Toespraak minister-president Balkenende herdenking mr. E.H. Toxopeus in de
Eerste Kamer
Toespraak | 08-09-2009
De minister-president heeft een toespraak gehouden bij de herdenking
van minister van Staat mr. E.H. Toxopeus in de Eerste Kamer.
mr. E.H. Toxopeus � foto ANP
Met het overlijden van mr. Edzo Toxopeus verliest de Nederlandse
samenleving een politicus en bestuurder van formaat die zich vier
decennia lang met hoofd en hart heeft ingezet voor de publieke zaak.
Al enkele jaren na zijn overstap van de Bredase gemeenteraad naar de
Tweede Kamer werd hij in 1959 minister van Binnenlandse Zaken in het
kabinet-De Quay. Zelfbewust en met een goed oog voor de bestuurlijke
vraagstukken van die tijd werkte hij met succes aan een nieuwe
Provinciewet, aan de modernisering van de gemeentefinanciën en aan de
kwaliteit van de ambtelijke dienst. Hij deed dat met kennis van zaken
en een zeker pragmatisme, maar ook met de gevatheid en charme die hem
zo eigen waren. Kwaliteiten die hem ook daarna, als fractievoorzitter
van de VVD in de Tweede Kamer, goed van pas kwamen.
Edzo Toxopeus genoot van politiek en alles wat erbij kwam kijken - en
hij straalde dat ook uit. Desondanks koos hij er in 1970 bewust voor
om Commissaris van de Koningin in Groningen te worden - de provincie
waar hij door familiebanden mee was verbonden. 'Ik ben toch liever
bestuurder', zei hij bij zijn aantreden. 'Er moet iets uit mijn handen
komen.'
Wat bij deze keuze zeker meespeelde, is dat Toxopeus zich meermalen
kritisch heeft uitgelaten over de culturele revolutie van de jaren
zestig. Onverschilligheid, onwetendheid en onverdraagzaamheid waren
hem een gruwel en hij was er de man niet naar om te zwijgen. Sommigen
plakten hem om die reden het etiket 'conservatief' op, maar zij hadden
het mis. Daarvoor had Edzo Toxopeus de vrijheid te hoog in het vaandel
staan. Maar wel met oog voor de positie van de ander. Of zoals hij het
zelf ooit zei: 'Het komt altijd weer aan op de persoonlijke
verantwoordelijkheid van de enkeling. Alleen de drager hiervan is
werkelijk voor de vrijheid geboren.' Zo stond Edzo Toxopeus in het
leven.
In Groningen zag men hem in 1980 niet graag vertrekken. Maar de Raad
van State en vooral een uitgesteld pensioen lonkten. Edzo Toxopeus was
op zijn 62e nog niet klaar, vond hij zelf. In het Nieuwsblad van het
Noorden verscheen bij gelegenheid van zijn afscheid een portret,
waaruit ik één citaat wil aanhalen omdat het Toxopeus ten voeten uit
tekent. 'Hij probeerde een brug te slaan met behoud van ieders
gezicht, ook wanneer het ging om iemand die helemaal geen gezicht
had.'
Het zit er allemaal in: zijn respectvolle omgang met mensen, zijn
overtuigingskracht, maar ook zijn humor en mildheid. 'Tox' noemde de
Groningers hem en wie de Groningers een beetje kent, weet hoeveel
warmte en waardering daar achter schuilgaat.
In 1985 benoemde het toenmalige kabinet Edzo Toxopeus tot Minister van
Staat. Die hoge eer kwam hem toe - niet alleen en niet eens in de
eerste plaats vanwege zijn lange staat van dienst, maar vooral vanwege
zijn wijsheid, ervaring en nuchtere oordeel. Tot op het laatst heeft
hij in deze functie de Nederlandse samenleving gediend.
Mevrouw de Voorzitter,
Namens het kabinet betuig ik mijn diepe respect aan een man die
gedurende lange jaren en in vele functies zeer veel voor ons land
heeft betekend. Met het overlijden van Edzo Toxopeus komt er een einde
aan een lang en vruchtbaar leven, in dienst van het algemeen belang.
Laat dat troost bieden aan zijn kinderen, kleinkinderen en andere
nabestaanden. Naar hen gaan onze gedachten vandaag in de eerste plaats
uit. Ik wens hen alle kracht toe bij de verwerking van dit grote
verlies.
Zie ook
* Nieuwsbericht: Minister van Staat Toxopeus overleden
Ministerie van Algemene Zaken