Partij van de Arbeid

Den Haag, 10 september 2009

Bijdrage van het lid Depla (PvdA) aan debat wetsvoorstel kraken en leegstand 2e termijn

Gesproken woord geldt!

Voorzitter
Vandaag staat het wetsvoorstel van collega's Ten Hoopen, Slob en Van der Burg op de agenda. Onze taak is niet alleen het controleren van de regering. We hebben ook initiatiefrecht: belangrijk recht van ons parlement. Goed dat er nog steeds Kamerleden te vinden zijn die hier tijd en energie in steken. Lof voor de indieners. Over het product van hun noeste arbeid heb ik minder lof.

Voorzitter
Geweld , overlast en vernielingen vanuit kraakpanden is ongewenst. Daar zijn de initiatiefnemers en de PvdA-fractie het hartgrondig met elkaar over eens. Maar met bestaande wetgeving kan je dit al aanpakken. Het wetsvoorstel is daarmee een typisch voorbeeld van de Haagse overbodige regelgeving. We kunnen beter investeren in handhaven dan steeds nieuwe regels verzinnen. Bovendien geeft het wetsvoorstel vastgoedspeculanten vrij spel om panden leeg te laten staan terwijl ze de verantwoordelijkheid om de problemen rond leegstand op te lossen bij de gemeenten leggen.

Voorzitter
De initiatiefnemers geven zelf ook aan dat het grootste probleem bij het vervolgen van geweld, vernielingen en overlast bij kraken is de bewijslast rond te krijgen. Volgens de PvdA-fractie verandert dit wetsvoorstel daar niets aan. Daarom de volgende vragen aan de initiatiefnemers
1. waarom is het zo moeilijk de bewijslast van geweld, vernielingen en overlast rond te krijgen? Is dat bij kraken moeilijker dan bij vernielingen en overlast anders dan vanuit kraakpanden anders? Zo nee waarom dat wetgeving die alleen op krakers is gericht.
2. welke wetsartikelen uit het voorstel maakt het voor OM en politie makkelijker de bewijslast rond te krijgen voor vernieling, overlast en geweld?

Het siert de initiatiefnemers dat ze bij elke gelegenheid die zich voordoet hun wetsvoorstel aanprijzen. Maar daar kun je ook te ver in gaan. Want toen de politie in Vught niet ingreep tegen de overlast tgv een feest op de kazerne die gekraakt was voor het feest , wist de VVD te melden dat de politie niet mag optreden tegen overlast door krakers en dat dit wetsvoorstel daar verandering in zou brengen. Kan mevrouw Van den Burg uitleggen volgens welk wetsartikel krakers meer rechten hebben om overlast te veroorzaken dan huiseigenaren of huurders? Moet geachte collega vd Burg, die ik ken als een genuanceerd Kamerlid, niet erkennen dat ze hier gewoon onzin verkocht.?

Het kraken en bewonen van panden zonder de woonbestemming is al verboden. De initiatiefnemers erkennen dit. Waarom dan nieuwe wetgeving als het al verboden is? "Hier wordt in praktijk niet tegen opgetreden" brengen de indieners in als verdediging. Dat moet dan eerst maar gebeuren in plaats van deze wet. Graag uw reactie. De Raad van State deelt onze opvatting: in haar advies stelt ze dat de initiatiefnemers niet goed hebben aangegeven waarom bestaande wetgeving niet voldoet.

Voorzitter
De PvdA is het met de Raad v State eens dat een degelijke analyse van kraken ontbreekt. De indieners moeten ook de antwoorden schuldig blijven op de vragen van de PvdA-fractie over de omvang van het probleem. Hoeveel panden zijn er de laatste vijf jaar buiten Amsterdam gekraakt? Is het wel een probleem dat de grenzen van Amsterdam passeert? En is het daarom nodig om er landelijke wetgeving voor te maken? De initiatiefnemers geven daar geen duidelijk antwoord op. Hetzelfde geldt voor de omvang van buitenlandse krakers: geen enkel cijfer geeft aan of het incidenten zijn of niet. Dit fenomeen wordt steeds vaker naar voren gebracht als argument voor de wet. Ik ken ook de verhalen van een corporatie wiens woningen, die op de nominatie stonden om gesloopt te worden, gekraakt waren. 'Tegen sloop' hing er op de spandoeken. Een man in streepjespak kwam de belangen van de Poolse bewoners verdedigen. Kortom een ordinaire vorm van huisjesmelken.

