* Nieuws
Vader en dochter: Romeins glas en beeldende kunst
Een mailtje van Hans van Rossum (60) naar de Nieuwsbrief leidt ertoe
dat hij en zijn dochter Tamarah (28) tien dagen later, op 4 september,
tegelijkertijd hun handtekening zetten in het Zweetkamertje. Gesprek
met twee enthousiaste alumni Kunstgeschiedenis.
De handtekening
`Trouw lees ik altijd nog de Nieuwsbrief van de Universiteit
Leiden en steeds weer verschijnt die glimlach op mijn gezicht.'
Zo begint het mailtje van Hans van Rossum van 25 augustus. Hij
vertelt hoe hij in 2004 zijn dochter volgde die een jaar eerder
aan de opleiding Kunstgeschiedenis in Leiden was begonnen en
hoezeer ze het naar hun zin hadden. De laatste zin luidt:
`Resteert nog de handtekening zetten in het Zweetkamertje.' Het
kwam er eerder niet van vanwege de verbouwing van het
Academiegebouw. Nu dus wel, en de Nieuwsbrief mocht erbij zijn.
Weinig kunstgeschiedenis
Tamarah van Rossum ging na de havo naar de Willem de Kooning
Academie (de kunstacademie) in Rotterdam. Haar voornemen om
diergeneeskunde te gaan studeren strandde jammerlijk op haar
zwakke bètavakken en dus ging ze haar talent voor tekenen
achterna. Ze koos, op aanraden van een havo-lerares, voor de
docentenopleiding zodat ze tegelijkertijd een vakdiploma op zak
zou hebben. Goed voor later, vond de lerares. Op de academie
bleek dat haar liefde lag bij de kunstgeschiedenis, een vak dat
echter maar spaarzaam in het curriculum voorkwam. `Ik wilde
daar veel meer van weten, vandaar mijn besluit om ook nog de
universiteit te gaan doen. En nee, ik heb eigenlijk nauwelijks
een andere universiteit overwogen. Kunstgeschiedenis wás voor
mij Leiden.'
Zonwering
Haar ouders, in het bijzonder haar vader, waren
kunstliefhebbers. Niet altijd tot onverdeeld genoegen van de
kleine Tamarah, sleepten ze hun vier dochters tijdens vakanties
door tal van musea. Terwijl dat niet zo voor de hand lag: Hans
- die de HBS niet had afgemaakt - en Leny van Rossum begonnen
al jong een handelsonderneming in `zonwering en afsluiting', en
bouwden dat uit tot het beste bedrijf in de branche binnen de
Benelux, getuige een prijs die ze kregen. Het betekende hard
werken en veel uren maken. Hans' andere passie, toegepaste
kunst en dan in het bijzonder Romeins glas, kwam op de tweede
plaats. Diep in zijn hart was het misschien wel zijn eerste
passie; in de loop van de jaren bouwde hij een collectie op van
Romeins glas uit de eerste tot de zesde eeuw, en hij las alles
wat los en vast zat over glas.
Ook ouderen
In 1999 verkocht Hans zijn bedrijf en een jaar later, op zijn
52ste, waren alle banden ermee doorgesneden. Echtgenote Leny
keerde terug naar de zorg waarin ze in een vorig leven ooit had
gewerkt en begon een opleiding tot kraamverpleegster, Hans nam
thuis de honneurs waar. Tamarah, aangekomen in Leiden in 2003,
wist dat haar vader hetzelfde wilde als zij maar dat hij
ertegenop zag om als ouweheer tussen al dat jonge spul te gaan
zitten. Ze verblijdde haar vader al spoedig met een
telefoontje: `Pap, de studenten hier zijn niet allemaal jong,
er zijn ook ouderen, van jouw leeftijd...' Toch aarzelde pap
nog: kon hij het eigenlijk wel, leren? Tamarah schreef de hele
westerse kunstgeschiedenis met stromingen en jaartallen voor
hem uit op een rol behang en Hans begon de hele rol, als
training van de grijze hersencellen, uit zijn hoofd te leren.
`Dat ging, en het ging steeds sneller. Eerst twee dingen, toen
drie erbij, toen tien. Na een tijdje kende ik de hele rol van
buiten.' En dus zette Hans zich aan de voorbereiding van het
colloquium doctum, waar hij goed doorheen kwam. In 2004 kwam
ook hij naar Leiden.
Precies wat het moest zijn
Is het wel leuk dat je vader dezelfde opleiding doet als jij?
