Den Haag, 1 juli 2009
Bijdrage lid Depla (PvdA) aan AO Corporaties
Gesproken woord geldt!
Voorzitter
Corporaties zijn meer dan een eeuw geleden opgericht door verlichte ondernemers, kerken en vakbonden (en later ook de gemeentelijke woningbedrijven). Als onderdeel van de sociale beweging zorgde ze voor een dak boven het hoofd voor mensen die daar financieel niet zelf toe in staat waren. Na de oorlog verstatelijkte deze sector omdat de overheid een grote rol kreeg in het bestrijden van de woningnood.
In 1995 is het corporatiestelsel hervormd olv CDA-er Heerema (brutering). De financiële banden tussen de corporaties en de rijksoverheid werden doorgesneden. Het financieel toezicht werd geregeld, maar het maatschappelijk toezicht niet. In die periode had de politiek ook weinig interesse meer in corporaties.
En de corporaties, eerst verstatelijkt, gingen nu de markt op. Ze werden vastgoedondernemers. De oorspronkelijke volkshuisvestingswaarden raakte naar de achtergrond. Tot de dag van vandaag zien we de excessen die hier uit voortvloeien. De corporaties zijn van verenigingen tot anonieme stichtingen geworden. Ze zijn opgeschaald, geanonimiseerd en verbureaucratiseerd.
Begin deze eeuw begon het te veranderen. Wethouders herontdekte de corporaties. Als eigenaren van de woningen in buurten met veel problemen. En als onmisbare partner om de wachtlijsten voor een betaalbare woningen op te lossen. Maar ook bij de corporaties veranderde er iets. Een groep corporaties herontdekte hun ideologische wortels. Zij wilde weer sociale ondernemingen zijn ipv vastgoedondernemers. Zo ontstond er nieuw verbond tussen wethouders en corporaties die corporaties weer zagen als onderdeel van de sociale familie.
In dat tijdsgewricht, nam ik in 2004, samen met mijn collega Bas Jan v Bochove het initiatief om de Tweede Kamer onderzoek te laten verrichten. De aanleiding was: onze grote ergernis. We mochten elk jaar alleen over de prestaties van de totale corporatiesector spreken. We konden geen onderscheid maken. Tussen corporaties die een pluim verdienen omdat ze er voor zorgen dat mensen in een goede woning en prettige buurt wonen, en corporaties die onvoldoende presteren. De politiek , net als de huurders, staan met lege handen als een corporatie onvoldoende presteert. Dat raakt de legitimiteit van de politiek. Immers als burgers de politiek niet meer kan aanspreken op publieke kerntaken als de volkshuisvesting, waarom zou je dan nog naar de stembus gaan. Dit raakt niet alleen de politiek. Maar ook de vele goedwillende medewerkers en directeuren van corporaties. Want zij worden ook persoonlijk verantwoordelijk gesteld voor de misstanden. Het zijn geen incidenten, ook al denken sommigen directeuren dat. Er moet structureel wat gedaan worden aan de rolverdeling tussen de corporaties, bewoners en de overheid. Daarom is het zo belangrijk dat er een goed verhaal ligt van deze minister.
Tegen die achtergrond is het heugelijke dag omdat er nu eindelijk na veel jaren praten en vijf bewindspersonen na de brutering er een goed voorstel ligt. Het gaat weer over de volkshuisvesting. Die credits verdient deze minister
Corporaties opereren lokaal
Voorzitter
De PvdA steunt het voorstel van de Minister. Het hart van het voorstel is: Corporaties blijven opereren tussen markt en overheid en ze opereren lokaal. De opgave in Rotterdam is een andere dan in Boekel of Leeuwarden. Gemeenten maken woonvisie (het wat). Corporaties dragen met hun werkzaamheden naar redelijkheid bij aan de uitvoering van het lokale volkshuisvestingsbeleid. Corporaties hebben een publieke misse. De overheid hoeft dan ook niet te regelen hoe corporaties de buurt leefbaar houdt of hoe ze betaalbare woningen bouwt. Dat is de professionaliteit van de corporaties.
Als corporaties en gemeenten er onderling niet uit komen vragen ze mediation. En als dat niet helpt hakt de nieuwe volkshuisvestings autoriteit de knoop door. En verplichte vierjaarlijkse visitatie. Die onafhankelijk en gezaghebbend wordt. Dan kan iedereen zien of de corporatie naar vermogen presteert.
Voorzitter
De gemeenteraad stelt de woonvisie vast. Dit kan ze niet geïsoleerd doen van de corporaties en bewoners. Bent u bereid voor te schrijven dat als gemeenteraad woonvisie vaststelt dat dan reactie van corporaties en de huurdersverenigingen in de stad bij de stukken voor de gemeenteraad zit.
Voorzitter
De kracht is als bewoners, gemeente en corporaties lokaal tot elkaar veroordeeld zijn om er samen iets moois van te maken.
De PvdA steunt het voorstel van de minister dat corporaties alleen in andere gemeente kan opereren als die gemeente daarmee instemt. Maar de minister wil ook landelijke toelating mogelijk maken. Daarmee ondergraaft hij het goede voorstel dat de gemeente waar de corporatie actief wil worden in moet stemmen. De PvdA vindt dat landelijke toelating alleen mogelijk moet zijn voor zogenaamde thema-corporaties: bv ouderenzorg, woonwagens of de WIF of als er sprake is van matching. Graag de reactie van de Minister.
