Partij voor de Vrijheid (PVV)

Leiden verstrengelingen tot niet aanpakken zorgbobos? vrijdag 11 september 2009

Debat met minister Klink en staatssecretaris Bussemaker over Goed Bestuur in de zorg.

Het afgelopen jaar werd er door de bewindspersonen van VWS en de coalitiepartijen nogal eens geklaagd over de vele spoeddebatten die wij voeren. Voor een groot deel van die spoeddebatten was het leidend onderwerp hetzelfde, namelijk een zeer gebrekkig functionerende top van zorggiganten en ziekenhuizen en wat leerden we?

Philadelphia had 800 locaties voor zorg aan gehandicapten verzameld, raakte in de ban van vastgoedprojecten en verloor de zorg uit het oog. Die andere gigant Meavita gaf zorg aan 100.000 zorgbehoevenden door heel het land en bezweek onder maar liefst 5 managementlagen. Maar ook de totaal ongewenste fusie van de IJsselmeerziekenhuizen, de onterechte en volkomen overbodige (blijkt uit onderzoek) fusie van de Oosterscheldeziekenhuizen (waardoor er geen verloskunde meer is in Vlissingen en thuis bevallen op Walcheren niet meer mogelijk is) en ga zo maar door. Hierbij meteen ons eerste voorstel: Stop de fusiedrift. Niet alleen met een fusietoets maar maximeer het aantal locaties voor zorginstellingen op 3 en stop fusies van ziekenhuizen.

Elke keer waren de zorgbobo's de verantwoordelijken maar vijf maal werd ondergetekende afgehamerd omdat zij hen niet mocht benoemen. Maar waarom eigenlijk niet? Ik kom hier later in mijn betoog op terug.

De beantwoording door de bewindspersonen in al die debatten deed de verwachtingen voor vandaag hoog oplopen.

En toen kwam de 42 pagina's tellende teleurstellende brief. En dit was niet alleen de gebruikelijke teleurstelling van een oppositiepartij wier ideeën niet zijn overgenomen. De teleurstelling was groter omdat het er sinds dit onderwerp geagendeerd was verschillende keren juist op leek dat onze ideeën in aanzienlijke mate wel weerklank hadden gevonden.

In onze spoedige reactie op het rapport van de RVZ (Governance en Kwaliteit van Zorg) hebben wij gepleit voor een stevige aanpak van de falende bestuurlijke elite door het limiteren van hun vele lucratieve maar slordig uitgevoerde bijbanen omdat zelfs superman geen 79 bijbanen tegelijkertijd goed kan vervullen. Wij hadden dit trouwens eerder en vaker bepleit, hier in de Kamer, en ik had het ook al eens ter sprake gebracht bij Pauw en Witteman, toen ik daar te gast was met de machtigste man (en bijbanenkoning) en vrouw van Nederland.

Na onze reactie op het rapport in een interview in Spits en een opiniestuk in Trouw leek de bijval even verassend als overweldigend. En ook EenVandaag besteedde maar liefst twee achtereenvolgende afleveringen aan de schadelijke overdaad aan bijbanen. In de eerste deelden kopstukken als Morris Tabaksblat en Rick van der Ploeg dezelfde analyse als die van ons, en een dag later sprak zelfs de PvdA bij monde van Staf Depla zich uit voor een wettelijke beperking van de nevenfuncties. Nou, dat beloofde wat.

Ook de RVZ, die enige tijd later haar rapport in de Kamer kwam toelichten sprak zich bij die gelegenheid voor een limitering van bijbanen tot maximaal 5. Ik was er blij om, en het gaf ons de hoop dat nu eindelijk de bijl gezet kon worden aan de wortels van de verrotte bestuurcultuur in ons land.

De totaal verziekte, elkaar de mooie baantjes toespelende, politiek-bestuurlijke, incestueuze elite. Weg met de beroepshotemetoten. We hebben geen behoefte aan toverformules in managementjargon. We hebben behoefte aan mensen uit de praktijk die de menselijke maat terugbrengen in de zorg. Ik stel voor dat de Raden van Toezicht en Advies voortaan vooral worden samengesteld uit mensen uit de praktijk, bijvoorbeeld gepensioneerden. De uit onderzoek gebleken te eenzijdige samenstelling van de Raden van Toezicht van mensen met een financiële in plaats van medische achtergrond hebben namelijk niet de grote financiële debacles van zorggiganten en ziekenhuizen weten te voorkomen.