Leegstand aanpakken
De PvdA-fractie vindt het belangrijk dat problematische leegstand wordt aangepakt. Leegstand leidt tot verloedering en onveiligheid. Positief van het Wetsvoorstel is dat gemeenten een nadrukkelijke rol toebedeeld krijgen. Maar met de Raad van State zijn we van mening dat het risico bestaat dat dit wetsvoorstel tot meer leegstand leidt. Ook zijn we met de gemeenten van mening dat het een goed bedoeld voorstel is maar niet gaat werken. Het is ten eerste te bureaucratisch en ten tweede zijn de sancties te laag om effect te hebben op het gedrag van vastgoedspeculanten en vastgoedcriminelen. Voor leegstaande woonhuizen hebben gemeente al de mogelijkheid om eigenaren aan te pakken op een manier die het wetsvoorstel nu ook voor kantoren en bedrijfsruimte wil invoeren. In de praktijk blijkt dat gemeenten hier geen gebruik van maken. Blijkbaar is het instrument minder praktisch dan de initiatiefnemers vanuit Den Haag bedacht hebben. Graag uw reactie. En ook graag de reactie op de opmerking van de Raad van State die stelt dat een analyse ontbreekt waarom het huidige instrumentarium om leegstand te bestrijden niet voldoet.

Ook onderschatten de indieners de administratieve lasten. Het bijhouden van een leegstandsregister zou krap 3000 euro per jaar per gemeente kosten. Maar om het te handhaven moet er toch ook een gemeenteambtenaar actief gaan controleren welke panden leegstaan en of ze al in het register staan. Dat kan toch nooit voor dit bedrag?

Bovendien denkt de PvdA-fractie dat de vastgoedspeculanten zich niet af laten schrikken door een boete van 7.500 euro. Is het tegen die achtergrond niet beter om de aanpak van de leegstand anders aan te pakken? De PvdA heeft daartoe een amendement ingediend. Een eigenaar van een pand moet aantonen (inschrijven in register, zelf op zoek naar gebruikers en als dat niet lukt gemeente inschakelen) dat hij of zij voldoende gedaan heeft om leegstand te voorkomen, bv via leegstandsbeheer. Alleen dan krijgt hij ook na één jaar leegstand bescherming tegen kraken. Op die manier leggen we de verantwoordelijkheid neer bij de vastgoedeigenaar. Geen overbodige luxe als ik de brief van de IVBN lees (de institutionele vastgoedbeleggers). Die geeft iedereen de schuld van leegstand en wijst elke verantwoordelijkheid voor het bestrijden van leegstand van de hand. Bovendien beschermen we dan bewoners in krimpgebieden die met leegstand en krakers te maken krijgen terwijl de eigenaar niet te verwijten valt dat er langdurigere leegstand optreedt. Zo is er leegstand in Ganzendijk (Groningen) en komen er nu krakers in op zoek naar gratis woonruimte terwijl er geen sprake is van woningnood. Graag de reactie van de initiatiefnemers.

Met dit amendement wordt het wetsvoorstel evenwichtiger. In het wetsvoorstel van de indieners krijgen we aan de ene kant een algemeen kraakverbod terwijl de instrumenten om leegstand te bestrijden facultatief zijn. Met als gevolg dat OM en politie het sluitstuk zijn om vastgoedspeculanten te hulp te schieten als ze zich niet inzetten om leegstand te voorkomen (door bv tijdelijke bewoning).

