Datum 14 juli 2009 2009Z09312
Onderwerp kamervragen Bijlage(n)
---
Geachte voorzitter,
Hierbij beantwoord ik, mede namens de ministers van Buitenlandse Zaken en
Justitie, de vragen van het lid Roemer over ArkeFly-vlucht OR361, gesteld 19 mei
2009.
1 Is het waar dat ArkeFly op 25 en 26 november 2008 een toestel heeft verhuurd
aan de Britse autoriteiten 1) voor een zogenaamde "Ethnic Charter Flight" van
Stansted naar Kingston (Jamaica) ten behoeve van de Britse immigratiedienst? 2)
Zo nee, wat was dan de bestemming en het doel van de vlucht?
1 Het betrof een vlucht naar Kingston, uitgevoerd als een Britse chartervlucht
georganiseerd door de `UK Border Agency'. De term "Ethnic Charter Flight" komt
van Britse activisten die aandacht vragen voor dergelijke vluchten.
2 Is het waar dat er met deze ArkeFly vlucht 26 personen gedwongen zijn
uitgezet en dat deze 26 personen werden begeleid door meer dan honderd
bewakers / begeleiders? Zo nee, wat waren de juiste aantallen personen en wat
was hun status?
2 ArkeFly heeft mij laten weten dat tijdens voornoemde chartervlucht op de route
Stansted-Kingston in totaal 147 personen zijn vervoerd (onder wie 11
bemanningsleden) en op de route Kingston-Stansted in totaal 113 personen
(onder wie 11 bemanningsleden).
Wat betreft de status van de passagiers hebben de Britse autoriteiten laten weten
dat het personen met een buitenlandse nationaliteit betrof van wie was
vastgesteld dat zij geen wettelijke basis hadden om in Groot-Brittannië te blijven.
Over aantallen personen en/of begeleiders wordt door de Britse overheid uit
operationele overwegingen geen nadere informatie verstrekt.
3 Bevonden zich onder de zesentwintig personen die werden uitgezet ook
personen met criminele antecedenten en/of terreurverdachten? Zo ja, kunt u,
eventueel vertrouwelijk, inzicht geven in de samenstelling van de groep uitgezette
personen?
a
agina 1 van 5
---
3 De Britse autoriteiten verstrekken geen informatie over de individuele
Datum
passagiers. In algemene zin hebben zij mij laten weten dat het bij uitzettingen
kan gaan om zaken als uitgeprocedeerde asielzoekers, mensen van wie het visum Ons kenmerk
is verlopen en illegale immigranten. In alle gevallen hebben de 'UK Border VENW/IVW-2009/10075
Agency' en/of de rechtbank bepaald dat het gaat om personen die geen
rechtmatig verblijf (meer) hebben in Groot-Brittannië.
4 Waren alle personen die werden uitgezet afkomstig uit Groot-Brittannië of
betrof het een gezamenlijke vlucht, in samenwerking met andere overheden? Zo
ja, welke andere overheden waren bij deze vlucht betrokken en kunt u een
overzicht geven van de uitgezette personen per betrokken overheid?
4 Het betrof een chartervlucht die was georganiseerd door de UK Border Agency.
Hierbij waren geen andere overheden betrokken.
5 Betekent het onder het eigen (Nederlandse) vluchtnummer door ArkeFly
uitvoeren van deze vlucht dat de Nederlandse autoriteiten verantwoordelijk
zouden zijn geweest voor eventuele gebeurtenissen rond deze vlucht? Zo ja, bent
u vooraf geïnformeerd door ArkeFly of de Britse autoriteiten over de aard van
deze vlucht?
5 Het vluchtnummer op zich is niet bepalend voor de zeggenschap van de
Nederlandse autoriteiten. Een Nederlands luchtvaarttuig valt onder Nederlandse
wetgeving, zoals de Wet luchtvaart en strafwetgeving. De gezagvoerder van een
vlucht is te allen tijde verantwoordelijk voor een veilige vluchtuitvoering.
De vlucht vond plaats met een in Nederland geregistreerd vliegtuig en op basis
van een AOC (Air Operative Certificate) die door de Nederlandse
luchtvaartautoriteit (i.c. de Inspectie Verkeer en Waterstaat, verder `de
Inspectie') is afgegeven. ArkeFly is op basis van haar AOC en het onderliggende
OM (vluchthandboek) bevoegd vluchten als de onderhavige uit te voeren. Volgens
Europese regelgeving moet de exploitant procedures vaststellen voor het vervoer
van passagiers die niet tot het land kunnen worden toegelaten en personen die
het land zijn uitgezet of onder arrest staan, teneinde de veiligheid van het
vliegtuig en de inzittenden te garanderen. De gezagvoerder moet op de hoogte
gesteld worden van het feit dat dergelijke personen aan boord zullen komen. Voor
vluchten als de onderhavige geldt er internationaal (waaronder Europees) noch
nationaal een plicht voor luchtvaartmaatschappijen om ook de desbetreffende
luchtvaartautoriteiten vooraf (ook niet achteraf) te informeren.
