PH Nieuwsbrief nr 358

Wekelijkse nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health van het Julius Centrum, Utrecht


TIEN JAAR PUBLIC HEALTH ONDERWIJS


In 1999 wijzigde het UMC Utrecht ingrijpend haar medische opleiding. Het onderwijs werd gezondheidsprobleem gestuurd en niet meer per discipline gegeven. Studenten werden geprikkeld om actief kennis te verwerven en toe te passen. Sinds 1999 functioneert dit curriculum naar grote tevredenheid van studenten, docenten, universitaire leiding en externe instanties. Jaarlijks stromen zo'n 340 nieuwe eerstejaars in. Onderdeel van de grote wijziging in 1999 was de introductie op grote schaal van Public Health onderwijs. Dat bestond tot dat moment nauwelijks. Overweging was dat vele gezondheidsproblemen een oorzaak hebben in een ongezonde omgeving of een ongezonde leefstijl. Vele medisch consulten eindigen met een leefstijl advies. Anno 2009 omvat het Utrechtse Public Health onderwijs een vierweeks co schap sociale geneeskunde, een verplicht blok Geneeskunde en Maatschappij en de keuzeblokken Gezondheidsrecht, Zorgmanagement, Diversiteit en Forensische Geneeskunde. Verder dragen wij bij aan tal van andere blokken. Het was Juliusdocent en Master of Public health dr. Gerdien de Weert die in de eerste jaren het Public Health onderwijs van de grond tilde.Zij maakte tropenjaren om al die blokken en co-schappen van de grond te krijgen. Daarna kwam sociaal geneeskundige Reinier Haneveld die vele stageplaatsen in de derde wereld realiseerde en het keuzeblok Forensische Geneeskunde even interessant en spannend maakte als een gemiddelde CSI aflevering op de TV. Thans is de arts Maatschappij en Gezondheid Elly de Leeuw hoofd Public Health Onderwijs. Zij stuurt een team aan van zo'n vijftien vaste docenten en tal van gastdocenten. Elly en ondergetekende wensen al onze medische studenten en docenten veel succes in het nieuwe academische jaar. Op donderdag 10 september vieren wij met een etentje voor ruim dertig (gast)docenten, secretariële ondersteuners en leidinggevenden het tienjarige bestaan van het vernieuwde Public Health onderwijs.


PAUPERPARADIJS WERD HEL


In 1825 startte de latere minister Johannes van den Bosch het eerste van drie gestichten in Veenhuizen te Drenthe. In die jaren was landloperij en bedelarij een misdrijf. Wie dat deed, ging voortaan naar Veenhuizen en kreeg daar onderdak, maaltijden en werk. Kinderen kregen er onderwijs, lang voordat de leerplicht of stand kwam. De bewoners gingen verpleegden heten. In de negentiende eeuw was dit initiatief een enorme innovatie. In plaats van eenzame opsluiting gingen dak- en thuislozen in groepen wonen en werken. Vele delegaties uit andere landen bezochten in die eeuw Veenhuizen. In beleidskringen kregen de gestichten de naam Pauperparadijs. Toch werd het paradijs een hel. En wel door vier oorzaken. 1. Er was veel te weinig geld voor onderdak, kleding en voeding. Zwervers in Veenhuizen hadden het daardoor nauwelijks beter dan inde vrije natuur. 2. Landlopers en bedelaars bleken gehecht aan hun eigen gebied en wilden niet naar het toen verre Drenthe. Van den Bosch kreeg de gestichten niet vol. Hij ging daarom ook psychiatrische patiënten, mensen met een verstandelijke handicap en misdadigers toelaten. Maar die konden niet werken en niet in groepen leven. 3. Wie een maal een paar jaar verbleef in Veenhuizen, kon bij terugkeer niet meer aarden in de burgermaatschappij. Men had zich in de gesloten inrichting totaal aangepast en had de eigen zelfstandigheid bijna geheel verloren. Onder de bevolking kreeg Veenhuizen daardoor een slechte naam. Ex-verpleegden kregen nauwelijks een baan, een woning of vrienden. Ze waren gestigmatiseerd. 4. De meeste verpleegden hadden een alcoholprobleem. Maar individuele begeleiding en zorgverlening ontbrak. Psychiaters als Pieter Baan, Mesdag en later Querido drongen aan op individuele begeleiding van de verpleegden in Veenhuizen. In 1975 vertrok de laatste zwerver uit Veenhuizen, dat nu een gewone gevangenis is. Al deze informatie verzamelde ik uit het in 2008 uitgekomen boek Het Pauperparadijs van journaliste Suzanna Jansen die vier generatie voorouders in Veenhuizen heeft. Zij beschrijft de geschiedenis van haar eigen familie en verweeft die met kennis uit beleidsdocumenten en onderzoeksrapportages over Veenhuizen. Het boek leest als een roman. Ik las het tijdens de vakantie ter voorbereiding op een congres over verleden, heden en toekomst van de openbare geestelijke gezondheidszorg en de dak- en thuislozenzorg in Nederland en elders in Europa. Het Julius Centrum organiseert dat op donderdag 3 december in Lelystad samen met de GGD Flevoland en de Gemeente Almere. Wil jij Het Pauperparadijs ook lezen? Doen! Surf naar www.uitgeverijbalans.nl Wil je naar het congres op 3 december? Surf naar www.integratedcare.nl klik op nascholing, lees de brochure over de vele internationale, nationale en lokale sprekers van overal uit het land en meld je aan. Het congres kost slechts vijftig euro per deelnemer. Accreditering is aangevraagd.


