Ingezonden persbericht
Bouw aan democratie met burgers
Lokale referendum DRAAGT BIJ AAN DEMOCRATIE
Den Haag, 27 mei 2009 - Het Nicis College voor Stedelijke Innovatie (CSI) vindt dat de lokale democratie verbeterd kan worden door het lokale referendum een nieuwe kans te geven. Dit staat in het nieuw uitgebracht advies van CSI. 'Het is van groot belang dat de (lokale) democratie wordt doorontwikkeld. Het gevaar dat de plaatselijke politiek wordt beheerst door een kleine groep bestuurders en ambtenaren is reëel en onwenselijk. Uit onderzoek blijkt dat invloed in de politiek steeds meer terechtkomt bij de maatschappelijke bovenlaag. Het CSI pleit voor een revival van het lokale referendum', aldus Herman Sietsma, lid van het CSI en voorzitter van de werkgroep Stedelijk Burgerschap. De belangstelling voor het referendum herleeft dankzij de initiatiefontwerpen van de kamerleden Kalma (PvdA), Halsema (Groen Links) en Van der Ham (D66). Uit een recent gehouden peiling door Nicis Institute onder gemeenteraadsleden blijkt een nipte meerderheid (54%) voorstander te zijn van een landelijk recht op een lokaal referendum voor alle burgers in alle gemeenten. Ongeveer 54% stond positief ten aanzien van het experimenteren met lokale referenda in de gemeenten en 52% was van mening dat het lokale referendum weliswaar een meerwaarde kan hebben, maar vaak vooralsnog onverstandig wordt ingezet.
Het CSI pleit hiernaast voor een landelijke discussie over het gebruik van het referendum, met name over de condities en de spelregels waaronder een referendum moet worden gehouden. De VNG-modelverordening voor lokale referenda kan weliswaar goede diensten bewijzen, maar is alleen van toepassing als de raad tot het referendum besluit. Bezien vanuit het principiële recht van de burger ligt het voor de hand een discussie te voeren of de mogelijkheid van een referendum niet onafhankelijk zou moeten zijn van het lokale bestuur, door hiervoor een landelijke regeling te treffen. Harmonisering van het lokale referendum, bijvoorbeeld met betrekking tot regels, opkomst en uitslag, uitsluitingsgronden en dergelijke, is wenselijk, aldus het CSI. Uit de Nicis-peiling onder gemeenteraadsleden blijkt het merendeel (60%) eveneens voorstander te zijn van landelijke harmonisatie van de voorwaarden waaronder lokale referenda moeten worden gehouden.
Uit onderzoek blijkt dat 80% van de gemeenteraadsleden vreest dat het meebeslissen van burgers gevaar inhoudt voor de representativiteit van de uitkomsten van besluitvorming en betwijfelt of burgers een
goed beeld hebben van de complexiteit van de lokale politieke problemen. Sinds 1991 zijn in een aantal gemeenten lokale referenda gehouden. De Tijdelijke Referendumwet (2002-2005) gaf hier later een basis voor, maar vele gemeenten waren deze wet voor en hadden hun eigen verordening. Op dit moment hebben ongeveer 40 gemeenten (10% van alle gemeenten) een lokale referendumverordening. CSI vindt dat
zonder deze verordening het niet goed mogelijk is het referendumproces ordentelijk te laten verlopen.
Het omstreden onderwerp referendum kent voor- en tegenstanders. Het CSI onderstreept in haar advies de voordelen, zoals de betrokkenheid van de burgers bij beleid, de vergroting van het draagvlak voor beleid, vergroting van de transparantie van beleidsargumenten doordat deze openbaar moeten worden gevoerd en het verbeteren van de kwaliteit van de besluiten. De tegenargumenten worden door CSI ontkracht, met name door de veelheid aan positieve ervaringen met lokale referenda in het buitenland. Op 11 september 2009 wordt een conferentie georganiseerd in Amersfoort, waarbij vertegenwoordigers van gemeentebesturen zich in een diepgaande discussie zullen buigen over het voorliggend advies.
Noot voor de redactie /