NVB: beste kansen liggen bij kleine kantoren
Kantorenontwikkelaars maken zich op voor zware tijd
De belangstelling om binnen drie jaar naar een ander kantoor te
verhuizen of het eigen kantoor te verbouwen is in korte tijd hard
afgenomen. Ongeveer 1.500 bedrijven en instellingen overwegen nu een
verhuizing of verbouwing. In totaal is hiermee 2,5 miljoen m²
kantoorruimte gemoeid. Dat is historisch erg weinig: Het betekent een
daling met 70% t.o.v. 2007. Dat zullen ook ontwikkelaars en
bouwbedrijven gaan merken. De bouwproductie van kantoren zal ongeveer
halveren de komende jaren.
Dit blijkt uit twee recente rapporten die NVB samen met de Faculteit
Geowetenschappen van de Universiteit van Utrecht en het
onderzoeksbureau STOGO over de Nederlandse kantorenmarkt heeft
uitgebracht. De NVB Thermometer Kantoren en NVB Kantoorgebruikers in
Profiel.
De studies van NVB tonen aan dat de kredietcrisis met dubbele kracht
op de kantorenmarkt heeft toegeslagen. Terwijl het Nederlandse
bedrijfsleven sombert over omzetten en saneringen, is de intentie om
te verhuizen of verbouwen volledig ingezakt. Tweede effect is dat
banken elkaar minder gemakkelijk geld durven uitlenen, wat zorgt voor
een breed gebrek aan funding. Uit de onderzoeken blijkt dat vooral de
markt van grote kantoren vanaf 5.000 vierkante meter erg hard is
getroffen. In het segment van de kleine kantoren zijn de negatieve
effecten minder voelbaar. De meeste kansen voor ontwikkelaars liggen
volgens NVB dan ook bij de kleinschalige projecten van rond de 500 m²,
ook al omdat kleine kantoren de laatste jaren weinig zijn gebouwd.
NVB verwacht dat de jaarlijkse hoeveelheid opgeleverde vierkante
meters m² nieuwe kantoorruimte de komende jaren zal halveren tot
uiteindelijk ongeveer 450 duizend m² in 2011 en 2012, tegen nog 900
duizend m² in 2008. In geld gemeten betekent dit een daling van de
jaarlijkse bouwomzet van nieuwe kantoren tot circa 800 miljoen euro in
2011 en 2012.
Veel mensen, ook uit de sector zelf, zeggen dat we deze recessie
gewoon uit moeten zitten en dat het daarna business as usual zal zijn.
Wij hebben daar geen geloof in. Oplossingen uit het verleden bieden
geen garanties voor de toekomst; de Nederlandse kantoreneconomie is
structureel veranderd. Bijvoorbeeld: De Nederlandse beroepsbevolking
is opgehouden te groeien en zal onder invloed van de vergrijzing en
ontgroening binnen enkele jaren krimpen. Dat geldt dus ook voor het
aantal kantoorbanen èn kantoorstoelen, die zullen niet meer groeien en
op den duur zelfs dalen. De samenleving zal bovendien steeds
kritischer worden en eisen gaan stellen. Straffeloos nieuwe kantoren
bijbouwen zonder te bekommeren wat er met de groeiende leegstand van
oude kantoren gebeurt, zal terecht steeds minder getolereerd worden.
NVB ziet daarom vooral nog mogelijkheden op het snijvlak van
renovatie, sloop èn herbestemming van oude kantoren. In combinatie met
strategische nieuwbouw kan dat een logisch antwoord geven op weg naar
een gezonde kantorenmarkt.
De NVB Thermometer Kantoren geeft een actueel overzicht van de
Nederlandse kantorenmarkt, afgezet tegen het verleden en biedt
daarnaast heldere prognoses waar het met deze markt naar toe gaat.
De NVB- uitgave NVB Kantoorgebruikers in Profiel doet verslag van een
representatieve enquête onder gebruikers van kantoorruimte, eveneens
afgezet in de tijd.
---
NVB Bouwondernemers & Ontwikkelaars