hierbij zend ik u de antwoorden op de schriftelijke vragen van het lid
Kranenveldt-van der Veen (PvdA) over het ontslag van het bestuur van een
stichting voor openbaar onderwijs door de gemeentelijke toezichthouder
(ingezonden 1 september 2009, kenmerk 2009Z15436).
de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Sharon A.M. Dijksma
a
na 1 van 4
Pagi
1 Datum
Is het u bekend dat de Voorzieningenrechter te Roermond in een uitspraak heeft
bepaald dat het terecht is geweest dat enkele gemeenten in Noord-Limburg als Onze referentie
toezichthouder het bestuur van Akkoord!, een stichting voor openbaar primair PO/BS/151601
onderwijs, heeft ontslagen?
Antwoord
Ja.
2
Is het u bekend dat de VOS/ABB 1) en anderen van mening zijn dat door dit
ontslag en de bevestiging ervan door de Voorzieningenrechter de positie van
verzelfstandigde besturen voor openbaar onderwijs bedreigd wordt, omdat het
hier niet zou gaan om de verwaarlozing van de kwaliteit van het geboden
onderwijs of wanbeleid, maar om een directeur die niet goed zou functioneren?
Wist u dat de gemeentelijke toezichthouder van mening is dat het bestuur terecht
ontslagen is, omdat het geweigerd heeft een onderzoek in te stellen naar het
functioneren van de directeur; kunt u aangeven op welke gronden
toezichthouders een bestuur voor openbaar onderwijs mogen ontslaan?
Is er wettelijke eenduidigheid over de invulling van de begrippen `ernstige
taakverwaarlozing' of `functioneren in strijd met de wet' (Artikel 48, lid 11, van de
WPO)?
Antwoord
De positie van zowel de VOS/ABB als de gemeentelijke toezichthouder zijn mij
bekend.
Het is niet mogelijk om uitputtend de gronden aan te geven waarop
toezichthouders een bestuur voor openbaar onderwijs mogen ontslaan. Ook voor
de invulling van de begrippen `ernstige taakverwaarlozing' of `functioneren in
strijd met de wet' is geen opsomming van criteria te geven. Dat zal altijd
afhangen van de feitelijke omstandigheden. Wel heeft de wetgever bewust een
ruime bevoegdheid vastgelegd in de WPO voor de gemeenteraad wat betreft het
toezicht. In de kamerbehandeling van het wetsvoorstel inzake de
verzelfstandiging van de bestuursvorm van het openbaar onderwijs is destijds
aangegeven dat de wet expliciet voorschrijft dat de statuten of de verordening
een regeling omtrent het toezicht moet bevatten en dat het toezicht dus nooit
slechts marginaal mag zijn.
In onderhavige situatie in Noord-Limburg hebben stichting Akkoord en het
gemeentelijk toezichthoudend orgaan onderling in de statuten geregeld dat de
gemeentelijke toezichthouder de bevoegdheid tot benoemen en ontslaan van
bestuursleden bij de toezichthouder komt te liggen.
3
Hoe beoordeelt u de uitspraak van de Voorzieningenrechter?
Antwoord
De bestuursleden van Stichting Akkoord zijn een bodemprocedure gestart. De
zaak is daarmee nog steeds onder de rechter, vandaar dat ik het ongepast acht
om hier nader op in te gaan.
Pagina 2 van 4
4 Datum
Past het ingrijpen van de toezichthouder in deze casus volgens u binnen de
oorspronkelijke bedoeling van de verzelfstandiging van het openbaar onderwijs, Onze referentie
namelijk het meer op afstand zetten van de gemeente ten opzichte van het PO/BS/151601
bestuur van de school?
Antwoord
Ja. Het bestuur van de openbare school is verzelfstandigd. De gemeente houdt
toezicht op het verzelfstandigde bestuur. Op het moment dat de gemeente het
nodig acht grijpt zij in. Als er vervolgens een conflict ontstaan wordt dit voor
arbitrage voor gelegd aan de rechter.
5
Bent u van mening dat deze uitspraak gevolgen kan hebben voor andere
zelfstandige besturen in het openbaar onderwijs?
