1 1
> Retouradres: Postbus 20901, 2500 EX Den Haag
De voorzitter van de Tweede Kamer Plesmanweg 1-6
der Staten-Generaal 2597 JG Den Haag
Binnenhof 4 Postbus 20901
2500 EX Den Haag
2513 AA DEN HAAG T 070 351 61 71
F 070 351 78 95
Contactpersoon
-
T -
Ons kenmerk
VenW/DGMo-2009/7385
Uw kenmerk
Datum 25 augustus 2009 2009Z14147
Onderwerp kamervragen Bijlage(n)
-
Geachte voorzitter,
Hiermee beantwoord ik de vragen die de leden Cramer en Roemer hebben gesteld
over implementatiescenario's voor ERTMS.
1. Waarom gaan de twee door u onderzochte implementatiescenario's van
ERTMS (European Railway Traffic Management System) uit van een ombouw
van het materieel vanaf 2015 in plaats van 2010?1
1. Zoals aangegeven in mijn brief aan uw Kamer van 12 december 20082 zijn de
spoorsector en ik het erover eens dat grootschalige investeringen in ERTMS
vanaf 2015 kunnen worden gedaan op basis van de toekomstvaste versie
baseline 3. Over deze versie is op 4 juli 2008 een Memorandum of
Understanding (MoU) ondertekend door de Europese Commissie, CER3, UIC4,
UNIFE5, EIM6, GSM-R Industry Group en ERFA7. In artikel 32 van deze MoU
staat dat de leveranciers er voor zullen zorgen dat ERTMS-apparatuur met
deze versie beschikbaar zal zijn vanaf 2015.
1 brief minister Verkeer en Waterstaat, 14 juli 2009, VenW/DGMo-2009/6054,
http://www.verkeerenwaterstaat.nl/Images/20096054_tcm195-257982.pdf
2 kamerstuk 29893, nr. 78
3 Community of European Railways
4 Union Internationale des Chemins de fer
5 Union of European Railway Industries
6 European association for the rail Infrastructure Managers
7 European Rail Freight Association
a
Pagina 1 van 4
2. Kunt u aangeven waarom u wilt wachten op ERTMS-versie baseline 3? Het is
Datum
toch zo dat dit voornamelijk software-aanpassingen betreft en dat voor de 25 augustus 2009
hardware-ombouw niet hierop gewacht hoeft te worden? Ons kenmerk
VenW/DGMo-2009/7385
2. Grootschalige investeringen in de huidige, door de Europese Commissie
vastgestelde ERTMS-versie 2.3.0 debugged vind ik risicovol. Zoals
aangegeven in mijn brief aan uw Kamer van 12 december 2008 blijkt uit de
verschillende, door de lidstaten bij de Europese Commissie ingediende
nationale ERTMS-implementatieplannen dat er Europa-breed behoefte is aan
een andere versie dan 2.3.0 debugged. Er is blijkbaar in Europa weinig
draagvlak voor deze huidige versie, en deze zal daarom waarschijnlijk maar
op beperkte schaal worden geïmplementeerd en een beperkte levensduur
hebben.
Dit blijkt ook uit de ministersverklaring van de Rotterdam-Genua
spoorgoederencorridor, die ik op 26 mei 2009 naar uw Kamer heb gestuurd8.
Hierin besluiten de transportministers van Duitsland, Zwitserland, Italie en
ikzelf om ons gezamenlijk in te zetten om de planning conform de MoU over
ERTMS-versie baseline 3 te behalen.
Op basis van deze beperkte toekomstvastheid van versie 2.3.0 debugged en
het Europa-brede streven naar versie baseline 3 zijn de spoorsector en ik het
er dan ook over eens dat grootschalige investeringen in ERTMS vanaf 2015
kunnen worden gedaan op basis van de toekomstvaste versie baseline 3.