`Ja', zegt Tamarah meteen, `dat was zeker leuk. Maar dat kwam
ook, denk ik, omdat het mij niet meer om het studentenleven
ging. Hoewel ik tijdens mijn studie in Rotterdam thuis in
Dordrecht was blijven wonen, had ik daar het studentenleven al
geleefd. Het ging me in Leiden vooral om de inhoud, om de
studie.' En ze werd niet teleurgesteld. `De universiteit was
precies wat ik ervan verwacht en gehoopt had: lekker veel
theorie, lekker veel colleges volgen.' Sterker nog, ze vond de
werkgroepen zelfs wat minder. `Té hbo. Van alles in groepen
doen had ik daar al uitentreuren meegemaakt, ik wilde kennis
opdoen. Die werkgroepen waren achteraf bezien overigens toch
wel nuttig.' Vader Hans genoot met volle teugen. Hij vond het
heerlijk om te worden ondergedompeld in de geschiedenis van de
kunst en in zoveel nieuwe contacten. Tamarah: `Hij heeft
vrienden gemaakt in alle leeftijdsgroepen.'
Samen mediëvistiek
Van de vader/dochterrelatie hadden de Van Rossums geen last.
Tamarah vindt het achteraf wél prettig dat ze voor haar vader
uit studeerde. `We waren allebei goede studenten maar als we
gelijk op waren gegaan, of hij voor mij uit, had ik misschien
het gevoel gehad dat ik me met mijn vader moest meten.' Eén vak
deden ze samen, in háár derde en zijn tweede jaar, en dat was
Mediëvistiek. Gezellig. `Voor de rest van de familie misschien
wat minder', zegt Hans, `want we praatten er samen voortdurend
over.'
Vader en dochter waren beiden gedisciplineerde studenten maar
Hans studeerde meer gestructureerd. Tamarah: `Mijn vader had
ruim voor een tentamen alles wat hij moest leren in kaart
gebracht, ik begon net even te laat en moest er dan de laatste
week echt voor gaan zitten terwijl de familie leuke dingen deed
zonder mij. Maar ik deed het wel.'
Nooit vertoond
Tamarah haalde in 2006 haar bachelordiploma. In 2007 kreeg zij
haar masterdiploma, terwijl Hans in dezelfde ceremonie zijn
bachelordiploma ontving. Zoiets was nog nooit vertoond in de
honderdjarige geschiedenis van de opleiding. Hans ging daarna
nog een jaar door en haalde in 2008 zijn masterdiploma. Allebei
keurig op schema dus. Hans studeerde af op de invloed van de
Romeinse glasvorm op de moderne glaskunstenaar (19e en 20e
eeuw), Tamarah in de beeldende kunst: ze vergeleek seriële
uitingen in de fotografie en de beeldende kunst vanuit drie
invalshoeken: de antropologische, kunst als verzameling en
identiteit, en ze vergeleek ook nog eens de kunstenaars
onderling.
Hans kwam er overigens achter dat zijn focus, Romeins glas, in
Leiden nauwelijks ontgonnen gebied is. Maar gelukkig kwam hij
in contact met Titus Eliëns, hoofd collecties van het
Gemeentemuseum in Den Haag en tevens hoogleraar in Leiden, die
zijn scriptie kon begeleiden. `Die scriptie', vertelt Tamarah
trots, `staat nu voorzien van een ISBN-nummer in de
universiteitsbibliotheek.'
Educatie
En toen? Tamarah kwam erachter dat het nog niet zo eenvoudig
was (en is) een baan op haar vakgebied te vinden, al heeft ze
goede papieren. Na lang zoeken kon ze voor drie dagen in de
week als freelancer aan de slag bij de Dordse musea, waarvan er
een wegens verbouwing is gesloten. Ze houdt de educatieve
programma's in de lucht en ontwikkelt nieuwe. `Maar of ik dit
werk kan behouden is nog onzeker. Dat weet ik aan het einde van
het jaar. Dat het werk part time is vind ik niet erg. Het laat
ruimte voor de opdrachten van andere kunstinstellingen die op
mijn pad komen.'
Hans weet nog niet wat hij verder wil. Op de vraag of er veel
mensen in Nederland zijn die zoveel weten van Romeins glas
blijft het even stil. Dan: `Nee, ik denk van niet. Als ik een
Romeins glas zie weet ik in welke eeuw en in welk deel van het
Romeinse Rijk het is gemaakt. Ook zie ik doorgaans direct of
een glas authentiek is of dat het een falsificatie betreft.
Musea en bekende veilinghuizen zijn op dat punt voor mij niet
veilig. Na mijn studie wilde ik eerst de tijd nemen om na te
denken. Ik ben er nog niet uit. Zal ik een tweede studie gaan
doen, bijvoorbeeld egyptologie of archeologie? Of wil ik gaan
promoveren? Of iets anders? Het is overigens niet zo dat ik
niks doe. Ik ben oppasopa, doe veel vrijwilligerswerk, adviseer
mede-collectioneurs van Romeins glas en ben bezig met mijn
eigen catalogus in boekvorm. Af en toe werk ik voor het Allard
Pierson Museum in Amsterdam bijvoorbeeld bij de organisatie van
de Museumnacht en de Kunstschooldag voor leerlingen van groep
8.'
`Pap', zegt Tamarah, `jij moet les gaan geven. Ik weet zeker
dat je dat hartstikke goed kunt.'
(8 september 2009/CH)
Webredactie - 08/09/2009
Universiteit Leiden