De Inspectie houdt door middel van periodieke audits en steekproefsgewijze
inspecties toezicht op, voor zover hier van belang, de houders van een
Nederlandse AOC, de bedrijven die het onderhoud van hun vliegtuigen verzorgen
en hun boordpersoneel.
6 Waren de bewakers / begeleiders bewapend tijdens de vlucht? Zo ja, onder
welke geweldsinstructie vielen zij tijdens de vlucht?
6 Volgens informatie die ik van ArkeFly heb ontvangen waren de bewakers /
begeleiders niet bewapend tijdens de vlucht.
7 Is het waar dat er door de Britse autoriteiten een Nederlands toestel is gehuurd
omdat Britse maatschappijen weigeren medewerking te verlenen aan "Ethnic
Pagina 2 van 5
Charter Flights"? Zo nee, wat was dan de reden om te kiezen voor een Nederlands Datum
toestel?
Ons kenmerk
7 Het is niet ongebruikelijk dat de vliegbehoefte van een overheid via VENW/IVW-2009/10075
luchtvaartmakelaars ("brokers") in de markt wordt uitgezet. Via dat systeem
hebben de Britse autoriteiten gekozen om ArkeFly de vlucht uit te laten voeren. Er
zijn, voor zover ik kan nagaan, geen aanwijzingen dat door United Kingdom Home
Office is gekozen voor een luchtvaartmaatschappij afkomstig uit een bepaald
land.
8 Hoe vaak is er een Nederlands toestel door de Britse autoriteiten gehuurd voor
dergelijke vluchten, bij welke maatschappij zijn er toestellen gehuurd, en
wanneer hebben deze vluchten plaats gevonden?
8 De Britse autoriteiten hebben aangegeven dat zij voor chartervluchten vanuit
Groot-Brittannië gebruik maken van diverse maatschappijen, die zij contracteren
via een transparante aanbestedingsprocedure. Overigens maakt ook de
Nederlandse overheid in voorkomende gevallen bij uitzettingen gebruik van
buitenlandse toestellen.
9 Was het uw Inspectie Verkeer en Waterstaat bekend dat Arkefly op de bewuste
datum twee van haar drie lange afstands-toestellen had verhuurd? Zo ja, waarom
is dit niet gemeld in de onderzoeksrapportage? 3) Zo nee, waarom is het
vluchtschema van Arkefly niet onderzocht?
9 De Inspectie heeft in het kader van haar onderzoek naar vlucht OR 361 het
vluchtschema van ArkeFly van de dagen rondom 25 en 26 november 2008
opgevraagd. Uit dat schema blijkt, dat ArkeFly gedurende die periode drie lange
afstandstoestellen (Boeing 767-300) voor vluchten heeft ingezet. De PH-AHQ
(voor de onderhavige vluchten), de PH-AHX (o.m. Kopenhagen Phuket) en de
PH-AHY (Amsterdam Cuba).
Uit de door ArkeFly geleverde documentatie in het kader van het onderzoek bleek
dat het betreffende toestel (PH-AHO) was verhuurd aan de Britse autoriteiten. Dit
was echter niet relevant voor de beoordeling of ArkeFly de Verordening had
nageleefd. De Verordening voorziet niet in regels over vlootplanning en verbiedt
niet dat vluchten worden vertraagd dan wel geannuleerd. Daarbij komt, dat het in
de commerciële luchtvaart niet ongebruikelijk is dat luchtvaartmaatschappijen
hun vliegtuigen aan elkaar verhuren of inzetten voor andere vluchten. Ook andere
regelgeving verzet zich niet tegen het vertragen of annuleren van vluchten dan
wel tegen het uitlenen van luchtvaartuigen door luchtvaartmaatschappijen. Dit
kan hooguit leiden tot een oordeel over het (vlucht)management van ArkeFly,
maar leidt op zichzelf niet tot een actie.
10 Op welke datum is er door de Jamaicaanse autoriteiten een
landingsvergunning verleend voor deze vlucht?
10 ArkeFly heeft op 24 november 2008 om 16:27 uur (AMS) via een
tussenpersoon die overvlieg- en landingsrechten voor dergelijke vluchten
organiseert de bevestiging ontvangen dat over Haïti gevlogen mocht worden en
op Jamaica mocht worden geland.
