De Nederlandse Bank
Het effect van de herstelplannen van de pensioenfondsen op de groei van
Nederlandse economie
Nieuwsbericht
Datum 03 augustus 2009
Als gevolg van de financiële crisis is het vermogen van
pensioenfondsen gekrompen ten opzichte van de toekomstige
pensioenverplichtingen. In veel gevallen is de dekkingsgraad (de
verhouding tussen de aanwezige middelen en de verplichtingen) van
pensioenfondsen onder de minimale wettelijke norm van 105%
terechtgekomen.
De pensioenfondsen hebben een termijn van vijf jaar om uit
dekkingstekort te herstellen. Ruim 340 pensioenfondsen moesten voor 1
april een herstelplan indienen bij De Nederlandsche Bank (DNB) als
prudentieel toezichthouder op de pensioenfondsen. In de periode tussen
april en begin juli zijn de herstelplannen beoordeeld. Op grond van de
voorgenomen maatregelen kan een schatting worden gemaakt van de
macro-economische effecten van de herstelplannen. Eind 2013 kan het
volume van de totale binnenlandse productie 0,75 % lager uitkomen dan
zonder uitvoering van de herstelplannen het geval zou zijn. Dit blijkt
uit een analyse met MORKMON, het macro-econometrische model voor de
Nederlandse economie van DNB.
Herstelmaatregelen kunnen via diverse kanalen de economie beïnvloeden
De pensioenfondsen voorzien een aantal maatregelen om de dekkingsgraad
te herstellen. Deze maatregelen beïnvloeden de Nederlandse economie
via diverse kanalen. Ten eerste geven veel pensioenfondsen aan de
premies te verhogen. Een hogere pensioenpremie heeft een negatief
effect op de koopkracht. Werknemers zullen een kleiner deel van hun
inkomen over houden om te besteden, waardoor de consumptie lager
uitvalt. Werkgevers die een hogere werkgeverspremie betalen, worden
daarnaast geconfronteerd met hogere loonkosten, waardoor de
werkgelegenheid en de winstgevendheid onder druk komen te staan.
Ten tweede doet een aantal fondsen beroep op de werkgever om een
aanvullende storting te doen in het pensioenfonds. Van zo´n extra
storting kan een drukkend effect uitgaan op de investeringen in vaste
activa. De mate waarin deze remmende werking optreedt, hangt af van de
voorgenomen investeringsplannen, en de resterende middelen om deze te
financieren.
Ten derde laten vrijwel alle pensioenfondsen indexatie achterwege. Dit
betekent dat de hoogte van de pensioenen niet, of slechts gedeeltelijk
wordt aangepast aan de loon- of prijsontwikkelingen. Hierdoor blijven
de uitkeringen aan gepensioneerden achter bij een waardevast pensioen,
wat de koopkracht van deze groep negatief beïnvloedt. Verder worden
minder pensioenvoorzieningen opgebouwd door de actieve deelnemers, wat
voor deze groep een vermogensverlies betekent, waardoor hun
bestedingsmogelijkheden negatief worden beïnvloed.
Tot slot hebben zo´n twintig pensioenfondsen in het herstelplan
korting op de nominale pensioenen als maatregel opgenomen. Het is
echter nog niet zeker dat de pensioenen daadwerkelijk zullen worden
gekort. Omdat het vooral kleinere fondsen betreft, worden de
macro-economische effecten hiervan op dit moment als gering geschat.
Cumulatief verlies aan bbp-volume kan 0,75 procentpunt bedragen
Om de effecten van de diverse maatregelen op de Nederlandse economie
te kwantificeren zijn berekeningen uitgevoerd met het
macro-econometrische model voor de Nederlandse economie van DNB. Om
recht te doen aan de huidige onzekerheden is een aantal varianten
doorgerekend. De varianten verschillen in de mate waarin en de timing
waarmee diverse herstelmaatregelen plaatsvinden.
In elk van de varianten krijgt de Nederlandse economie te maken met
afnemende bestedingen, een lager beschikbaar inkomen en een dalende
werkgelegenheid. Al met al ontstaat het beeld dat het cumulatieve
verlies aan het volume van het bruto binnenlands product over de
periode 2009 tot en met 2013 rond de 0,75 procentpunt bedraagt. Het is
nog onduidelijk of de grootste effecten op het bbp-volume aan het
begin van de herstelperiode zullen optreden, of dat het lagere
bbp-volume min of meer gelijkmatig zal ontstaan. In dit laatste geval
zou in elk jaar tussen 2009 en 2013 de groei van het bbp-volume zo´n
0,15 procentpunt lager uitvallen.
---
Lees voor