1 1
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag
de voorzitter van de Tweede Kamer Plesmanweg 1-6
der Staten-Generaal Den Haag
Binnenhof 4 Postbus 20901
2500 EX Den Haag
2513 AA DEN HAAG T 070 351 6171
F 070 351 7895
www.verkeerenwaterstaat.nl
Contactpersoon
---
T -
Ons kenmerk
VENW/DGMo-2009/5372
Datum 14 juli 2009 Uw kenmerk
---
Onderwerp Voortgangsrapportage met betrekking tot grensoverschrijdend
Bijlage(n)
spoorvervoer -
Geachte voorzitter,
Aanleiding
Op 11 september 2008 heeft een Algemeen Overleg met uw Kamer
plaatsgevonden over de initiatiefnota "Grenzeloos Genoeg(en)?" van de leden
Koopmans en Cramer. Conform toezegging in dit Algemeen Overleg, zijn wij in
een beleidsbrief (28 november 2008) ingegaan op alle aanbevelingen uit de
initiatiefnota en enkele suggesties die door uw Kamer in het Algemeen Overleg
zijn gedaan. In de Beleidsbrief hebben wij u toegezegd de Tweede Kamer na een
half jaar te informeren over de voortgang van een aantal acties. In deze brief
gaan wij hier nader op in, alsmede op de voortgang van enkele lopende
projecten.
Algemeen
Zoals wij in onze brief van 28 november 2008 hebben aangegeven vinden wij
de aanwezigheid van goede internationale verbindingen belangrijk voor de
ruimtelijk-economische ontwikkeling van Nederland binnen Europa. Voldoende
kwalitatief goede aansluitingen van Nederlandse economische centra op het
Europese spoorwegnet zijn een vereiste voor de verdere ontwikkeling op
ruimtelijk-economisch gebied van Nederland. Daarnaast vervullen de
internationale spoorverbindingen tussen de grensregio's een belangrijke
economische en sociale functie.
Ons beleid ten aanzien van internationaal spoorvervoer is er op gericht te zorgen
dat de spoorverbindingen tussen de belangrijkste Nederlandse economische
centra en het Europese achterland toegerust zijn om de groeiende
vervoersstromen te accommoderen, en om waar nodig en wenselijk de
totstandkoming van nieuwe regionale internationale spoorverbindingen te
bevorderen. Anders dan bij de weg zijn de landsgrenzen bij het spoor nog
manifest. Het is van belang deze barrières te slechten om een alternatief te zijn
voor de weg.
De rolverdeling tussen ministerie en decentrale overheden komt er samengevat
op neer dat de rijksoverheid zich verantwoordelijk acht voor het spoorsysteem en
het goed functioneren van de ordening. Voor het binnenlandse spoorvervoer
a
agina 1 van 6
---
wordt dit ingevuld door de hoofdrailnetconcessie aan NS en de decentralisatie van
Ons kenmerk
het regionale spoorvervoer aan de provincies en stadsregio's. VENW/DGMo-2009/5372
Het regionale grensoverschrijdende spoorvervoer is ook de verantwoordelijkheid
van de provincies, waarbij de rijksoverheid waar nodig en wenselijk
ondersteuning biedt bij het internationaal overleg, het wegnemen van
internationale (technische) belemmeringen en eventueel het verlenen van een
financiële bijdrage voor infrastructurele aanpassingen of het verlenen van
tijdelijke startsubsidie voor de vervoerdienst.
Het grensoverschrijdend personenvervoer per spoor staat in warme
belangstelling. Hier heeft de initiatiefnota van de leden Cramer en Koopmans een
belangrijke rol in gespeeld. Het amendement van beide leden, waarmee 20
miljoen op de begroting van VenW is vrijgemaakt heeft tot verschillende nieuwe
regionale initiatieven geleid. Deze 20 miljoen wordt ingezet ter bevordering van
het grensoverschrijdend regionaal spoorvervoer.