Over het aanpassen van apparatuur met versie 2.3.0 debugged naar baseline
3 staat in de hierboven genoemde MoU het volgende:
"All Parties recommend to tendering on the basis of version 2.3.0d with an
option for upgrade to version 3 when necessary."9
Dit zou betekenen dat het mogelijk is om met de leveranciers van ERTMS-
apparatuur contracten af te sluiten, waarin de aanpassingen naar baseline 3
zijn meegenomen. Er staat echter niet dat deze aanpassingen voornamelijk
software-aanpassingen zijn. Ook heb ik nog geen informatie over de kosten
die de leveranciers voor deze toekomstige aanpassingen in rekening brengen.
Overigens zijn investeringen in ERTMS-apparatuur met versie 2.3.0 debugged
in de infrastructuur toekomstvaster dan die in het materieel. In dezelfde MoU
staat hierover namelijk het volgende:
"Trains equipped with baseline 3 shall be able to run on lines equipped
with SRS version 2.3.0d without any additional technical or operational
restrictions caused by ERTMS/ETCS."10
Dit betekent dus dat wel gewaarborgd is op welke wijze treinen met versie
baseline 3 kunnen rijden over infrastructuur met versie 2.3.0 debugged, maar
niet andersom.
Ten slotte vind ik het van groot belang dat de spoorsector zelf aangeeft in
welke ERTMS-versies zij wil investeren.
8 brief "Ministersverklaring Rotterdam-Genua corridor", kenmerk VenW/DGMo-2009/4627
9 artikel 29
10 artikel 12 en 19
Pagina 2 van 4
3. Is het waar dat een keuze voor het vertragen van de start van de
Datum
materieelombouw en de start van de ombouw van de infrastructuur met vijf 25 augustus 2009
jaar betekent dat er in het kader van het programma Mistral miljoenen euro's Ons kenmerk
worden uitgegeven aan componenten met een zeer lange levensduur (o.m. VenW/DGMo-2009/7385
baanseinen, ATB-EG/VV, bekabeling, kasten, B-relais en ES-lassen en de
daaraan gerelateerde ontwerp-, installatie- en testkosten) die na de ombouw
van het materieel feitelijk overbodig worden? Zo ja, is dit daarmee niet een
zeer inefficiënt scenario en deelt u de conclusie dat deze werkwijze lijkt op de
eerder zeer onrendabel gebleken optie "dubbele systemen aan infrazijde"?
3. Zoals aangegeven in mijn brief aan uw Kamer van 12 december 2008 zullen
zowel het traject Amsterdam-Utrecht als de Hanzelijn uitgerust worden met
ERTMS-versie 2.3.0 debugged. Er is daarbij dan ook geen sprake van een
vertraging van de aanleg van ERTMS.
Voor wat betreft het vervangingsprogramma Mistral heeft ProRail aan mij
aangegeven dat zij gekozen heeft voor een aanpak, waarbij het evenwicht
bewaard wordt tussen enerzijds het voorkomen van het inbouwen van
ERTMS-gerelateerde risico's en anderzijds de mogelijkheden om de migratie
naar ERTMS op beheerste wijze te kunnen maken. In mijn brief aan uw Kamer
van 9 april 200911 en in het Algemeen Overleg van 22 april 2009 heb ik u
geïnformeerd dat ik veel waarde hecht aan een integrale aanpak bij de
verdere implementatie van ERTMS en Mistral en dat ProRail het
vervangingsprogramma Mistral heeft herijkt. ProRail heeft daarover aan mij
aangegeven dat een deel van het vervangingsprogramma Mistral naar een
later stadium is verschoven om zodoende beter en gemakkelijker te kunnen
converteren naar ERTMS, zonder daarbij de noodzakelijke technische
vervangingen uit te stellen. Zoals in het antwoord op vraag 2 aangegeven is
in de MoU over ERTMS van 4 juli 2008 vastgelegd dat treinen met ERTMS-
versie baseline 3 kunnen rijden over infrastructuur met ERTMS-versie 2.3.0
debugged. Ik ga er dan ook van uit dat ProRail bij Mistral investeringen in
ERTMS-versie 2.3.0 debugged meeneemt als deze toekomstvast en
kosteneffectief zijn.
