VU medisch centrum
Nieuwe hoogleraar wil ethiek naar werkvloer brengen
22 mei 2009
Sinds 1 maart is Guy Widdershoven hoogleraar ethiek en afdelingshoofd
metamedica aan VUmc. Wie is hij en wat is hij van plan? Een portret.
Fotobijschrift: Guy Widdershoven: 'VUmc is een spannende mix van
behoudende en vooruitstrevende elementen' Foto: Mark van den Brink Guy
Widdershoven werkte een kwart eeuw aan het Maastricht UMC, waarvan
bijna vijftien jaar als hoogleraar ethiek van de gezondheidszorg. Ook
was hij onder meer directeur van het MUMC-onderzoeksinstituut voor
Public Health en Primary Care (CAPHRI), vergelijkbaar met het
EMGO+-instituut. De keuze voor zijn nieuwe functie was dan ook niet
moeilijk, vertelt hij. "Vanuit de onderzoeksschool CaRe - een
opleidingsschool voor promovendi rond eerstelijns gezondheidszorg -
kende ik het EMGO al goed; de samenwerking met de onderzoekers van
VUmc was altijd zeer prettig. Het profiel van deze functie, met een
nadruk op extramurale zorg, chronische zorg, ouderenzorg, psychiatrie
en kanker, past ook goed bij mijn belangstelling. Bovendien heb ik
vroeger aan de UvA gestudeerd, dus het is ook een beetje terug naar
huis. Alle reden om, nu het nog kan, van werkgever te veranderen."
Het aantrekkelijke van VUmc vindt Guy Widdershoven de nadruk op
reflectie. "Die is aan VUmc bovengemiddeld. De filosofische vorming is
goed ingebed in het curriculum; metamedica heeft een sterke poot
binnen de opleidingen geneeskunde en gezondheidswetenschap. Het
interessante is de uitersten. VUmc heeft natuurlijk een religieuze
traditie met partijen die nogal terughoudend zijn, maar tegelijkertijd
doet het onderzoek naar vooruitstrevende interventies als
geslachtsverandering. Een spannende mix."
Moreel beraad
Vanuit Maastricht heeft Guy Widdershoven een voortrekkersrol gespeeld
bij het zowel in Nederland als Europa introduceren van 'moreel
beraad', een manier om zorgverleners gestructureerd te laten nadenken
over ethisch gevoelige kwesties. Dit wil hij binnen VUmc verder
versterken. "De centrale vraag van de ethiek is: 'Ben ik als
hulpverlener en onderzoeker wel verantwoord bezig?' Aan de ene kant
kun je in de zorg te ver doorschieten, dus meer zorg geven dan
eigenlijk nodig is, aan de andere kant kun je te weinig zorg bieden,
zoals soms gebeurt bij het behandelen van ouderen met kanker. Ethici
gaan ervan uit dat zorgverleners daar zelf antennes voor hebben. Maar
het kan nooit kwaad om hen andere perspectieven te bieden. Moreel
beraad is een nieuwe methode om mensen op de werkvloer te stimuleren
ethische zaken met elkaar te bespreken. Dat kunnen heel alledaagse
dingen zijn, zoals moet je 'u' of 'je' zeggen tegen ouderen? Maar ook
ingrijpender zaken, bijvoorbeeld, moet je iemand die niet z'n bed uit
wil komen, proberen te activeren of niet?"
Empowerment
Ook wil Guy Widdershoven met wetenschappelijk onderzoek professionals
handvatten aanreiken bij ethisch gevoelige onderwerpen. "Met zowel de
betrokken patiënten als de zorgverleners gaan wij na waar knelpunten
zitten en hoe we die kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld bij ouderenzorg
wordt de vraag prangender hoe je de groter wordende groep ouderen, die
langer thuis wonen terwijl zij kwetsbaarder worden, tijdig en adequaat
opvangt. Centraal bij dit kwalitatieve onderzoek staat empowerment.
Wij proberen de mensen om wie het gaat, meer te betrekken bij het
bepalen van de onderzoeksvragen en daaropvolgende aanbevelingen. Het
gaat ons erom het perspectief van de patiënt op tafel te krijgen en
ruimte te geven in de besluitvorming. Zo blijkt uit interviews met
patiënten met terminale kanker in de thuissituatie dat hulpverleners
soms nogal grote eisen stellen aan 'op de juiste manier sterven'. Zij
vinden dat patiënten daarover met hun naasten moeten praten en dat zij
hun eindigheid moeten accepteren. Terwijl patiënten, niet geheel
onterecht, aangeven niet altijd de behoefte te hebben over de dood te
praten met bepaalde naasten en dat zij vinden dat zij wel degelijk
boos mogen zijn dat zij gaan sterven. Hun mening is van groot belang
bij het verbeteren van de zorg."
Werkvloer
Guy Widdershoven, die sinds 1 maart de leiding over de afdeling
metamedica met 25 medewerkers ("voor Nederlandse begrippen behoorlijk
groot") heeft, wil de ethiek dan ook "meer richting het veld brengen".
"De globale kaders binnen de medische ethiek zijn voor een belangrijk
deel geschapen. Dat levert nieuwe vragen op voor bepaalde
patiëntengroepen, zoals alzheimerpatiënten, psychiatrische patiënten
en kankerpatiënten. De ethiek zoals ik hem zou willen propageren, gaat
naar de werkvloer toe. Daar is nog een hoop te doen. Wij willen de
afdeling niet alleen meer integreren met de onderzoekslijnen van VUmc.
Ook willen wij meer interactie met de professionals in de kliniek en
daarbuiten. Het gaat om een mogelijkheid om bij de directe klinische
onderzoeksvragen aan te sluiten. En dat betekent - als het aan mij
ligt - dat er flink wat nieuwe onderzoeksprojecten ontwikkeld worden
en er jonge medewerkers bijkomen. Gegeven de hoeveelheid onderwijs die
de medewerkers ook moeten geven, betekent dat wel een hele klus, maar
met z'n allen hebben we er veel zin in."
Fotobijschrift: Guy Widdershoven: 'VUmc is een spannende mix van
behoudende en vooruitstrevende elementen'
Liesbeth Kuipers
bron: Tracer