Ook vervoerders doen mee. Zij helpen mee nieuwe diensten te ontwikkelen die
aansluiten bij de regionale vervoersbehoefte en het vervoerssysteem in de regio,
zoals dat door decentrale overheden verder wordt ontwikkeld.
Algemeen uitgangspunt blijft natuurlijk wel dat een rendabel en toekomstvast
treinproduct voldoende marktomvang vereist. Als er voldoende markt én
bestuurlijk commitment is voor grensoverschrijdende samenwerking, kan een
aanpak op maat worden ontwikkeld.
Voortgang acties uit de beleidsbrief
Onderstaand komen de acties uit de beleidsbrief van 26 november 2008 aan de
orde, waarvoor is aangegeven dat de Kamer na een half jaar over de voortgang
wordt bericht. Daarbij volgt eerst een kort citaat uit de beleidsbrief (cursief) en
vervolgens een beschrijving van de voortgang.
Reisinformatie - vertrektijden
Vertrektijden van alle internationale treinen ook op de papieren kaartjes en
dynamische vertrektijden-displays tonen. NS toont op papieren vertrekstaten en
kaarten in de stations en op displays en internet de grensoverschrijdende treinen
voor zover deze ook in de systemen van ProRail voorkomen (de systemen van
ProRail zijn voor NS broninformatie). Dit betreft bijvoorbeeld de diensten
Enschede - Gronau, die door DB zelf bediend wordt zonder tussenkomst van
ProRail. Er is geen actuele informatie bekend ten behoeve van de actuele
informatieschermen (er is uiteraard wel statische informatie op het station
aanwezig in de vorm van vertrekstaten). Nu is het technisch nog niet mogelijk om
van bijvoorbeeld DB actuele informatie te tonen, maar in de toekomst, na
invoering InfoPlus (begin 2009) moet dit wel mogelijk zijn.
Voortgang
Reisinformatie over grensoverschrijdende lijnen komt zowel op de (statische)
vertrekstaten als ook op de actuele informatieschermen te staan. De actuele
reisinformatie wordt verkregen uit InfoPlus.
InfoPlus is een gezamenlijk project van NS en ProRail. Met InfoPlus wordt de
kwaliteit van de reisinformatie verbeterd door één centrale bron voor alle
reisinformatie te gebruiken. De verouderde borden op stations worden vervangen
door flexibele schermen en de huidige bedieningssystemen vervangen door
moderne, gebruiksvriendelijker, systemen. Eén van de voordelen van het
Pagina 2 van 6
aansluiten van één bron is dat ook de reisinformatie over grensoverschrijdende
Ons kenmerk
treinen integraal meegenomen wordt. VENW/DGMo-2009/5372
Dit betekent concreet dat op een aantal stations de reiziger de informatie over de
gehele route van de trein krijgt aangeboden, ook als een traject door een
regionale vervoerder bediend wordt, met daarbij tevens informatie over eventuele
wijzigingen/vertragingen. NS voert in mei en juni van dit jaar een proef uit op de
Veluwelijn (Amersfoort Schothorst, Amersfoort Vathorst, Nijkerk, Putten, Ermelo).
De verwachting is dat InfoPlus in het najaar van 2009 verder kan worden
uitgerold. Als één van de eerstvolgende stations zal het station Amersfoort
worden meegenomen in de aansluiting op één bron. Het landelijk uitrollen van
InfoPlus zal geleidelijk gaan, waarbij steeds meer stations dus ook de beschikking
krijgen over deze actuele informatie voor grensoverschrijdend treinverkeer.
Reisinformatie - kaarten
Naast de landelijke kaart ook een kaart tonen van alle verbindingen op regionale
schaal (50 km), waarbij buitenlandse verbindingen even gedetailleerd worden
getoond als binnenlandse. Wij zullen met NS overleggen over de mogelijkheden
voor een dergelijke kaart. Dit vereist uiteraard zowel de medewerking van
binnenlandse grensoverschrijdende vervoerders als buitenlandse vervoerders.