15 ZIEKENHUIZEN SPREKEN OVER INNOVATIES


De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) heeft ondergetekende gevraagd om een advies op te stellen over de toekomstige bekostiging van innovaties in algemene en categorale ziekenhuizen. Ik berichtte hierover uitgebreid in PH.Nieuwsbrief 355 (zie www.integratedcare.nl, doorklikken op Nieuwsbrieven). Vertegenwoordigers van vijftien ziekenhuizen hebben mij per 18 augustus gemaild graag hun casuïstiek voor te leggen op woensdag 7 of donderdag 8 oktober in Amersfoort. De voorbeelden betreffen de invoering van nieuwe apparaten en geneesmiddelen, het bieden van zorg vanuit een bus geparkeerd naast de hoofdingang van een verpleeghuis, het geven van een advies over het internet aan een collega specialist zonder de patiënt te zien en het bieden van zorg op afstand aan niet-mobiele patiënten. Ook wordt gevreesd voor het verdwijnen van de Lokale Productie Component die zorgverzekeraars nogal eens gebruiken om lokale innovaties te bekostigen. . Wil je meer weten over mijn advies en de voorbereiding daarvan? Surf dan naar http://www.nvz-ziekenhuizen.nl en klik door op de NVZ Nieuwsbrief van 9 juli. Graag ontmoet ik op 7 en 8 oktober ook delegaties van die andere 85 ziekenhuizen dan die vijftien die al reageerden.. Wil je komen? Stuur dan een mail naar A.J.P.Schrijvers@umcutrecht.nl Mijn secretaresse Annet Esser boekt je dan in. Is de reis naar Amersfoort een bezwaar? Er is de mogelijkheid om telefonisch gedurende een half uur te overleggen. Ik probeer nog te regelen dat we met een webcam ook screencontact kunnen hebben.


WEENSE KETENZORG OP 5 EN 6 NOVEMBER


Op donderdag 5 en vrijdag 6 november congresseren te Wenen leiders, professionals, beleidsmakers, zorgverzekeraars en bestuurders van Ketenzorg programma's in Europa en Noord-Amerika. Maar liefst zestig sprekers houden de congresgangers op de hoogte van recente ontwikkelingen. Hoe boeiend zijn de Canadese presentaties over geïntegreerde ouderenzorg aldaar! Ook Duitsland is dit jaar goed vertegenwoordigd met sprekers over de disease management aanpak aldaar. Ook palliatieve zorgprogramma's komen aan bod. Zo biedt elk land trots haar beste programma's. Wil je naar dit congres? Wil je even de Hollandse spruitjeslucht verlaten en je laten inspireren door goede buitenlandse ingrediënten van ketenzorg? Je treft het definitieve programma aan op www.integratedcare.eu klik door op

INIC09, lees de brochure en meld je aan. Tot ziens in Wenen.