Op dit moment is het voor mij nog onduidelijk in hoeverre de implementatie
van ERTMS er toe zal leiden dat componenten met een zeer lange levensduur
overbodig worden. Zo heb ik in het Algemeen Overleg van 10 oktober 2007
aangegeven dat de naar uw Kamer gestuurde ERTMS-rapportages van de
spoorsector, Arcadis en Booz Allen Hamilton nog zeer uiteenlopende ramingen
van kosten en baten laten zien. De maatschappelijke kosten-baten-analyse
die nu uitgevoerd wordt en waarover ik uw Kamer op 14 juli 2009 schriftelijk
heb geïnformeerd moet juist hierover duidelijkheid geven. Dit is ook in lijn
met de opmerking van het lid Cramer in het Algemeen Overleg van 2 april
2009, waarin hij aangeeft dat het van belang is om een duidelijke visie te
hebben over de doelen die wij met ERTMS willen bereiken.
11 brief "Reactie op Motie Cramer en de resterende vragen uit het ChristenUnie rapport
`Slimmer, Sneller en Zuiniger op het spoor'", kenmerk VenW/DGMo-2009/837
Pagina 3 van 4
De toepassing van dubbele systemen aan infrazijde wordt ook onderzocht in Datum
de maatschappelijke kosten-baten-analyse. Dergelijke systemen worden 25 augustus 2009
aangelegd op het traject Amsterdam-Utrecht en de Hanzelijn. Uit de Ons kenmerk
verschillende, door de lidstaten bij de Europese Commissie ingediende VenW/DGMo-2009/7385
nationale ERTMS-implementatieplannen blijkt dat deze ook elders in Europa
op substantiële schaal worden toegepast. Ik deel dan ook niet uw conclusie
dat gebleken is dat deze optie zeer onrendabel is.
4. Kunt u laten onderzoeken welk percentage van de geplande investeringen in
Mistral onnodig is zodra al het materieel over ERTMS beschikt?
4. Ja. Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 3 wordt dit onderzocht in de
maatschappelijke kosten-baten-analyse.
5. Kunt u tevens laten onderzoeken wat de extra investeringskosten zijn die
later alsnog gedaan moeten worden om de overbodig geworden componenten
weer te verwijderen en alsnog ETCS (European Train Control System) en
"beter-benutten"-functies mogelijk te maken?
5. Ja. Ik zal dit laten onderzoeken in de maatschappelijke kosten-baten-analyse.
Voor wat betreft de "beter-benutten"-functies zal in de maatschappelijke
kosten-baten-analyse onderzocht worden of en, zo ja, hoeveel
capaciteitswinst ERTMS level 2 kan opleveren. Omdat de ontwikkeling van
ERTMS level 3 nog niet gestart is kunnen hiervan geen kosten en baten
gekwantificeerd worden.
6. Bent u bereid alsnog Decisio de opdracht te geven om in haar eindrapportage
op 1 oktober 2009 ook de maatschappelijke kosten en baten te onderzoeken
van het scenario waarbij de aanbesteding van de ombouw van het materieel
uiterlijk in 2010 plaatsvindt, zodat voor 2012 kan worden begonnen met de
ombouw van het materieel en de ombouw naar ETCS inclusief "beter-
benutten"-functionaliteit eerder kan aanvangen?
6. Ja, ik heb aan Decisio gevraagd de kosten, baten en risico´s van dit scenario
ook te onderzoeken. Voor wat betreft de "beter benutten"-functionaliteit geldt
dezelfde scope-afbakening als in het antwoord op vraag 5 aangegeven.
Omdat het aanpassen van ERTMS-apparatuur met versie 2.3.0 debugged naar
baseline 3 een essentieel onderdeel uitmaakt van dit nieuwe scenario zal
hierover aanvullend overleg met de industrie moeten plaatsvinden. Decisio
heeft aan mij aangegeven dat het onderzoek door dit extra scenario naar
verwachting eind 2009 afgerond zal zijn.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
ir. Camiel Eurlings
Pagina 4 van 4
Ministerie van Verkeer en Waterstaat