Op stations hangen nu al de spoorkaarten met daarop de sporen door heel
Nederland. Hierop worden ook de grensovergangen aangegeven met daarbij de
stopstations voor de internationale treinen tot en met de eindbestemming. Ook op
de vertrekstaten zijn zowel de vertrektijden als de te reizen route te zien.
Door NS is onderzocht of dit voldoende is. Er blijkt bij grote grensovergangen
geen behoefte aan een andere kaart, maar bij kleinere grensovergangen, waar
sprake is van een regionale functie, wordt onderzocht welke verbeteringen
mogelijk zijn. NS verkent eind juni met Prignitzer Eisenbahn de mogelijkheden
voor een proef op station Enschede met een gedetailleerde kaart. Op deze kaart
komen de belangrijkste verbindingen vanaf Hengelo/Enschede en de stations in
Duitsland te staan.
Verkoop van internationale treinkaartjes
NS verplichten verkooppunten voor buitenlandse treinkaartjes toe te laten op alle
stations waar buitenlandse vervoerders rijden. Dit stimuleert NS kritisch naar het
grenstarief te kijken. Ons is duidelijk dat dit onderwerp voor veel partijen symbool
staat voor de kwaliteit en imago van internationaal treinreizen. Hierover wordt
overleg gevoerd met de NS en we hebben er vertrouwen in dat dit zal leiden tot
de gewenste resultaten. NS ziet het belang van verkooppunten van buitenlandse
of andere vervoerders op Nederlandse stations en staat die dus ook gewoon toe.
In overleg met NS kijken wij of op meer stations dan alleen Maastricht
toegangsbewijzen verkocht kunnen worden, waarin geen verrekeningskosten voor
internationale reizen is verwerkt. Vroeger werd de prijs van een internationaal
kaartje bepaald als een superpositie van twee nationale kaartjes. Inmiddels wordt
er ook veel met marktprijzen gewerkt die dat nadeel niet hebben. Door NS wordt
er hard gewerkt aan het verbeteren van het beter beschikbaar maken van
internationale kaartjes.
Veel internationale treinkaartjes kunnen zonder toeslag worden gekocht via
internet of kaartautomaten op stations. Van alle internationale treindiensten van
NS vanuit Nederland is 90% van de treintickets te verkrijgen via deze kanalen.
Pagina 3 van 6
NS investeert continue in verkoop via internet. Mede daarom heeft NS als
Ons kenmerk
doelstelling zoveel mogelijk internationale treintickets via internet te verkopen. VENW/DGMo-2009/5372
Sinds 2004 (circa 8% selfservice) is er een substantiële toename; op dit moment
boekt meer dan 1/3 van de NS- klanten al via deze selfservice kanalen en 80%
oriënteert zich online. Op dit moment zijn er op internet 250 bestemmingen
boekbaar en in de automaat 158 bestemmingen.
Waar voor internationale kaartjes gekocht via internet (zonder reservering) of
kaartautomaat geldt dat reizigers geen toeslag betalen, is wel sprake van extra
kosten bij het kopen van internationale kaartjes aan het loket. Per 1 mei 2009
zijn de boekingskosten voor verkoop van tickets aan de verkoopbalies aangepast.
Aan de balie zullen reizigers voor het boeken van internationale tickets zonder
reservering 3,50 per boeking blijven betalen. Vanwege de extra inspanningen
bij het boeken van tickets met een reservering of voor een telefonische boeking
zullen reizigers voor die tickets 10,00 gaan betalen.
Dat er kosten verbonden zijn aan het reserveren en kopen van een internationaal
treinkaartje aan een balie, is te vergelijken met het feit dat ook een reisbureau
kosten in rekening brengt voor het boeken van een reis. NS geeft daarnaast aan
dat het aanpassen van boekingskosten enerzijds als doel heeft om minder
rendabele locaties of openingstijden in stand te kunnen houden en anderzijds het
gevolg is van de lagere commissie die NS van andere treinmaatschappijen
ontvangt voor de verkoop van tickets.