9 OP DE 10 IS VERZEKERD BIJ GROTE VIER


In Nederland functioneerden in 2008 dertig zorgverzekeraars. De vier grootste verzekerden 88% van de Nederlandse bevolking: Achmea 31% (met labels AGIS, Zilveren Kruis, Groene Land, Avero, FBTO en Interpolis), Uvit 25% (Univé, VGZ, IZA en Tria), CZ 20% en Menzis 12%, De overige 26 zorgverzekeraars hebben een marktaandeel van 12%. Deze informatie citeer ik uit het augustusnummer van het blad Assurantie Magazine, dat je kunt vinden op www.amweb.nl Tot zover dit bericht. Ik merk op dat het normaal is op een stabiele markt dat enkele grote aanbieders de meeste klanten trekken. Dat is bijvoorbeeld ook het geval bij supermarkten, banken en oliemaatschappijen. In zo'n stabiele markt vindt af en toe op onderdelen een prijzenoorlog plaats (bijvoorbeeld bij supermarkten) , maar meestal beperkt de concurrentie zich tot het aanbieden van gimmicks zoals handdoeken (bij de benzinepomp) en knuffels ( bij banken).


PAUPERPARADIJS WELLICHT GEVONDEN


Anno 2009 laat Engeland zich erop voorstaan dat het verschaffen van huisvesting en werk aan dak- en thuislozen veel belangrijker is dan psychische begeleiding. Het programma Housing First is een paradepaard van de overheid. Het deed mij denken aan het hierboven beschreven Veenhuizen al is het in de UK de opzet te voorzien in kleinschalige woonvormen. Ik mis in de Eengelse opzet de vroegtijdige, individuele begeleiding bij het oppakken van levensvraagstukken. Frankrijk tolereert vanouds landlopen en zwerven. De clachards mochten en mogen gewoon slapen onder de bruggen. In dat land is het recht op zelfverwaarlozing een grondrecht. In 2004 overleden tijdens een hete zomer duizenden Parijzenaars vanwege uitdroging, ondervoeding en slechte huisvesting. Sindsdien bestaat er de beleidsdiscussie welk vangnet de staat moet bieden aan dak- en thuislozen en aan hen die dat nog net niet zijn. In Nederland bestaat sinds tien jaar als officiële zorgsector de openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) waarin GGD'en, instellingen voor geestelijke gezondheidszorg en kerkelijke organisaties als het Leger des Heils hun krachten bundelen. Dat is een goede, doelmatig ingerichte sector. Maar het bestaan van de OGGZ leidt ertoe dat andere maatschappelijke sectoren als woningbouw verenigingen en arbeidsbureaus hun maatschappelijke missie verwaarlozen. Een OGGZ-deelnemer aan een van de Julius masterclassen zei het onlangs als volgt: Ik ben het afvalputje van de maatschappij. De OGGZ zit overvol. Iedereen -politie, centra voor werk en inkomen, woningbouwverengingen- dumpt zijn cliënten bij ons. Maar wij bieden begeleiding, geen werk, huisvesting, inkomen of vrienden. In Almere probeert de gemeente thans een geíntegreerd model uit, waarbij per individuele (bijna-)dalloze vroegtijdig een oplossing wordt gezocht. Soms staat huisvesting voorop zoals in Engeland, dan weer werk of inkomen en bij een derde de verslavingsproblematiek. Het lijkt erop dat de Gemeente Almere met deze aanpak, die doet denken aan disease management, een stap in de goede richting heeft gezet. Wellicht is het pauperparadijs na bijna twee eeuwen zoeken toch in zicht. Om haar eigen aanpak te checken met die in andere landen en elders in Nederland ondersteunen de Gemeente Almere en de GGD Lelystad een Juliuscongres over 10 jaar OGGz: Wat gaat goed? Wat kan beter? Recente internationale, nationale en regionale ontwikkelingen in de openbare geestelijke gezondheidszorg. Wil jij naar dit congres? Surf naar www.integratedcare.nl klik op nascholing, lees de brochure over de vele internationale, nationale en lokale sprekers van overal uit het land en meld je aan. Het congres kost slechts vijftig euro per deelnemer. Accreditering is aangevraagd.


