Stadsdeel ZuiderAmstel Amsterdam
Eikenprocessierups in Amsterdam in kaart
10-augustus-2009
In juni van dit jaar is de eikenprocessierups op verschillende plekken
in Amsterdam in eikenbomen aangetroffen: in Oost-Watergraafsmeer
(sportpark Drieburg) en in stadsdeel Slotervaart (Oostoever), maar ook
in het Amsterdamse Bos.
Er zijn direct maatregelen genomen om de rupsen te verwijderen. Om
verspreiding te beperken moet deze zomer actie worden ondernomen.
Eikenprocessierups
De eikenprocessierups is de larve van een nachtvlinder die haar eitjes
legt in de toppen van vooral eikenbomen waar ze overwintert. Vanaf
april of begin mei komen de rupsen uit de eitjes. Aanvankelijk zitten
ze hoog in de boom. Na een aantal vervellingen komen groepjes rupsen
samen en vormen grote nesten op de stammen van eikenbomen. Deze nesten
bestaan uit een dicht spinsel van draden, brandharen,
vervellingshuidjes en uitwerpselen. Vanuit hun nesten gaan de rupsen s
nachts in een lange rij (in processie) op zoek naar voedsel.
Verwijderd
Omdat contact met de rups bij zowel mensen als dieren
gezondheidsklachten kan veroorzaken zijn de rupsen, direct nadat ze
zijn ontdekt, door een gespecialiseerd bedrijf op een veilige manier
verwijderd. Nader onderzoek wijst uit dat de processierups zich op
meer plekken in Amsterdam bevindt. Daarom is in samenwerking met de
GGD, de Dienst Ruimtelijke Ordening en het Groenoverleg Gemeente
Amsterdam (samenwerkingsverband stadsdelen) een project gestart om de
verspreiding van de rups in beeld te brengen en te beheersen.
Gezondheidsklachten
Het probleem met de eikenprocessierups schuilt in de brandharen van de
rups. Een volgroeide rups heeft er ongeveer 700.000! Deze haartjes
zijn met het blote oog overigens niet te zien. Met hun weerhaakjes
dringen de pijlvormige brandharen bij aanraking gemakkelijk in de
huid, ogen en luchtwegen. Contact met brandharen kan binnen een paar
uur klachten veroorzaken, zoals (hevige) jeuk, bultjes, blaasjes,
roodheid en ontsteking. De ogen kunnen rood en dik worden en/of
ontstoken raken. Verder kunnen verschijnselen optreden die lijken op
een verkoudheid: een loopneus, kriebel in de keel, hoesten, moeilijk
slikken en kortademigheid. Daarnaast kunnen zich algemene klachten
voordoen, zoals braken, duizeligheid, koorts en algehele malaise. De
overlast door brandharen van de rups kan zich voordoen van begin mei
tot en met augustus.
Wat is eraan te doen
Hebt u klachten, dan is het belangrijk om te voorkomen dat de
brandharen zich verder over het lichaam verspreiden. Het is daarom
goed om de huid direct na blootstelling met plakband te strippen.
Daarna de huid en de ogen met lauw water afspoelen. De brandharen zijn
niet gemakkelijk te verwijderen uit kleding. Het beste is om kleding
die met brandharen besmet is heel grondig te wassen (liefst op 60ºC).
Meestal verdwijnen de klachten binnen enkele dagen tot 2 weken
vanzelf. Bij hevige jeuk kunnen middelen tegen de jeuk, zoals zalf op
basis van menthol, verlichting geven. Zijn de klachten ernstiger, dan
is het verstandig naar de huisarts te gaan.
Hoe voorkom je problemen
Zorg bij een bezoek aan een natuurgebied waar de eikenprocessierups
voorkomt voor goede bedekking van de hals, armen en benen en ga niet
op de grond zitten. Probeer direct contact met rupsen, (oude)
brandharen, spinselnesten en vervellingshuidjes zoveel mogelijk te
vermijden. Maak kinderen attent op het gevaar van de
eikenprocessierups. Vermijd wegen waar eikenbomen met veel
processierupsen staan. Ook oude nesten van vorig jaar bevatten veel
brandharen, die kunnen verwaaien. Als u in uw eigen tuin te maken hebt
met eikenbomen met eikenprocessierupsen, ga dan niet zelf de rupsen
bestrijden, maar huur daar een deskundig bedrijf voor in of vraag
daarover advies bij uw stadsdeel.
Feromoonval
Op dit moment hebben de rupsen zich verpopt en de eerste motvlinders
vliegen binnenkort uit. Die vlinders leggen hun eieren vervolgens bij
voorkeur in de toppen van eikenbomen.
Om de vlucht van de vlinders in kaart te brengen en daarmee de
verspreiding over de stad voor 2010 te kunnen voorspellen, zijn op
ruim 100 plekken, hoog in eiken, feromoonvallen opgehangen.
Dit zijn vallen met een lokstof die de mannelijke vlinders aantrekt.
Het aantal gevangen vlinders geeft een indicatie van de oorsprong,
richting, verspreiding en omvang van de plaag voor het komende jaar.
De vallen worden om de twee weken geleegd.
Medio september worden de feromoonvallen weer verwijderd. Eind
september zijn de resultaten bekend.
Actieplan
Daarnaast wordt begin september in alle stadsdelen op een aantal
plekken nagegaan of er nesten van verpopte rupsen aanwezig zijn om
daarmee de omvang van de plaag op dit moment te bepalen.
Die plekken worden bepaald door ervaringsdeskundigen van het bureau
dat is ingehuurd om te adviseren over de aanpak van de bestrijding.
Aan de hand van de verzamelde gegevens wordt een actieplan gemaakt om
de eikenprocessierups in 2010 op uniforme wijze succesvol te
bestrijden.
Meer weten?
Voor meer gezondheidsinformatie kunt u terecht bij de GGD Amsterdam.
Feromonenval
Feromoonval