Bovendien betalen klanten die in het bezit zijn van een OV- begeleiderkaart en/of
een pas "Ontheffing Transactiekosten" geen boekingskosten. Voor toekomstige
binnenlandse reizen met NS Hispeed/Albatros over de HSL-Zuid blijft het huidige
niveau van 0,50 transactiekosten van toepassing op de aankoop van
vervoerbewijzen aan de balie.
Voortgang grensoverschrijdende trajecten
Naast de acties uit de brief van 28 november 2008 waarop hiervoor de voortgang
werd vermeld, ís er ook nog een aantal bestaande en nieuwe initiatieven voor het
verbeteren van grensoverschrijdende verbindingen, waarover wij graag de
voortgang willen rapporteren.
Groningen - Bremen
De provincie Groningen voert een verkenning uit naar een stapsgewijze
verbetering van de verbinding Groningen - Bremen. Deze verkenning omvat
maatregelen gericht op verhoging van de frequentie, een kortere reistijd en
kwaliteitsverbetering van de verbinding (minder overstappen, aantrekkelijke
tarieven, verbetering van de infrastructuur). Het streven is erop gericht om de
verkenning eind 2009 aan te bieden aan Minister-president Wulff van
Niedersachsen en ons. In aanloop naar het bestuurlijk overleg MIRT najaar 2009
gaan rijk en regio in overleg om te bezien of en zo ja hoe het rijk bij kan dragen
in dit regionale initiatief.
Hengelo - Oldenzaal Bad Bentheim
De provincie Overijssel en de stadsregio Twente hebben het initiatief genomen om
tot een pilot op het traject Hengelo - Oldenzaal Bad Bentheim te komen en
hebben ons om een financiële bijdrage verzocht. Thans wordt inzichtelijk gemaakt
welke bijdragen nodig en realistisch zijn om de pilot mogelijk te maken. Wij
Pagina 4 van 6
hebben aangegeven positief te staan tegenover deze pilot en een financiële
Ons kenmerk
bijdrage daaraan. VENW/DGMo-2009/5372
Enschede Gronau
Overijssel en Twente hebben ook een infrastructurele aanpassing op het traject
Enschede Gronau onder onze aandacht gebracht. Echter, op dit moment is er
volgens de regio onvoldoende zicht op kosten en haalbaarheid. Wanneer de regio
nader onderzoek heeft laten uitvoeren naar de kosten worden wij hier over
geïnformeerd en zal overleg plaatsvinden.
Deltalijn
In het nota-overleg over de MobiliteitsAanpak van 16 februari 2009 is een motie
aangenomen, waarin wordt opgeroepen om onderzoek te verrichten naar een
HSL-Oost/Deltalijn voor de periode na 2020. Over het verbeteren van deze
internationale verbinding wordt reeds sinds vorig jaar met de provincie Gelderland
overleg gevoerd. De gezamenlijke stapsgewijze aanpak rond de Deltalijn en het
realiseren van een betrouwbare en vlotte afwikkeling van de ICE maakt ook
onderdeel uit van de planstudie Utrecht-Arnhem-Nijmegen bij het Programma
Hoogfrequent Spoorvervoer. Ook het beter op de internationale kaart zetten van
deze verbinding is daarbij een onderwerp.
Avantislijn
Het Aachener Verkehrsverbund en Parkstad Limburg hebben initiatief genomen
voor een nieuwe lightrail verbinding naar Aken via het industriepark Avantis. Dit
vergt de aanleg van ca. 5 km nieuw spoor tussen de bestaande spoorlijnen
Heerlen Kerkrade Simpelveld en Simpelveld Richterich (- Aken). Wij hebben
aangegeven mee te willen werken aan haalbare en concrete verbeteringen en met
deze positieve insteek ondersteuning te zullen verlenen aan de businesscases.