ZORGVERZEKERAARS IN RODE CIJFERS


De dertig Nederlandse zorgverzekeraars hadden in 2008 een omzet van 34,9 mld Euro. Daarop boekten zij een positief saldo van 151 miljoen ofwel van 0,4% van de omzet. Toch kwamen zij in de rode cijfers door verliezen op beleggingen. Deze informatie citeer ik uit het augustusnummer van het blad Assurantie Magazine (AM), dat je kunt vinden op www.amweb.nl Het augustusnummer van AM bevatte geen informatie over de omvang van de verliezen en evenmin van de omvang van het eigen vermogen van zorgverzekeraars. Tot zover dit bericht. Ik merk op dat zorgverzekeraars als non-profit organisatie slechts in beperkte mate winst maken: slechts 0,4% van de omzet. Dat is prima. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders belang hebben bij een open-boekrelatie. Beide partijen hebben in zo'n relatie inzicht in elkaars financiële positie. Dan kan er begrip ontstaan over en weer voor elkaar financiële problemen. Op dit moment is slechts beperkt transparant hoe zorgverzekeraars, hun labels en hun zorgkantoren financieel per regio draaien. Dat is ook vaak onduidelijk bij zorgaanbieders, hun moederbedrijven en hun dochterondernemingen. Op zo'n manier loopt de relatie tussen zorgverzekeraar en zorgaanbieder het risico van achterdochtige, door vijand denken overheerst wantrouwen.


ALLE HERFST MASTERCLASSEN VOLGEBOEKT


Deze weken starten op het Julius Centrum zes masterclassen voor steeds zeventien ervaren en leidinggevende professionals die willen bijscholen op een kennisgebied waarin ze niet zijn opgeleid. De meeste deelnemers zijn tussen de dertig en zestig jaar oud. De meeste Masterclassen omvatten twaalf bijeenkomsten van vier uur tussen 1500 en 1900 uur. Ze betreffen: 1. geïntegreerde eerstelijn, 2. geïntegreerd management van kwaliteit en financiën van zorg, 3. zorgmanagement voor aankomend medisch specialisten 4. geïntegreerde spoedzorg 5. huisartsenzorg achter tralies (2x). Al deze masterclassen bleken tot mijn aangename verrassing bij terugkeer van mijn vakantie volgeboekt. Wie nu op de wachtlijst staat of zich toch nog aanmeldt, is volgend jaar als eerste aan de beurt.


SCHRIJF JE IN VOOR WINTER MASTERCLASSES


Wie in de winter een masterclass wil starten, kan zich vanaf nu aanmelden. In december 2009 start de masterclass Ketenzorg en Disease management, waarvoor deelnemers van vorige edities grote waardering toonden. Gastcolleges, internationale ervaringen, presentaties van deelnemers en vaardigheidstrainingen lossen elkaar af. Wie een ketenzorgproject aanstuurt of samenwerkingsrelaties onderhoudt tussen eerste- en tweedelijn, moet een keer in zijn of haar carrière deze masterclass hebben gevolgd. In januari 2010 start onze oudste masterclass haar 27ste editie. Die gaat over recente ontwikkelingen in het Gezondheidsrecht. Ook de 2010 editie staat onder de voortreffelijke leiding van mr. Ivo Sindram. De vele prominente gastdocenten leggen aan niet-juristen wetten uit zoals BIG, WGBO, BOPZ, AWBZ, Zorgverzekeringswet en Kwaliteitswet. Zij bespreken de dagelijkse praktijk daarvan en lichten recente en binnenkort te verwachten ontwikkelingen toe. Wil je in de winter deelnemen aan de Masterclass ketenzorg stuur dan een mail naar Masterclass organisator Inge Kuurman op I.P.Kuurman@umcutrecht.nl Heb je belangstelling voor de Masterclass Gezondheidsrecht? Stuur een mail naar Masterclass organisator Margriet Hageman op G.M.C.Hageman@umcutrecht.nl De brochures komen eind september uit.


