Voorjaarsnota 2009: EMU-saldo, stimuleringsmaatregelen en tekortreductie
Nieuwsbericht | 29-05-2009 | Begrotingsproces
De Voorjaarsnota bevat de reguliere informatie over de uitvoering van
de begroting van 2009. Daarnaast zijn het stimuleringspakket (2009 en
2010) en de invulling van de tekortreductie van 1,8 mld voor 2011 uit
het aanvullend beleidsakkoord in deze Voorjaarsnota uitgewerkt.
In de Voorjaarsnota geeft het kabinet een overzicht van de wijzigingen
voor het begrotingsjaar 2009 ten opzicht van de Miljoenennota 2009. De
bijstellingen zijn gebaseerd op inzichten in de begrotingsuitvoering
en macro-economische ramingen van het CPB waarin de verwachting van de
economische groei in 2009 wordt bijgesteld van +1,25 procent naar -3,5
procent.
De voorbereiding voor deze Voorjaarsnota was anders dan in andere
jaren. Door de recessie als gevolg van de kredietcrisis zijn de
overheidsfinanciën bijzonder snel verslechterd. In het Aanvullend
Beleidsakkoord heeft het kabinet afgesproken om de economie op korte
termijn te stimuleren en te werken aan herstel van de
overheidsfinanciën op de middellange termijn en de houdbaarheid van de
collectieve voorzieningen op de lange termijn. De begrotingsdiscipline
wordt gehandhaafd en uitvoeringsproblematiek wordt opgelost.
Hoofdlijnen besluitvorming 2009
Ook in 2009 is het kabinet geconfronteerd met reguliere
uitvoeringsproblematiek, mee- en tegenvallers. De meest in het oog
springende veranderingen binnen de begroting zijn de politie-CAO, het
onderwijs, de wijkaanpak, de sociale zekerheid, gezondheidszorg en de
kinderregelingen.
* Om het onderwijsbeleid goed uit te kunnen voeren ,worden de
beschikbare middelen aangepast aan een nieuwe raming van
leerlingen- en studentaantallen. Hiervoor worden meevallers op het
gebied van studiefinanciering en middelen die in 2008 niet meer
besteed konden worden (de eindejaarsmarge) ingezet. Ook zullen de
middelen die bedoeld waren voor de tegemoetkoming in de reiskosten
van 16- en 17-jarige MBO-ers anders worden aangewend binnen de
begroting van het ministerie van OCW, met name vanwege
uitvoeringsproblemen.
* Een aantal CAO's in de publieke sector, onder andere politie,
onderwijs en het Rijk, blijkt achteraf te duur. De bekostiging is
gekoppeld aan de loonontwikkeling in de markt. Deze is gedaald ten
opzichte van de ramingen. De CAO's worden niet opengebroken.
Dekking voor de CAO-problematiek wordt op verschillende manieren
gevonden. Bij de politie bijvoorbeeld door bekostiging uit het
eigen vermogen van de korpsen en het verminderen van de instroom
van aspiranten.
* Geld voor de bewonersbudgetten en de wijkaanpak wordt overgeheveld
van de begroting van het ministerie van WWI naar het
gemeentefonds. De bewonersbudgetten zullen via een vouchersysteem
beschikbaar worden gesteld om de leefbaarheid en sociale samenhang
te bevorderen.
* De uitgaven aan de WAO stijgen doordat de uitstroomkansen lager
blijken te zijn dan eerder geraamd. Dit wordt opgevangen door
gebruik te maken van een deel van de eindejaarsmarge en een
risicovoorziening.
* De uitgaven aan de gezondheidszorg zijn sterker gegroeid dan
eerder gedacht. Onder andere door een onbedoelde stijging aan
uitgaven aan medisch specialisten. Dit hangt deels samen met de
nieuwe tariefstructuur. Daarnaast is er een sterke stijging in het
aantal behandelingen in de tweedelijns geestelijke gezondheidszorg
(GGZ). Er wordt gewerkt aan maatregelen om deze uitgavenstijgingen
op te lossen. In 2009 kan dit grotendeels met meevallers elders
worden opgelost. Vanaf 2010 zal voor de medisch specialisten
binnen het dossier zelf in een oplossing moeten worden voorzien.
* De jeugdzorgketen heeft op verschillende terreinen te maken met
volumegroei. Ook zijn er meer uitgaven voor het kindgebonden
budget. De kinderregelingen zullen aangepast worden om deze bij
een groter gebruik betaalbaar te houden.