Realisatie van deze nieuwe verbinding is mede afhankelijk van besluitvorming aan
Duitse zijde, die naar verwachting in de eerste helft van 2010 plaatsvindt. De
provincie Limburg zal de komende periode een faseringsvoorstel uitwerken.
Maastricht-Brussel Express.
Hierover zijn afspraken gemaakt tussen provincie Limburg, gemeente Maastricht,
NS en NMBS. Het eerdere pilotproject is geëvalueerd en verlengd. Op dit moment
is er een uursdienst naar Brussel en het aantal reizigers stijgt.
Light railverbinding Maastricht-Lanaken.
In september 2007 is het startsein voor de reactivering van de spoorlijn
Maastricht-Lanaken voor grensoverschrijdend goederenvervoer gegeven. Later is
ook voor grensoverschrijdend reizigersvervoer tussen Vlaanderen en Maastricht
initiatief genomen. Het project "tram Vlaanderen Maastricht"gaat onder meer
uit van een nieuw traject in Maastricht naar het station. Dit centrumtraject is door
de provincie aangedragen voor het Actieprogramma regionaal OV. Op dit moment
wordt met een positieve insteek het voorstel beoordeeld.
Regions of Connected Knowledge (voorheen HST Connect).
Onder aanvoering van de gemeente Eindhoven wordt gewerkt aan verbetering
van de verbinding met Duitsland. Ook betrokken vervoerders zien kansen. Doel is
om te komen tot een verbinding Eindhoven-Venlo-Düsseldorf en/of Eindhoven-
Heerlen-Aken. Zo onderzoekt NS samen met overheden en andere vervoerders
(onder andere DB) de haalbaarheid van deze verbindingen.
Pagina 5 van 6
In het kader van HST cross border Connect heeft V&W vorig jaar toegezegd
Ons kenmerk
medewerking te zullen verlenen aan kleine maatregelen die de verbindingen naar VENW/DGMo-2009/5372
Duitsland kunnen verbeteren. Het onderzoek is in het najaar van 2008 gestart en
zal in 2009 worden afgerond. Implementatie van de verbinding (als pilot) is
voorzien in de periode 2010-2011. Het streven is een rechtstreekse
treinverbinding in 2012, doch uiterlijk 2015 (nieuwe concessie hoofdrailnet) te
realiseren. De regio Parkstad Limburg ontving 1,5 mln Europese subsidie voor
het doortrekken van de IC Eindhoven-Heerlen naar Aken.
Arnhem Emmerich
De stadsregio Arnhem Nijmegen heeft meegedeeld dat de uitkomsten van het
door de regio verrichte onderzoek naar de mogelijkheden op Arnhem Emmerich
in het najaarsoverleg over het MIRT beschikbaar zijn.
Nijmegen Kleve
De stadsregio Arnhem Nijmegen heeft ons gemeld dat zij en ProRail participeren
in het Interreg IVB-project Sintropher. In dit project, met een omvang van meer
dan 27 miljoen, staat het concept tramtrein centraal.
De Stadsregio voert een project met ProRail uit, waarbij het draait om twee
acties: Haalbaarheidsonderzoek Nijmegen - Kleve en haalbaarheidsonderzoek
naar de Weeze-Link: een nieuwe verbinding vanaf het Duitse net naar vliegveld
Weeze.
ProRail en Stadsregio investeren hierin en willen VenW graag erbij betrekken.
Afsluiting
Zoals u ziet wordt met voortvarendheid gewerkt aan het tot stand komen van
verbeteringen bij het grensoverschrijdend spoorvervoer. Hierover zullen wij
tijdens het volgende AO hierover verder met u van gedachten kunnen wisselen.
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN VERKEER EN WATERSTAAT,
Ir. Camiel Eurlings
DE STAATSSECRETARIS VAN
VERKEER EN WATERSTAAT,
J.C. Huizinga-Heringa
Pagina 6 van 6
Ministerie van Verkeer en Waterstaat