Nederlandse Vereniging van Journalisten
Professionele fotojournalistiek onder druk
woensdag 1 juli 2009 | Freelance fotojournalisten vinden het steeds
lastiger om aan voldoende foto-opdrachten te komen, alhoewel de
budgetten van fotoredacties redelijk stabiel zijn gebleven. Bovendien
staan de tarieven onder druk: ze krijgen gemiddeld minder betaald voor
een foto. Oorzaak is het toenemende gebruik van beeldmateriaal dat
wordt geleverd door amateurfotografen en schrijvende journalisten,
aldus de fotojournalisten.
Dit blijkt uit het onderzoek dat de NVJ /NVF heeft laten doen naar de
huidige positie van de fotojournalistiek in ons land. Het onderzoek
Fotojournalistiek in Perspectief, dat woensdag in Nieuwspoort wordt
gespresenteerd, is uitgevoerd door prof. drs. Frits Gierstberg
(bijzonder hoogleraar fotografie aan de Erasmus Universiteit
Rotterdam) en dr. Alexander Pleijter (specialist journalistiek en
nieuwe media aan de Universiteit Leiden).
Bijna alle fotojournalisten in Nederland werken freelance; minder dan
tien procent heeft een vast dienstverband bij een krant of
tijdschrift. Bij hun opdrachtgevers hebben ze geen enkele redactionele
of beleidsmatige inbreng. Slechts zelden hebben ze inspraak in de
manier waarop hun foto's worden gebruikt door een medium.
Redacties werken bij voorkeur werken met vaste freelancers die een
specialisatie hebben en gegarandeerd hoge kwaliteit leveren. Dit geldt
vooral voor de landelijke, gedrukte media die stuk voor stuk zeggen
zich te willen onderscheiden met goede fotografie. Niet-professioneel
beeld zien zij niet als een serieus alternatief, met uitzondering van
unieke beelden van rampen en ongelukken. Vooral lokale, regionale en
online redacties de afgelopen jaren meer gebruik zijn gaan maken van
amateurbeelden en schrijvende journalisten die foto's maken bij hun
eigen artikelen. Hier lijkt de toekomst niet aan de gespecialiseerde
fotojournalist, maar aan de `allrounder' die breed inzetbaar is:
iemand die kan schrijven, fotograferen en video maken.
Daarom zijn er twee belangrijke trends te constateren in de
fotojournalistiek. Aan de ene kant de behoefte bij redacties aan
gespecialiseerde fotografen die op hun terrein topkwaliteit leveren.
Aan de andere kant de trend om te besparen op fotografie en lezers te
betrekken bij de krant, wat leidt tot het gebruik van amateurfoto's en
schrijvende journalisten die zelf een foto bij hun stuk maken.
De helft van de fotojournalisten ziet fotograferende amateurs als
serieuze concurrentie. Een voorbeeld van dit veranderende speelveld
voor fotojournalisten: vroeger maakte een regionale krant een
fotopagina over Koninginnedag met foto's van een professionele
fotojournalist, tegenwoordig roept de redactie lezers op om foto's in
te sturen.
Uit het onderzoek blijkt verder dat fotojournalisten in toenemende
mate barrières ervaren, zoals fotografieverboden die worden opgeworpen
door bedrijven, overheden en politie. Beveiligingsmedewerkers worden
steeds vaker ingezet om fotografen te weren. Daardoor wordt het steeds
lastiger om het werk te doen, vooral bij evenementen als concerten en
sportwedstrijden.
De gemiddelde fotojournalist in Nederland is een freelance werkende
man van 44 jaar. 85% van de fotojournalisten is man, 15% vrouw. 30% is
autodidact. De helft weet uit fotojournalistieke activiteiten een
volledig inkomen te verwerven. Gemiddeld investeert een fotojournalist
voor 8.000 euro per jaar in nieuwe apparatuur (camera's, objectieven
en toebehoren), computers en randapparatuur.
Fotojournalistiek in Perspectief Onderzoek naar de rol en toekomst van
de fotojournalist werd financieel mogelijk gemaakt door het
Stimuleringsfonds voor de Pers.
Woensdagavond organiseert NVJ/NVF een debat in Pakhuis De Zwijger in
Amsterdam naar aanleiding van het onderzoek.