Senaat sceptisch over bestuurlijke boetes in de zorgsector
27 mei 2009
In haar plenaire vergadering van 26 mei debatteerde de Eerste Kamer
over de invoering van een systeem voor het opleggen van bestuurlijke
boetes aan instellingen in de sector van de volksgezondheid ( 31.122
). Tijdens het debat met minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport werd duidelijk dat de senaat hiermee niet zonder slag of
stoot mee instemt. Ook plaatsen meerdere fracties vraagtekens bij het
voornemen van de minister om de Inspectie voor de Gezondheidszorg
(IGZ) de bevoegdheid te geven om in het kader van het toezicht zonder
toestemming van de patiënt het patiëntendossier in te zien. De
minister zal deze en enkele andere punten op verzoek van de Eerste
Kamer per brief alsnog toelichten. Als deze brief de Kamer op tijd
heeft bereikt kan in de vergadering van 9 juni worden gestemd over het
wetsvoorstel.
Voor de VVD-fractie was een hoofdpunt in het debat de vraag of na het
opleggen van een bestuurlijke boete door de IGZ aan een zorginstelling
die in de fout is gegaan ook het OM nog een strafrechtelijke
vervolging kan instellen.
Senator Swenker zei dat de VVD-fractie sterk hecht aan het beginsel
dat voor hetzelfde feit men niet tweemaal gestraft mag worden (ne bis
in idem). Minister Klink van VWS zegde toe in een brief nog eens
nauwkeurig uiteen te zetten hoe de procedure in elkaar zit.
Op verzoek van de fracties van PvdA en SP gaat de minister
schriftelijk vastleggen hoe het handhavingskader van de IGZ gelezen
moet worden. Deze fracties waren beducht dat bestuurlijke boetes in
het hele traject van bewaking van veiligheid en kwaliteit in
zorginstellingen door de Inspectie ingezet konden worden, maar volgens
de ministers blijven strafrechtelijke en tuchtrechtelijke sanctie
voorbehouden voor de zwaardere vergrijpen en zullen bestuurlijke
boetes tegen lichtere vergrijpen worden ingezet. Dan gaat het vooral
om randvoorwaarden als het op tijd melden van calamiteiten of het
uitbrengen van een jaarverslag of andere administratieve
verplichtingen.
Senator Slagter-Roukema van de SP-fractie sprak mede namens de fractie
van GroenLinks haar beduchtheid uit voor de rol van de IGZ als
'boeteschrijver'. Zij vindt het zeer positief dat de IGZ moderniseert
en evolueert, maar betwijfelt of dit ook moet inhouden dat handhaving
en sanctionering bij de Inspectie in één hand moeten komen. Zij
noemde het een boude veronderstelling van de minister dat het kunnen
opleggen van bestuurlijke boetes de slagvaardigheid en
geloofwaardigheid van de IGZ vergroten en daarmee de kans op
naleving. "Wij vragen ons af of het imago van de IGZ schade kan
oplopen omdat het als gezaghebbend en deskundig orgaan straks ook
optreedt als uitdeler van sancties", aldus de SP-senator.
Minister Klink wees erop dat het de bedoeling is de IGZ zijn
gezaghebbende positie 'in het veld' blijft behouden. De richtlijnen
waaraan men zich heeft te houden zouden ook samen met de artsen
ontwikkeld moeten worden.
Senator Putters (PvdA) hield de minister een observatie voor van de
Raad van State dat 'in de dagelijkse toezichtpraktijk de deskundige
inbreng van inspecteurs veel belangrijker is dan het gebruik van
sanctiebevoegdheden'. De minister zei bestuurlijke boeten ingezet
kunnen worden om lichte vergrijpen te corrigeren. Als dat zou moeten
via de weg van de strafrechtelijke sanctie zou dit vaak drie jaar
duren en kan er geen sprake meer zijn van 'lik op stuk'. Putters
maakte net als zijn collega van de SP bezwaar tegen het laten
vervallen van het toestemmingsvereiste voor het inzien van medische
dossiers. Naar zijn mening kan het alleen in situaties waarin
zwaarwegende belangen in het geding zijn. Het moet volgens de PvdA
zuidelijk zijn dat goed toezicht en handhaving niet op een
minderingrijpende manier bereikt kunnen worden.
Ook over de anonimisering hadden de Kamerleden Putters en Slagter
vragen. Anonimisering van patiëntgegevens zou voor teveel
administratieve last voor de zorginstellingen met zich brengen en zou
ook niet nodig zijn voor de grootschalige en thematische onderzoeken
die de IGZ op touw zet. Op dit punt zal de minister ook het
handhavingskader van de IGZ nader preciseren, zo beloofde hij de
Kamer.
Senator Leunissen (CDA) kreeg de toezegging dat de minister aan de
hoofdinspecteur zal vragen niet op stel en sprong alle
zorginstellingen om nadere inlichtingen te vragen over o.a.
protocollen als er ergens in het land eens een incident zich voordoet.
Ook ging de minister in op vragen van de CDA-senator over de
afstemming van horizontaal en verticaal toezicht. De minister wees op
het bestaan van een regieraad die met deze afstemming is belast.
De CDA-fractie is blij dat kwaliteit en veiligheid in de
gezondheidszorg op de politieke agenda staan. De keerzijde is dat in
de media elke medische fout breed wordt uitgemeten en de indruk
ontstaat dat de gezondheidszorg in Nederland er slecht voor staat.
"Maar wij staan in de top-5 van de wereld", zei senator Leunissen.
Namens de fracties van SGP en ChristenUnie sneed senator Van den Berg
ook de rol van de media aan bij de beeldvorming over de
gezondheidszorg. Ontstaat door invoering van bestuurlijke boetes geen
negatief effect zoals vermijdingsgedrag, een afwerende houding onder
artsen en verpleegkundigen?, vroeg senator Van den Berg. Veiligheid en
kwaliteit in de zorg zijn voor SGP en CU heel belangrijk, maar zij
hebben twijfels of de invoering van de bestuurlijke boete hier een
positieve bijdrage aan zal leveren.
---
stenogram 26 mei 2009 pdf icoon
Eerste Kamer der Staten Generaal