Anton Henning
sculpturen en werk op papier
30 mei tm 6 september 2009
| collectie
Zeven jaar geleden, in het najaar van 2002, organiseerde Museum De
Pont een tentoonstelling met schilderijen van Anton Henning (Berlijn,
1964). Deze zomer wijdt het museum voor de tweede keer een expositie
aan deze Duitse kunstenaar. Dit maal staan zijn tekeningen en
sculpturen centraal.
"Ons hoofd is rond zodat ons denken van richting kan veranderen." zei
Francis Picabia eens. Het is een uitspraak die Anton Henning zeker zal
aanspreken. Net zo min als zijn dadaïstische voorganger zal men hem
snel betichten van rechtlijnigheid. Zijn kunst laat zich niet
gemakkelijk onder één noemer brengen. Henning schildert, tekent, maakt
sculpturen en installaties. Hij bedient zich van een figuratieve en
een abstracte vormentaal en maakt naar hartenlust gebruik van
bestaande stijlen en beelden. En net als bij Picabia behoren spaarzaam
geklede pin-ups tot zijn geliefde motieven.
Uit de geëxposeerde tekeningen en sculpturen spreekt het plezier
waarmee Henning zich al deze artistieke uitdrukkingsvormen toe-eigent.
De vroegste tekeningen dateren uit de jaren '80 toen hij de arena van
de schone kunsten betrad als autodidact. Een met ironie gelardeerd
gevoel voor humor vergezelde hem daarbij.
Zoals het een ijverig kunststudent betaamt maakte Henning in 1985 een
aantal anatomische studies van mannelijke torso's. Hij noemde ze
Gyros, de Griekse naam van aan spiesjes gegrild vlees. Even onverwacht
is de titel van een uit datzelfde jaar daterende serie
kruisigingscènes; Generalprobe heten de bladen. Henning betekende ze
met korte, expressieve halen en bracht zware schaduwpartijen aan.
Karakteristieker voor zijn manier van tekenen is de doorlopende
contour. Soms is die breed en vloeiend, dan weer afgemeten en hoekig.
De lijn is bij hem het meest in zijn element als hij zich losmaakt van
de figuratie en zwierig en uitbundig met zichzelf op de loop gaat.
Net als in de schilderijen komen we in de tekeningen uitdagende pin
ups tegen, bij wie het kapsel plotsklaps overgaat in abstracte
arabesken; worden we geconfronteerd met bloemenstillevens waarin geen
bloem te bekennen lijkt en zijn de interieurs zo overwoekerd door
slingerende lijnpatronen dat deze uiteindelijk het hele beeld
uitmaken. Henning houdt van de verleidelijke sensualiteit van het
decoratieve en voert die kwaliteiten zo ver door dat hij er soms ook
de spot mee lijkt te drijven. Moderne kunstenaars als Matisse, Picasso
en Arp dienen hem tot voorbeeld. Van het purisme en de ascetische
tendensen van het modernisme moet hij niets hebben en dat geldt ook
voor de kale soberheid van de zalen in musea voor moderne kunst.
Henning is een kunstenaar die even veel belang hecht aan het scheppen
van een passende context voor zijn kunst als aan de werken op zich. Op
zijn eerste tentoonstelling in Museum De Pont toonde hij zijn
schilderijen in combinatie met door hem zelf ontworpen
verlichtingselementen en meubels, een salon-achtige setting die een
ironisch commentaar inhield op de museale `white cube'. Tegelijkertijd
vormden dergelijke installaties een extra impuls om de derde dimensie
te exploreren. Met opvallend gemak brengt Henning van oudsher
gescheiden disciplines samen en laat deze met elkaar versmelten. De
meubels en sculpturen vormen als het ware ruimtelijke verlengstukken
van zijn schilderijen. Zo fungeert een met zwierige patronen
beschilderd tafeltje als een driedimensionaal schilderij. Op elkaar
gestapeld nemen de tafeltjes de gedaante aan van een diabolo-achtige
sculptuur. De slingerende configuraties op de geschilderde
bloemenstillevens blijken ook als draadsculpturen levensvatbaar en
de `Hennling' - een biomorfe, propellerachtige vorm - duikt niet
alleen in tekeningen en schilderijen op als persoonlijke beeldmerk,
maar ook in de sculpturen. Maar er is meer dan alleen deze motieven
als het gaat om de symbiose van daarvóór op zichzelf staande
disciplines. Hennings sculpturen vormen vaak een driedimensionale
variant van de schilderijen. Globale Malerei noemt Henning de aan
kleurige voetballen herinnerende sculpturen van beschilderd brons uit
2006. In een Blumenstilleben uit datzelfde jaar verheft een
boomachtige draadsculptuur zich uit een liggend schilderij met een
kleurig patroon van rechthoeken. Het werk is slechts een
vingeroefening vergeleken met de installatie Oasis, die ook in De Pont
te zien zal zijn. De maat van deze installatie uit 2007 wordt bepaald
door een groot tapijt met een kleurig geometrisch patroon van
rechthoeken van verschillend formaat. De vlakken markeren de plaats
van een groot aantal sokkels. Sommige zijn leeg, op andere staan
Hennings sculpturen, die het tegen elkaar en de omgeving op moeten
nemen. Oasis is een `Gesamtkunstwerk' dat de verworvenheden van de
minimal art in herinnering roept en deze niet méér zou kunnen tarten.
Daarnaast is het een staalkaart van Hennings sculpturen uit een
periode van ruim tien jaar. Tot de meest recente behoren twee
complementaire series. De ene groep bestaat uit pastelkleurige
sculpturen van kunststof. Met hun gestroomlijnde vormen en lenige
welvingen doen ze denken aan moebius ringen. De andere is een reeks
als Porträts bestempelde assemblages, vervaardigd van gedeeltelijk
beschilderde vormen van gips. Hun ruwe bonkigheid staat ver af van de
sensualiteit van de vormen van kunststof. Niet alleen formeel ook
feitelijk zijn de sculpturen elkaars tegenhanger: de vormen van gips
dienden als mal voor de andere reeks. Zoals vaker bij Henning hangt
alles met alles samen. Uitersten raken elkaar en vormen de impuls voor
weer nieuwe aanzetten in een oeuvre waarin ironie en generositeit
elkaar in balans houden.
Voorpagina English site home algemeen educatie collectie
tentoonstellingen auditorium publicaties pers
e-mail vulling vulling vulling