Pagina 3 van 5
11 Deelt u de mening dat ArkeFly minstens 19 dagen van tevoren op de hoogte
Datum
was van de problemen die zich in het vluchtschema zouden voordoen met
betrekking tot vlucht OR 361? Zo nee, waarop baseert u uw mening? Ons kenmerk
VENW/IVW-2009/10075
11 Van ArkeFly heb ik op dit punt de volgende informatie ontvangen. Op 7
november 2008 heeft ArkeFly de procedure in gang gezet om overvlieg- en
landingsrechten op tijd in bezit te hebben. Op dat moment stond het
vluchtschema van 26 november 2008 van deze vlucht echter nog niet vast. Op 24
november 2008 kreeg ArkeFly volgens eigen zeggen zekerheid dat de vlucht
Stansted-Kingston-Stansted mocht worden uitgevoerd.
Ik constateer dat ArkeFly bewust de procedure is gestart voor de mogelijk voor de
Britse autoriteiten uit te voeren vlucht. Daarmee stond echter nog niet vast dat
dit tot problemen zou leiden met vlucht OR 361, aangezien ArkeFly het
vluchtschema met betrekking tot die vlucht nog moest maken en nog de
mogelijkheid had een ander toestel in te zetten of in te huren. Op grond van
financiële en operationele overwegingen heeft ArkeFly er maandag 24 november
2008 voor gekozen dit niet te doen.
12 Is het zo dat ArkeFly een afweging heeft gemaakt tussen de financiële
opbrengsten van de verhuur van het toestel aan de Britse autoriteiten en de
vertraging van de passagiers en dat er vooraf is gekozen voor het financiële
gewin ten koste van de passagiers? Zo ja, wat is uw oordeel over deze manier
van handelen? Zo nee, hoe verklaart u dan deze handelswijze van ArkeFly?
12 ArkeFly heeft hierover eerder het volgende laten weten: "Normaliter zorgt
ArkeFly ervoor dat de passagiers hier geen hinder van ondervinden, door
bijvoorbeeld een ander toestel uit de vloot in te zetten of door een ander toestel
van een andere luchtvaartmaatschappij in te huren. Op maandag 24 november
2008 bleek echter dat deze oplossingen alleen mogelijk waren onder voorwaarden
die voor ArkeFly financieel en operationeel niet verantwoord waren."
De bedrijfseconomische afweging die ArkeFly hier heeft gemaakt, was zeer
nadelig voor de passagiers, want leidde tot een vertraging van 15 uur. Zoals ik in
het antwoord op vraag 9 reeds stelde, verbiedt de Verordening echter niet
verhuur van toestellen en bewuste vertraging of annulering van vluchten. De
Verordening ziet wel op verzorging en/of compensatie van passagiers in een
dergelijk geval. Zoals de Inspectie heeft geconstateerd in haar onderzoek naar
deze vlucht heeft ArkeFly wat deze vlucht betreft niet in strijd met de Verordening
gehandeld. Ik verwijs u naar mijn brief van 10 maart 2009.
Bij brief van 2 juni 2009 heb ik u geïnformeerd over de vraag van de Inspecteur-
generaal aan de Landsadvocaat en mijn verzoek aan eurocommissaris Tajani om
nader advies over de interpretatie van de begrippen vertraging en annulering in
de Verordening.
De Landsadvocaat heeft inmiddels de visie van de Inspectie bevestigd dat er bij
deze vlucht sprake is geweest van vertraging en niet van annulering. De
Landsadvocaat beschouwt het standpunt van de Inspectie als gangbare uitleg van
het begrip annulering in de Europese regelgeving en de uitvoerpraktijk in andere
lidstaten.
Verder overweegt de Landsadvocaat: "Zolang de (Europese) rechter niet definitief
tot een ander oordeel is gekomen, is een redenering denkbaar waarbij het begrip
`annulering' wordt uitgebreid tot gevallen waarin sprake is van (1) een zeer lange
vertraging, die (2) te wijten is aan een (commerciële) beslissing van de betrokken
luchtvaartmaatschappij, terwijl (3) de luchtvaartmaatschappij niet kan wijzen op
buitengewone omstandigheden of overmacht. Of een dergelijke uitleg van het
Pagina 4 van 5
begrip `annulering' de toets door de (Europese) rechter zal kunnen doorstaan is
Datum
onzeker." De Landsadvocaat acht het verstandig te wachten tot de (Europese)
rechtspraak is uitgekristalliseerd. Ons kenmerk
Aangezien de Europese Commissie erop moet toezien dat de lidstaten de VENW/IVW-2009/10075
verordening goed uitvoeren, heb ik ook eurocommissaris Tajani om nader advies
gevraagd over de interpretatie van de begrippen vertraging en annulering in de
Verordening. Uiteindelijk moet het Europese Hof van Justitie zich uitspreken over
de juiste uitleg van de Verordening wat betreft het doorslaggevende onderscheid
tussen deze begrippen. Het Europese Hof van Justitie zal daar naar verwachting
begin juli in een andere kwestie uitspraak over doen.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
ir. Camiel Eurlings
Pagina 5 van 5
Ministerie van Verkeer en Waterstaat