* Er wordt extra geld uitgegeven aan de opvang van asielzoekers.
Deze extra uitgaven komen doordat de instroom van asielzoekers
hoger is dan verwacht.
* Doordat er meer gebruik wordt gemaakt van generieke (patentloze)
geneesmiddelen in plaats van duurdere geneesmiddelen met dezelfde
werking wordt er geld bespaard.
* Het totale bedrag wat uitgegeven wordt aan
ontwikkelingssamenwerking blijft 0,8 procent BBP, maar is in
absolute zin minder dan geraamd op basis van eerdere BBP cijfers.
Stimuleringspakket (2009 en 2010)
In het aanvullend beleidsakkoord is besloten de economie een extra
impuls te geven. Daarnaast heeft het kabinet ook in november en
januari besloten tot aanvullend beleid. Alle stimuleringsmaatregelen
zijn meegenomen in de Voorjaarsnota. Inmiddels is circa 6 mld aan
stimuleringsmaatregelen voor de arbeidsmarkt, onderwijs en kennis,
duurzame economie, infrastructuur en (woning)bouw en
liquiditeitsverruiming voor het bedrijfsleven belegd.
EMU-saldo
Het EMU-saldo 2009 verslechtert van een overschot van 1,2 procent BBP
in de Miljoenennota 2009 tot een tekort van 3,8 procent in de
Voorjaarsnota. Deze verslechtering wordt met name veroorzaakt door
tegenvallende belastinginkomsten. Daarnaast zijn aardgasbaten naar
beneden bijgesteld omdat de olieprijs lager is. Ook de medeoverheden
dragen bij aan de verslechtering van het saldo. Dit komt omdat
medeoverheden dit jaar het saldo extra mogen belasten (tot maximaal
-0,6 procent) om de economie te stimuleren.
Tabel 1: EMU-saldo sinds Miljoenennota 2009 (% BBP)
2009
EMU-saldo MN 2009
1,2%
Inkomsten
-3,0%
Aardgasbaten (transactiebasis)
-1,1%
EMU-saldo lokale overheden
-0,6%
Rente
-0,2%
Opbrengsten ingrepen financiële sector
0,2%
Stimuleringspakket
-0,5%
Overig (o.a. kasschuif)
0,2%
EMU-saldo Voorjaarsnota 2009
-3,8%
Invulling tekortreductie
Het kabinet heeft in het aanvullend beleidsakkoord afgesproken dat
indien de economie zich in voldoende mate zal herstellen ze een begin
zal maken met het herstel van gezonde overheidsfinanciën en het
terugdringen van het tekort. Het terugdringen van het tekort wordt
onder andere bereikt door een taakstellende bezuiniging in 2011 van
1,8 miljard euro. Deze taakstelling wordt in deze voorjaarsnota
ingevuld (zie tabel 2). Indien de groei tussen de -0,5 procent en +0,5
procent is, dan wordt de 1,8 miljard euro ter stimulering
teruggesluisd in terug de economie. Indien de economie in 2011 een
krimp vertoont van -0,5 procent of meer dan zal het kabinet het
stimuleringspakket van 3 miljard euro van 2009 en 2010 doortrekken
naar 2011.
Tabel 2: Overzicht maatregelen tekortreductie (in mld)
Maatregel
2011
Organisatie openbaar bestuur
Aanvullende bestuurlijke afspraken overheden d.d. 15 april 2009
0,65
Herijking financiële verhouding tussen Rijk en provincies
0,30
Organisatie Rijksdienst
Arbeidsproductiviteitkorting (excl. HCvS, krijgsmacht, onderwijs,
politie en zorg)
0,07
Versobering bedrijfsvoering
0,07
Overig
Doelmatiger en rationeler waterbeheer
0,10
Herprioritering diverse begrotingen
0,51
Korting prijsbijstelling tranche 2011 (excl. Ju, BZK, OCW en IF)
0,10
Totaal
1,80
Meer informatie
* Brief aan de Tweede Kamer
Beleidsnota | 29-05-2009 | PDF bestand, 17 Kb
* Voorjaarsnota 2009
Beleidsnota | 29-05-2009 | PDF bestand, 189 Kb
* Verticale Toelichting Voorjaarsnota 2009
29-05-2009 | PDF bestand, 263 Kb
Verwante dossiers
* Begrotingsproces
Ministerie van Financiën