* Nieuws
Genoomgrootte van wilde tulpen bepaald
De Leidse onderzoeker dr. Ben Zonneveld heeft de grootte van het
genoom - de hoeveelheid DNA per kern - van wilde tulpen bepaald. Zijn
conclusie is dat er meer dan 87 wilde soorten zijn. Verschillende
mogelijk nieuwe soorten zijn ontdekt.
Nieuwe kijk op verwantschap
Het onderzoek heeft een nieuwe kijk gegeven op de verwantschap
van de wilde tulpen onderling. Elke tulpensoort heeft zijn
eigen, vaak unieke DNA gewicht. Daardoor kunnen wilde tulpen
die uiterlijk moeilijk te onderscheiden zijn toch goed op naam
gebracht worden. Voor het onderzoek werden meer dan 400 wilde
tulpen uit Europa en Azië verkregen.
Bloeiende Tulipa lemmersii Zonn. A. Peterse, J. de Groot in het
Bulb Research Center of the HOBAHO, Lisse . Een zacht gele tulp
met een blos aan de buitenkant, behorende tot de sectie
Kolpakowskiana.
7 picogram voor de mens
Het bepalen van de massa van DNA gaat in picogrammen. Een
picogram is een miljoenste van een miljoenste (10-12) gram. Het
gewicht van het DNA per tulpencelkern blijkt sterk te variëren:
van 32 picogram voor de Clusius tulp tot 69 picogram voor
Tulipa gesneriana. De mens heeft ongeveer 7 picogram.
Zonneveld: `Dat zegt overigens niets over het aantal genen. Die
is ongeveer gelijk bij mensen en tulpen. Maar tulpen hebben een
veel grotere hoeveelheid DNA dat geen duidelijke functie heeft.
Waarom dat zo is begrijpen we nog niet helemaal. Maar deels
heeft het te maken met de grootte van de cel: hoe meer DNA, hoe
groter de kern, hoe groter de cel.'
Illegale handel
De techniek die Zonneveld heeft gebruikt heet flow cytometrie.
Zonneveld: `dit is een interessant en snel middel, niet alleen
om iets over de taxonomie te weten te komen maar ook als
controle bij de illegale handel in beschermde soorten.'
Kazakhstan
Een van de in het onderzoek ontdekte soorten - hier afgebeeld -
is beschreven. Het is de Tulipa lemmersii van de Mashad pass in
Kazakhstan. Hij is vernoemd naar Wim Lemmers, een eminent
kenner van de tulpen in het wild.
Gekweekte tulp niet uit Turkije
Waar de gekweekte tulp vandaan komt en van welke wilde
soort(en) ze afstammen is nog niet duidelijk. Hierover vindt
nog nader onderzoek plaats. Wel is zeker dat ze in ieder geval
niet uit het tegenwoordige Turkije komen, zoals de legende wil.
Zonneveld: `De meeste wilde tulpen vinden we overigens in
Centraal Azië en niet Turkije.'
Clusius
De eerste tulpen in Nederland bloeiden in Leiden in 1594 in de
Hortus botanicus en waren geplant door Carolus Clusius.
Zonneveld vindt het daarom wel passend dat een uitgebreid
onderzoek naar de grootte van het genoom van alle wilde tulpen
nu in Leiden heeft plaatsgevonden. Dit gebeurde eerst aan de
universiteit, bij de afdeling Moleculaire Plantkunde, en sinds
kort in de Leidse tak van het Nationaal Herbarium Nederland.
BJM Zonneveld (2009) The systematic value of nuclear genome
size for all species of Tulipa L. (Liliacaeae). Plant
Systematics and Evolution 281: 217-245.
Webredactie - 25/08/2009
Universiteit Leiden