28 mei 2009
Het voorstel van de Europese Commissie voor een nieuwe richtlijn
consumentenrechten draagt bij aan de vereenvoudiging van Europese
regelgeving en aan een betere werking van de interne markt. De CCA kan
op veel punten met het voorstel instemmen, waarbij zij soms wel
aandringt op nadere verduidelijkingen. Op enkele onderdelen evenwel
acht de CCA, bezien vanuit de Nederlandse wetgeving op
consumententerrein, het voorstel op het gebied van
consumentenbescherming onvoldoende. Dat constateert de Commissie voor
Consumentenaangelegenheden (CCA) van de SER in het unanieme
ontwerpadvies Consumentenrechten in de interne markt.
Volledige harmonisatie
Het voorstel vervangt vier bestaande Europese richtlijnen op
consumententerrein. Nieuw in het voorstel is dat in de richtlijn
volledige harmonisatie wordt toegepast. De Europese Commissie verwacht
dat hierdoor het vertrouwen van consument en ondernemer in de interne
markt kan toenemen en grensoverschrijdende handel wordt bevorderd. Tot
nu toe is minimumharmonisatie bij richtlijnen voor
consumentencontracten de regel; lidstaten kunnen dan in hun nationale
wetgeving verdergaande eisen stellen.
De CCA kan instemmen met volledige harmonisatie maar stelt als
voorwaarden dat het voorstel een hoog niveau van
consumentenbescherming oplevert en dat er geen extra administratieve
lasten voor het bedrijfsleven uit voortvloeien. Volledige harmonisatie
kan op die manier bijdragen aan meer grensoverschrijdende handel, maar
de CCA koestert hierover geen overdreven verwachting. Bij volledige
harmonisatie houden lidstaten overigens wel ruimte voor eigen,
nationaal beleid over de zaken die de richtlijn niet regelt.
Non-conformiteit
Het ontwerpadvies stelt een ander regime voor non-conformiteit voor
dan in het richtlijnvoorstel is geregeld. Non-conformiteit wil zeggen
dat het product niet voldoet aan de overeenkomst. De CCA wil voor die
situaties een evenwichtiger verdeling van de rechten en plichten van
ondernemer en consument. Het voorstel in het ontwerpadvies bestaat uit
de volgende onlosmakelijke onderdelen: termijnen en bewijslast,
sancties, klachtplicht en garanties.
Voor een vaste periode van twee jaar is de ondernemer wettelijk
aansprakelijk voor een gebrek; hij moet aannemelijk maken dat het
gebrek aan overeenstemming bij de verkoop van het product nog niet
bestond. Het is vervolgens aan de consument om, indien noodzakelijk,
een (volledig) bewijs van het tegendeel te leveren. Om te voorkomen
dat een product meerdere keren wordt teruggebracht voor een reparatie,
moet het aantal reparaties worden beperkt. Ook zou op het gerepareerde
deel garantie moeten worden verleend.
Ondernemers zullen door de vaste termijn van twee jaar meer geprikkeld
worden om zich op de markt te onderscheiden door commerciële garanties
te bieden. Door de nieuwe informatieverplichtingen worden handelaren
ook gedwongen de consument hier duidelijker over in te lichten. Nu
komt het regelmatig voor dat een consument een commerciële garantie
bijkoopt terwijl hij niet weet dat hij in feite al beschikt over
wettelijke rechten.
Algemene Voorwaarden
Het richtlijnvoorstel voldoet volgens de CCA op enkele onderdelen niet
aan een hoog niveau van consumentenbescherming. Dat geldt bijvoorbeeld
bij de Algemene Voorwaarden. Nederland kent een uitgebreid stelsel van
tweezijdige Algemene Voorwaarden en daarbij behorende
geschillencommissies. De CCA is in beginsel voorstander van een
Europese regeling voor Algemene Voorwaarden, maar het huidige
richtlijnvoorstel zal daarvoor wel moeten worden aangepast in
vergelijking met bestaande Nederlandse wetgeving. De CCA sluit niet
uit dat als de Algemene Voorwaarden onvoldoende worden geregeld in de
nieuwe richtlijn, dat er dan op dat punt een behoefte blijft bestaan
aan een verdergaande nationale regeling.
Ook dienstenovereenkomsten
De nieuwe richtlijn geldt voor zowel verkoop van goederen als levering
van diensten. De CCA waardeert het dat in de richtlijn de
informatieverplichtingen ook op de dienstenovereenkomsten van
toepassing zijn. Dit kan een impuls betekenen voor nadere normering
van de kwaliteit van diensten en de zelfregulering daarvan.
Uitzondering maakt de CCA voor de gezondheidszorg. Deze zou van de
richtlijn moeten worden uitgesloten vanwege het belang van de
gezondheidszorg en de verschillen in definities en maatschappelijke
organisatie daarvan in de lidstaten.
Minder informatievoorschriften
Het ontwerpadvies onderschrijft de stelling dat de consument
informatie nodig heeft om tot een geïnformeerd besluit te komen over
een overeenkomst. Toch zou de CCA minder informatievoorschriften
willen, omdat niet alle voorgestelde informatie relevant is voor de
consument bij zijn dagelijkse, niet-duurzame aankopen. De CCA pleit
wel voor een toevoeging in de richtlijn van regels die aangeven hoe
consument en ondernemer moeten handelen als er iets mis gaat met de
informatieverstrekking.
Bedenktermijn
Voor zowel koop op afstand (via internet bijvoorbeeld) als voor buiten
verkoopruimten gesloten overeenkomsten (colportage) gaat een termijn
van veertien kalenderdagen gelden. Dat betekent een uitbreiding van
het huidige aantal bedenkdagen volgens de bestaande richtlijnen. Voor
de consument is dat een voordeel: hij heeft een langere periode om de
producten te controleren. De CCA vindt het een goede zaak dat de
herroepingstermijn bij koop op afstand en colportage gelijk worden
getrokken. Dat is duidelijk voor zowel de ondernemer als de consument.
De CCA vindt verder dat de consument bij de uitoefening van het
herroepingsrecht het product sneller moet terugsturen en de ondernemer
vervolgens sneller moet terugbetalen.
Het ontwerpadvies is voorbereid door de CCA onder voorzitterschap van
kroonlid Yvonne van Rooy. De CCA bestaat uit vertegenwoordigers van de
ondernemersorganisatie VNO-NCW en MKB-Nederland en van de
Consumentenbond en uit onafhankelijke leden. Het ontwerpadvies is een
reactie op de adviesaanvraag van het kabinet van 10 december 2008. De
tekst wordt op dit moment besproken in de achterbannen van de
organisaties en kan dus nog wijziging ondergaan. Het advies dient als
ondersteuning van de bewindslieden bij de nog lopende onderhandelingen
over het richtlijnvoorstel in Brussel. De CCA zal het advies 17 juni
vaststellen. De Europese Commissie streeft met het richtlijnvoorstel
een eenvoudig(er) rechtskader na en met de informatieverplichtingen
wil zij de kennispositie van de consument verbeteren. De richtlijn
regelt naast de informatieverplichtingen onder meer ook de
non-conformiteit, het herroepingsrecht en de Algemene Voorwaarden. Met
het hanteren van dezelfde definities die van toepassing zijn op
verschillende contracten wordt volgens het ontwerpadvies verwarring
bij de ondernemer en consument voorkomen.
Sociaal-Economische Raad