U begrijpt mijn teleurstelling nu de regering in deze brief juist afziet van de wettelijke beperking van het aantal bijbanen en in plaats daarvan verkondigt zijn hoop te vestigen op zelfdiscipline van bestuurders en toezichthouders.

Je kunt je afvragen of deze regering lijdt aan een grenzenloze naïveteit.

Ons voorstel: maximeer het aantal bijbanen op 3 en spreek de wenselijkheid uit van maximaal 1 bijbaan en dat hoofd- en nevenfuncties niet mogen conflicteren met elkaar. Hier kom ik terug op de vraag die gesteld moet worden. Leidt het toestaan van bijbanen niet per definitie tot een ongewenste verstrengeling van belangen?

Mijn aandacht werd getrokken door een interview in De Volkskrant met CDA-minister Klink. Hij antwoordde dat hij niet de voorzitters - en bijbanenkampioenen - van de Raden van Toezicht van de IJsselmeerziekenhuizen, Philadelphia en Meavita aansprakelijk gaat stellen voor hun falen. Wel wijst hij op een nieuwe wet in wording van zijn collega-CDA-minister Hirsch Ballin maar die collega-minister is van de zelfde partij en was als commissaris betrokken bij Philadelphia en ook de voorzitter van de Raad van Toezicht van Philadelphia, de heer Brinkman is van het CDA. En de CDA-woordvoerder hier in de Kamer verklaarde zojuist het maximeren van bijbanen aan de sector zelf over te willen laten.

Leiden dit soort verstrengelingen tot een verzwakt enthousiasme om de bijbanencultuur aan te pakken?

De voorstellen van de regering hebben geen van allen betrekking op dat wat echt niet goed gaat, namelijk het opvallende en stuitende gebrek aan verantwoordelijkheidsgevoel. Telkens als het mis gaat, is er niemand verantwoordelijk en voelt niemand zich verantwoordelijk. De persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders in de zorg die moet beter worden verankerd, nageleefd (artikel 2:9 BW). Tijdens de hoorzitting vorige week stelde de sector zichzelf gewoon te gaan verzekeren indien ze beter persoonlijk aansprakelijk worden gesteld. Een pedofiel kan zich toch ook niet verzekeren tegen vervolging? Waarom bestuurders dan wel?

En neem verslaafdenzorg Winnersway. Een rechtspersoon vraagt een toelating aan voor de AWBZ en maakt daar vervolgens opzettelijk misbruik van. Wat is de consequentie voor die rechtspersoon, ook voor het opzettelijk in gevaar brengen van AWBZ-geïndiceerden?

Tenslotte de overhead. Zeer bloemrijk vertelde Prof. Dr. Smalhout over de intrede en later zoals hij dat noemde `terreur' van het management. Toen hij begon werd een ziekenhuis met 1000 bedden gerund door 3000 medewerkers, nu wordt een ziekenhuis met 900 bedden gerund door 6000 medewerkers. "Waar komen die allemaal vandaan?" Vroeg hij zich hardop af. Ik stel voor om de overhead in de ziekenhuizen af te bouwen van (31,1%) nu naar het niveau van de verpleeg- en verzorgingshuizen (13,9%). De medewerkers hoeven niet te worden ontslagen maar kunnen met behoud van salaris een functie op de werkvloer gaan vervullen. Zelf moet de sector voor gaan stellen welke bureaucratie en verantwoordingslast er weg moet.

En als laatste punt voorzitter. In de hoorzitting werd ook ons vermoeden bevestigd dat een early warning system een doekje voor het bloeden is. Wanneer de macrobudgetten - vooral in de langdurige zorg - (ver) onder de kostprijs liggen - en dat liggen ze - dan komt een instelling hoe dan ook in de financiële problemen. Heeft de minister 2000 alarmbellen op zijn werkkamer? Want ze gaan geheid allemaal straks af.