Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek
Ziek van geur, maar niet gek
25 augustus 2009
Mensen die ziek worden van ongevaarlijke geuren zijn niet gek. Zij
nemen die geur namelijk echt anders waar dan andere mensen. De geur
wordt sneller gedetecteerd door de hersenen en dieper verwerkt.
Wanneer je verwacht ziek te worden van een geur, is het dus mogelijk
dat deze geur je ook echt ziek maakt. Dat concludeert NWO-onderzoeker
Patricia Bulsing. Zij promoveert op 11 september aan de Universiteit
Utrecht.
Zou je favoriete parfum nog net zo lekker ruiken als er met grote
letters op stond: 'pas op, parfum kan giftig zijn'? Waarschijnlijk
niet. Maar sommige mensen reageren nog heftiger: zij worden echt ziek.
Analyses van geurmoleculen en receptoren in de neus hebben vooralsnog
niet uit kunnen wijzen waarom mensen ziek kunnen worden van eigenlijk
ongevaarlijke geuren. Volgens Patricia Bulsing speelt onze onbewuste
waarneming hierin mogelijk een rol. Zij ontdekte bijvoorbeeld dat
mensen het idee geur onbewust associëren met ziekte. Bovendien hebben
onze eerdere ervaringen grote invloed op de manier waarop onze
hersenen de binnenkomende geur verwerken.
Wie zich wel eens ergens ziek aan heeft gegeten, weet dat de geur van
dat voedsel daarna even niet meer te harden is. Je associeert dan die
geur met misselijkheid. Zo'n zelfde associatie leerde Bulsing ook haar
proefpersonen aan. Zij combineerde een geur met een pijnlijke prikkel
in de neus. Hierdoor verwachtten de proefpersonen dat een bepaalde
geur met pijn gepaard zou gaan.
Niet in je neus, niet tussen je oren, maar in je hersenen
De psychologe bekeek wat er in de hersenen gebeurde zodra mensen een
geur roken waarbij zij pijn verwachtten. Met behulp van elektroden op
het hoofd kon Bulsing zien dat de proefpersonen de binnenkomende
informatie sneller verwerkten wanneer ze pijn verwachtten. Bij een
onplezierige geur die met pijn werd geassocieerd was de verwerking van
de informatie bovendien ook intenser, de hersenen stoppen dan meer
energie in het verwerken van de informatie. Wanneer mensen dus
verwachten dat een geur pijn kan veroorzaken, verwerken onze hersenen
de geur ook echt anders.
Overheid en industrie die te maken krijgen met mensen die ziek worden
van geuroverlast nemen vaak aan dat mensen zich hun ziekte inbeelden.
Bulsing laat nu zien dat dit niet het geval is. De onbewuste
associatie tussen geur en ziekte wijst erop dat mensen geuren zien als
waarschuwingssignalen. Dan is het handig om geur snel en onbewust te
kunnen detecteren en analyseren. De kans op vals alarm neemt hierdoor
echter wel toe. Volgens Bulsing kan dat systeem dan ook aan de basis
liggen van overdreven lichamelijke reacties op geur.
Patricia Bulsing voerde haar onderzoek uit binnen het project
'Chemosensory irritation from disagreeable and agreeable odours:
subjective versus objective effects' van Vidiwinnaar Monique Smeets.
..............................
Meer informatie:
* Patricia Bulsing (Universiteit Utrecht, nu werkzaam bij Unilever)
* t.: 010 460 6624, Patricia.Bulsing@unilever.com
* Promotiedatum: 11 september
* Promotor: prof. dr. M.A. van den Hout, co-promotor: dr. M.A.M.
Smeets
laatst gewijzigd op 25 augustus 2009