Antwoord
Nee. In de WPO (artikel 48, lid 6) is geregeld dat de statuten van een stichting
voor verzelfstandigd openbaar onderwijs tenminste moeten voorzien in een
regeling omtrent de wijze van benoeming, herbenoeming, schorsing en ontslag
van de bestuursleden. Het is aan gemeente en verzelfstandigd bestuur om de
precieze invulling van deze bepaling vorm te geven. Indien gemeenteraad en
stichting besluiten om het gemeentelijk toezicht vorm te geven door de oprichting
van een toezichthoudend orgaan, dan worden de bevoegdheden van deze
toezichthouder vastgelegd in de statuten of een verordening. Het toezichthoudend
orgaan kan derhalve geen bevoegdheden uitoefenen die niet vooraf uitdrukkelijk
zijn vastgelegd door gemeenteraad en stichting.
6
Heeft deze uitspraak van de Voorzieningenrechter gevolgen voor de wijze waarop
u aankijkt tegen het externe en interne toezicht in het openbaar onderwijs?
Antwoord
Nee. Ik zie geen reden om het extern toezicht vanuit de gemeente op de
verzelfstandigde rechtspersoon naar aanleiding van deze uitspraak te wijzigen.
Wel biedt het wetsvoorstel Goed onderwijs, goed bestuur (2008-2009, 31 828) de
mogelijkheid aan de gemeente als toezichthouder op het verzelfstandigd
openbaar onderwijs om interne toezichthoudende taken over te dragen aan een in
te stellen raad van toezicht. Indien deze keuze wordt gemaakt dan zijn er
waarborgen in de wet die de overwegende overheidsinvloed op het openbaar
onderwijs garanderen. Een aantal zaken dat voortvloeit uit de grondwettelijke
taak van de overheid ten aanzien van het openbaar onderwijs blijft ten principale
belegd bij de gemeenteraad zoals ingrijpen bij taakverwaarlozing en opheffing
van de openbare school.
7
Hoe beoordeelt u de situatie dat een toezichthouder blijkbaar wel een bestuur in
het openbaar onderwijs in z'n geheel naar huis kan sturen, maar dat u zelf
nauwelijks juridische middelen heeft om zeer zwak presterende of zelfs
frauderende schoolbesturen in het bijzonder onderwijs definitief de wacht aan te
zeggen?
Pagina 3 van 4
Antwoord Datum
Als sprake is van een scheiding van bestuur en intern toezicht op het bestuur, dan
is de interne toezichthouder belast met het toezicht op de uitvoering van de taken Onze referentie
en de uitoefening van bevoegdheden door het bestuur. Het is dan onder andere PO/BS/151601
de taak van de toezichthouder om bestuurders te benoemen en te ontslaan. Dit
geldt voor zowel bijzonder als openbaar onderwijs.
Daar waar de interne toezichthouder een brede bevoegdheid tot ingrijpen heeft
ten opzichte van het bestuur heeft de overheid beperkte instrumenten om op te
treden bij slechte onderwijskwaliteit of bestuurlijk wanbeheer. Er zijn meerdere
situaties voorgevallen waarin slagvaardig en effectief optreden van de overheid
wenselijk was, maar dat het benodigde instrumentarium ontbrak in de wet.
Vandaar dat in het wetsvoorstel Goed onderwijs, goed bestuur wordt voorgesteld
om de minister een aanvullende bevoegdheid te geven om bij wijze van uiterste
maatregel de bekostiging van een school om reden van ernstig of langdurig
tekortschieten van leerresultaten taal en rekenen in het belang van de leerlingen
te beëindigen. Tevens biedt het wetsvoorstel de minister de mogelijkheid een
aanwijzing te geven in het geval er sprake is van bestuurlijk wanbeheer. Het
gebruik van dit aanvullende instrument is uitsluitend voorbehouden in de in het
wetsvoorstel limitatief omschreven gevallen waarin sprake is van ernstige vormen
van bestuurlijk tekortschieten van één of meer bestuurders of intern
toezichthouders van de rechtspersoon.
1) VOS/ABB: Vereniging van openbare en algemeen toegankelijke scholen
Pagina 4 van 4