Toespraak minister-president Balkenende bij herdenking mr. E.H. Toxopeus in
de Tweede Kamer
Toespraak | 08-09-2009
De minister-president heeft een toespraak gehouden bij de herdenking
van minister van Staat mr. E.H. Toxopeus in de Tweede Kamer.
Mevrouw de voorzitter,
Vorige week bereikte ons het droevige nieuws van het overlijden van
Minister van Staat, mr. Edzo Toxopeus. In zijn lange en vruchtbare
leven heeft de heer Toxopeus de Nederlandse samenleving vier decennia
in tal van functies gediend: als Tweede Kamerlid, als minister van
Binnenlandse Zaken, als Commissaris van de Koningin en als staatsraad.
mr. E.H. Toxopeus � ANP
Het is niet eenvoudig om in een paar woorden recht te doen aan zo'n
rijke carrière in dienst van de publieke zaak. Maar wat hij ook deed
en welke functie hij ook bekleedde, Edzo Toxopeus bleef zichzelf. Hij
was een heer van stand die hechtte aan hoffelijkheid, wederzijds
respect en stijl. Hij was een welsprekend en pragmatisch politicus die
problemen snel doorgrondde en dacht in oplossingen. Maar bovenal was
hij een bevlogen democraat en een sociaal bewogen liberaal.
Zelf zei hij ooit: 'We moeten redelijk door het leven.' En ook: 'Ik
ben niet zo'n bezetene. Ik heb de aangeboren neiging de zaken wat
betrekkelijk te zien.' Dat was Edzo Toxopeus ten voeten uit: redelijk,
realistisch en wijs.
Toch klinkt in deze woorden ook nog iets anders door. Toxopeus was
namelijk niet in alle opzichten gelukkig met de sociaal-culturele
veranderingen die eind jaren zestig en begin jaren zeventig in hoog
tempo om zich heen grepen. Het streven naar een grotere mate van
vrijheid en zelfstandigheid juichte hij toe. Maar het fanatisme en de
gelijkhebberigheid waarmee dat in zijn beleving gepaard ging, baarden
hem grote zorgen.
Toen parlementair journalist Henry Faas, de beroemde 'Wandelganger',
hem om die reden ooit 'fatsoen van de tennisbaan' verweet, reageerde
Toxopeus, gevat als altijd, dat hij al blij zou zijn als iedereen dat
wist op te brengen. Een kwinkslag misschien, maar wel één die recht
uit het hart kwam.
Met dogmatisme en vastomlijnde ideologieën had hij namelijk niets,
niet van links en niet van rechts. Het liberalisme noemde hij ooit een
'levenshouding'.
'Het is de vrijheid om je eigen leven te bepalen', zei hij, 'in de
verantwoordelijkheid die je hebt tegenover anderen. Niet libertijns
(...) maar in gebondenheid aan normen als sociale gerechtigheid,
trouw, loyaliteit en verdraagzaamheid.'
Dat was wat Edzo Toxopeus ten diepste dreef.
Als minister en meer nog als Tweede Kamerlid genoot hij van het
politieke spel. Dat heeft hij nooit onder stoelen of banken gestoken
en hij was er ook een meester in. Maar hij speelde het spel wel
serieus, vanuit het besef dat de parlementaire democratie het hoogste
goed is in ons politiek-bestuurlijke bestel. Een ministerschap zonder
parlement kon hij zich niet goed voorstellen, zei hij ooit, want: 'Je
zou je voelen als een sportman die geen wedstrijdsport mag doen.' Het
mag dan ook niet verbazen dat Toxopeus na zijn ministerschap het
parlementaire werk weer met groot plezier en volle inzet oppakte.
Mevrouw de Voorzitter,
Nederland is Edzo Toxopeus veel dank verschuldigd. Namens het kabinet
betuig ik mijn diepe respect aan een man die zich vele jaren en tot op
hoge leeftijd dienstbaar heeft gemaakt aan de samenleving. Uiteraard
denken wij vandaag in de eerste plaats aan zijn kinderen,
kleinkinderen en overige nabestaanden. Ik wens hen toe dat de vele en
dierbare herinneringen aan een bijzonder mens en aan een welbesteed
leven troost bieden en kracht geven bij de verwerking van dit grote
verlies.
Zie ook
* Nieuwsbericht: Minister van Staat Toxopeus overleden
Ministerie van Algemene Zaken