Klopt het dat in de memorie van toelichting staat dat gebruikers op basis van een overeenkomst met een antikraakorganisatie, niet als gebruikers in de zin van de Leegstandwet moet worden aangemerkt? Wat is daarvan de overweging? En demotiveert dit niet vastgoedeigenaren om voor tijdelijke bewoning te zorgen?

Voorzitter,
De PvdA is dus een warm pleitbezorger voor leegstandsbeheer. Maar in aanloop naar het debat heb ik de film 'leegstand zonder zorgen' mogen bekijken. Het geeft een kijkje in de wereld van de antikraakbureaus. Zelfs bij de gecertificeerde bureaus blijkt er veel mis te zijn. De gebruikscontracten zitten zo in elkaar dat de tijdelijke bewoners geheel rechteloos zijn. Natuurlijk moeten ze het pand verlaten als de eigenaar een commerciële gebruiker of koper gevonden heeft. Maar dat wil niet zeggen dat de huurders niet op fatsoenlijke manier behandeld kunnen worden. Gisteren schreef oud Hoogleraar Hugo Priemus een duidelijk verhaal in het NRC. Leegstandsbeheer is goede zaak, maar behandel de bewoners dan wel fatsoenlijk. Aanvullende regelgeving is noodzakelijk als we dit alternatief van kraken een serieuze kans willen bieden. Priemus stelde voor in de wet een regiem voor tijdelijke huurcontracten te maken. Voor scherp omlijnde gevallen (moeilijk verkoopbare woningen, slooppanden, specifieke studentenwoningen) en omlijnde kernmerken van bewoners (studenten, tijdelijke werknemers uit het buitenland etc) moet de mogelijkheid komen om contracten voor bepaalde tijd af te sluiten. De SP heeft hier een paar interessante amendementen voor ingediend. Ik ben daar positief over. Ik wil graag de reactie van de initiatiefnemers horen. Want de initiatiefnemers kennende kan ik me niet voorstellen dat ze hun ogen voor deze problematiek willen sluiten.

Vraag aan kabinet
Vindt u het evenwichtig dat aan de ene kant kraken in zijn geheel wordt verboden terwijl de instrumenten voor leegstand facultatief zijn? Lopen we dan niet het risico dat vastgoedeigenaren achterover gaan leunen?

Voorzitter
In het wetsvoorstel wordt op de datum dat het wetsvoorstel van kracht wordt ook alle bestaande kraakpanden die pas gekraakt zijn nadat ze langer dan een jaar leeg stonden, strafbaar. Wat betekent dit voor de politie en het OM? Weet u om hoeveel panden het gaat? En wat betekent dit voor de inzet van de politie in met name Amsterdam? Kan die politie niet beter worden ingezet om overlast en criminaliteit aan te pakken? Graag de reactie van de indieners. Hier wil ik ook graag een reactie van de regering op.

Voorzitter
De leden van de PvdA-fractie hebben in de stukken niet kunnen achterhalen of er een toets door Actal naar de administratieve lasten is gedaan. Ik neem aan dat de initiatiefnemers mij gerust kunnen stellen dat ik dit over het hoofd heb gezien dan wel dat ze alsnog besluiten ACTAL naar het wetsvoorstel te laten kijken.

Voorzitter
De initiatiefnemers zeggen dat de woningnood is opgelost. Vreemd gezien de grote wachtlijsten voor betaalbare huurwoning of tekort aan betaalbare koopwoningen. Je moet tegenwoordig minimaal twee keer modaal verdienen om een koopwoning te kunnen betalen in sommige regio's terwijl de wachtlijsten voor een huurwoning oplopen tot zo'n 5 tot 7 jaar. Kunnen de initiatiefnemers uitleggen waarop ze die wijsheid baseren?.

Voorzitter
Laat ik eindigen met een positief punt: Het is een goed zaak dat de huidige wetgeving (na uitspraak hof) wordt aangepast om op strafrechtelijke titel te kunnen blijven ontruimen.




Partij van de Arbeid