Gemeente Brummen


Historie van landgoed Voorstonden


Wilt u ook genieten van het prachtige Landgoed Voorstonden en haar rijke historie? Tijdens Landheer voor een Dag op zondag 5 juli aanstaande zal de prachtige tuin van Landgoed Voorstonden open gesteld zijn. U komt toch ook? Hieronder treft u een nieuwe editie aan over een van de landgoederen, dit maal landgoed Voorstonden....

Je voelt de historie bijna op je huid als je langs de bossen rijdt en probeert een glimp van het prachtige landhuis te ontwaren. De oprijlaan is imposant met aan beide zijden dubbele rijen eikenbomen.

Het landgoed Voorstonden is al eeuwenoud. Onder het huidige huis zijn namelijk fundamenten gevonden uit de 9^e eeuw, welke worden toegeschreven aan de kerkelijke nederzetting Hof te Tonden. Ook deze prachtige plek is, net als de andere landgoederen langs de Veluwezoom niet toevallig al zo lang bewoond. Het landgoed Voorstonden ligt immers op het overgangsgebied van twee gebieden. Aan de ene zijde de bossen van de Veluwezoom op de zandgronden en aan de andere zijde de vruchtbare kleigronden van de IJssel. Dit geeft niet enkel een unieke plek om te verblijven met prachtige vergezichten, zeker door de hoogteverschillen, maar je kunt ook profiteren van de voordelen van elk gebied. De bossen leveren hout, de stromende beken vanuit de Veluwezoom kristalhelder water, de akkers zijn enorm vruchtbaar en de IJssel als ideaal transportmiddel. In deze tijden waren landgoederen dan ook uitstekend in staat zichzelf te bedruipen, naast mogelijk privé kapitaal. Helaas is dat tegenwoordig een ander verhaal. Het hout van de bossen leveren nog maar weinig op, de graslanden en akkers idem. Het is eigenlijk een wonder dat de kern met het landhuis en het koetshuis van landgoed Voorstonden nog in privé bezit is.

Een stukje historie
Aan het einde van de 16^e eeuw werd het Hof te Tonden verkocht. In deze tijd werden veel kerkelijke bezittingen opgeheven. Het huis stond hierna bekend als een Havezate. Daarna werd het huis verbouwd tot een adellijk landhuis omringd door een gracht Er werden ook formele tuinen aangelegd met als hoogtepunt een 300 meter lange grand canal. Nog steeds geeft dit, hoewel het in 1820 is omgebogen,een spectaculaire zichtlijn. In 1782 kwam het landgoed in handen van baron Gerrit Carel van Spaen, een broer van de baron van Spaen van Biljoen. Rond 1820 werd het huis ingrijpend verbouwd in empirestijl. Het souterrain is toen middeleeuws gebleven. Ook de tuin werd onderhanden genomen. Er werd een ca.40 hectare groot park in de romantische Engelse landschapsstijl aangelegd. Dit park is waarschijnlijk ontworpen door de beroemde landschaparchitect Jan David Zocher jr. In 1857 kwam het landgoed in het bezit van baron de Vos van Steenwijk. Destijds voorzitter van de Eerste Kamer. Zijn dochter Antoinette erfde het huis in 1905 en trouwde met baron van Dedem. Antoinette heeft in 1909 de beroemde landschapsarchitect Leonard Springer gevraagd een nieuw ontwerp te maken voor de zuidtuin. Springer nam de indeling van het huis als uitgangspunt en deelde de zuidtuin in 6 compartimenten, beplant met onder andere prachtige rozen in buxusvakken. Dit is uitgevoerd in 1918 en gerestaureerd in 2002.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonden er veel vluchtelingen in het huis en het werd later bezet door de Duitsers. Het huis raakte verwaarloosd, de tuin verwilderde. Het huis is sinds 30 jaar weer bewoond en met veel liefde en aandacht voor historische details volledig gerestaureerd. Het bijbehorende 18^e eeuwse koetshuis annex boerderij is ook gerestaureerd. Gelukkig hebben inmiddels ook de tuin en het park weer veel van de oude allure terug gekregen. Bij het huis horen op dit moment 12 hectare tuin. De overige 170 hectare, de akkerlanden, bossen, maar ook het westelijke deel van het landschapspark zijn in het bezit van Natuurmonumenten.

Wist u dat?
Wist u dat in de tuin van Landgoed Voorstonden, naast heel veel andere zeer oude bomen, de dikste Sequoia boom staat van Nederland? De boom werd overigens geplant in 1872. De naam Voorstonden komt mogelijk, doordat de Hof te Tonden destijds in het bezit was van het klooster Prüm uit de Eifel. Alle bezittingen in onze streek vielen onder de Hof in Voorst. Voorstonden is mogelijk een samentrekking van Voorst-Tonden.