Menselijke maat
Voorzitter
Bij mega-organsiaties is het risico groot dat bestuurlijke processen en organisatiebelang een belangrijkere rol gaan spelen dan de primaire zorg voor het echte werk.: betaalbaar wonen. En elk jaar dat je met een fusie bezig bent is corporatie met zichzelf bezig ipv met het wonen. En we lopen het risico dat de lokale verankering verloren gaat. Voorzitter, de PvdA wil de menselijke maat terug. Het is positief dat minister de fusietoets gaat uitbreiden met een fusie- effectrapportage. Zo'n toets moet niet alleen naar de markt kijken of er een monopolie ontstaat. Hij moet vooral kijken naar de vraag of de kwaliteit en de dienstbaarheid voor de bewoners beter wordt door de fusie. Dat professionals de ruimte krijgen en de lokale verankering gegarandeerd is.
De volkshuisvestingsautoriteit moet ingrijpen als corporatie de belofte van voor de fusie niet nakomt.
Voorzitter, de PvdA-fractie steunt het verbod voor meerdere fusies in 5 jaar. Zo blijft focus op maatschappelijk presteren. Maar als het gaat om andere corporatie te redden moet die regel aan de kant.
Voorzitter
De PvdA-fractie wil dat ook burgers weer initiatief kunnen nemen en een corporatie op kunnen richten. Wij vinden dat het huurders makkelijker gemaakt moet kunnen worden om hun eigen corporatie op te richten of uit een groter concern af te splitsen. Bent u bereid de SEV te vragen dit te onderzoeken.
Voorzitter
U wilt problemen verkomen en stelt daarom hogere eisen aan het niveau van interne toezichthouders. Verliezen we daarmee niet ook het waardevolle van gewone mensen die zich verantwoordelijk voelen voor het draaiende houden van het maatschappelijk middenveld? Is het verlies niet groter dan de winst? EN moeten we de risico's dan niet beperken door de schaalvergroting af te remmen?
Werkdomein
Voorzitter
De corporaties zijn private partijen met een maatschappelijke missie. Maar het parlement zal uiteindelijk bepalend zijn over het werkdomein, de geleverde prestaties en de doelstellingen. De PvdA steunt de door Minister voorgestelde afbakening van het werkdomein op één belangrijk punt na. Corporaties zorgen voor de huisvesting van mensen die zich om financiële of sociale redenen niet op de vrije woningmarkt kunnen redden. De minister vult dit onder druk van Europa zo in dat corporaties minimaal 80% van de nieuwe verhuringen toewijzen aan mensen die huurtoeslag krijgen. Hier hebben we bezwaren tegen. Ten eerste gaat Brussel niet over onze grenzen. Heeft Commissaris Kroes ook tegen mij gezegd in gesprek dat we in marge van ontmoeting met vaste kamercie voor EZ hadden in 2006.
Ten tweede is één uniforme grens in Nederland geen goed idee. Met een inkomen van 28.000 euro (de huurtoeslaggrens) kan je in Oost Groningen wel een woning op de vrije markt vinden. In Utrecht en Amsterdam heb je al snel een twee keer zo'n hoog inkomen nodig.
Ten derde willen we gemengde wijken. Dat lukt alleen als we in wijken waar corporaties veel bezit hebben ook mensen met hogere inkomens toelaten.
De PvdA is aan de andere kant ook blij als we een afspraak met de EU kunnen maken. Dan kunnen particuliere vastgoedondernemers en eventuele rechtse kabinetten onze sector niet via de band van Brussel kleiner maken.
Daarom ga naar Brussel. Maak een afspraak. Met een norm, maar een norm waar op basis van lokale woonvisies vanaf mag worden geweken. Graag uw reactie.
Extern toezicht en visitatie
Voorzitter
Als de kwaliteit in het geding is kijkt de overheid niet weg, maar grijpt ze in. De PvdA steunt daarom de voorstellen voor de volkshuisvestingsautoriteit. Maar toch een aantal vragen:
1. Is het niet beter dat de minister er alleen aan te pas komt bij de relatief zware sancties zoals benoemen bewindvoerder of het ontslaan van de interne toezichthouder. En dat de volkshuisvestings autoriteit zelf niet meer tanden krijgt.
2. Toezicht op integriteit blijft verdeeld over departement bij inspectie en opsporingsdienst en voor deel bij autoriteit. Graag uitleg waarom dat niet in één hand komt.
3. Projectsteun moet onderdeel blijven, maar wel helder onderscheid tussen functies binnen autoriteit. Graag uw reactie.
4.
Versterken positie bewoners en maatschappelijke verankering
De PvdA fractie is zeer blij dat u de wens van de Tweede Kamer honoreert en lokaal handvest invoert. Corporaties en huurderverenigingen moeten lokaal afspraken maken hoe bij sloop en renovatie bewoners er beter bij betrokken worden. Plannen worden er beter van. Ze hebben meer draagvlak, En bewoners hebben vooraf meer zekerheid dat ze ook in de toekomst betaalbaar kunnen wonen.
Voorzitter
De PvdA wil niet branche codes maar sectorcodes algemeen verbindend verklaren. Immers het maatschappelijke middenveld zijn verhuurders en huurders samen. ZO zijn er afspraken gemaakt over energiebesparing etc tussen huurders en verhuurders. Graag uw reactie.
Commerciële avonturen
Voorzitter
Het is terecht dat de minister commerciële avonturen aan banden legt. De totale commerciële avonturen leveren verlies op ipv winst. En het verwatert de maatschappelijke focus. Tijdens de hoorzitting was er kritiek op de effectiviteit van die strengere regels. Kunt u die kritiek weerleggen?.
Najaar, vroeg in najaar , want we willen wet voor 1 januari behandelen
Partij van de Arbeid