WERKSTUDENTEN GEZOCHT VOOR INTERVIEWS OVER OUDER- EN KINDCENTRA


Op verzoek van de Gemeente Amsterdam onderzoekt het Julius Centrum de relatie van de Ouder- en Kindcentra (elders Centra voor Jeugd en Gezin geheten) met de eerstelijn en met het basisonderwijs. Onderdeel van het onderzoek is het houden van interviews onder 120 leidinggevende professionals van jeugdgezondheidszorg, basisscholen, eerstelijn en gezondheidscentra. In september en oktober zoeken wij een of meer studenten die een aantal van de 120 personen telefonisch interviewen. Heb jij tenminste vijftien uur per week tijd? Heb jij al een interviewtraining gehad in je opleiding? Beheers je medische terminologie? Weet je al iets van jeugd(gezondheids)zorg? Heb je al eens interviews uitgewekt tot een beknopt verslag? Stuur dan een mail naar onderzoeksassistente Jenny Munsterman op J.Munsterman@umcutrecht.nl We betalen tien euro per uur. De interviews vinden plaats tijdens kantooruren. Het uitschrijven van de interviews kun je in je eigen tijd doen. Een uur interviewen kost ongeveer twee uur uitwerktijd.

VERANTWOORDING


Hierbij ontving je de wekelijkse Nieuwsbrief van de Disciplinegroep Public Health. Wil je meer weten over een bericht? Neem dan contact op via PH.Nieuwsbrief@planet.nl Wil je delen van de nieuwsbrief verspreiden onder collega's, doe dat. Je collega's kunnen zich ook aanmelden voor rechtstreekse toezending. Je meldt je aan via www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/aanmelding_web.htm en af via http://www.integratedcare.nl/Inschrijfformulier/afmelding_blaster_1.htm. Omdat we nog bezig zijn met de automatisering van de PH.Nieuwsbrief kan het twee weken duren voordat de aan-en afmelding verwerkt is. Door alle hedendaagse beveiligingen is het mogelijk, dat bovenstaande links niet werken. Ga in dat geval voor het aan- en afmelden naar de website www.integratedcare.nl Als het doormailen naar b.v. een collega niet lukt, verwijder dan het laatste deel van deze nieuwsbrief vanaf verantwoording en probeer het nog eens.

De nieuwsbrief is gericht aan een aantal relaties van de Disciplinegroep: collega's binnen en buiten het Julius Centrum, pao- en keuzeblok studenten, gastdocenten, stage-verleners aan co assistenten Sociale Geneeskunde, onderzoeksrelaties, subsidiënten en overigen die geïnteresseerd zijn in Utrechts Volksgezondheids onderwijs en in onderzoek naar zorginnovaties, ketenzorg en transmurale zorg. De Nieuwsbrief verschijnt wekelijks op zondag of maandag. Eerdere edities tref je aan op de internetsite www.integratedcare.nl

Heb je belangstelling voor nieuws over ketenzorg en zorginnovaties in het buitenland? Surf dan naar de website van het international Network of integrated Care: www.integratedcarenetwork.org Wil je wetenschappelijke artikelen lezen over deze onderwerpen? Lees dan het peer reviewed internettijdschrift International Journal of Integrated Care op www.ijic.org Dit is een gratis tijdschrift, dat online publiceert en is opgenomen in Pubmed. Ook submissions van concept artikelen zijn welkom.

Opsteller van deze nieuwsbrief is:

Guus Schrijvers
Hoogleraar Public Health in het bijzonder Structuur en Functioneren van de
Gezondheidszorg
Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen
en Eerstelijnsgeneeskunde
Universitair Medisch Centrum Utrecht
email: a.j.p.schrijvers@umcutrecht.nl
tel: 088 755 9356