Allochtone Biodiversiteit: Integratie door Evolutie
Datum: 07 september 2009
Oratie: prof.dr. M. Schilthuizen, 16.15 uur, Academiegebouw,
Broerstraat 5, Groningen
Titel: Allochtone Biodiversiteit: Integratie door Evolutie
Leeropdracht: Biodiversiteit van Nederlandse insecten, vanwege de
Uyttenboogaart-Eliassen Stichting
Faculteit: Wiskunde en Natuurwetenschappen
In On The Origin Of Species schrijft Darwin: `We see nothing of these
slow changes in progress until the hand of time has marked the long
lapse of ages'. Met andere woorden: natuurlijke selectie is, zo
vermoedde Darwin, een zeer traag verlopend proces waarvan de effecten
slechts op een geologische tijdschaal waarneembaar zijn. De tijd heeft
geleerd dat Darwin te pessimistisch was: veldonderzoek heeft de
laatste halve eeuw een ruime sortering aan bewijzen opgeleverd dat
evolutie zeer snel (soms zelf binnen het tijdsbestek van een
mensenleven) kan plaatsvinden. Veel van zulke pijlsnelle evolutionaire
veranderingen (het groter worden van de snavels van Darwinvinken,
bijvoorbeeld) zijn echter niet permanent, omdat ze weer kunnen
terugkeren naar de oorspronkelijke toestand wanneer de
omgevingsverandering (een droger klimaat, bijvoorbeeld) wordt
opgeheven. Anders is het met evolutie die het gevolg is van aanpassing
aan een verandering in de samenstelling van het ecosysteem: een
plantenetend insect dat zich aanpast aan een exotische, door de mens
ingevoerde plantensoort, bijvoorbeeld. Doordat bij zo'n nieuwe
ecologische interactie beide partners zich aan elkaar aanpassen
evolueert het duo al snel een onomkeerbare richting op. Met het almaar
vaker binnendringen van exoten in ons ecosysteem bestaat de kans dat
dit onomkeerbare evolutionaire effecten heeft op de voedselwebben in
de Nederlandse natuur, tot aan het ontstaan van nieuwe insectensoorten
aan toe. We kunnen dit zien als een verregaande aantasting van onze
ecosystemen, maar het kan ook betekenen dat invasieve soorten, dankzij
hun effecten op de evolutie van de organismen waarmee ze ecologische
interacties aangaan, spoedig worden opgenomen in het ecosysteem en hun
invasieve karakter verliezen.
Laatst gewijzigd: 20 augustus 2009 11:25
Rijksuniversiteit Groningen