Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer
Krimp in het Groene Hart
Toespraak van minister Van der Laan bij het slotsymposium Krimp in het
Groene Hart te Woerden, 14 mei 2009.
Dames en heren,
Allereerst hartelijk dank voor het beleidsprogramma. Jullie zijn hier
in het Groene Hart de voorlopers én de koplopers voor wat betreft
krimp. Ik wil hier graag van leren. En ik wil jullie helpen om krimp
tussen de Haagse oren te krijgen.
Zoals jullie weten, kom ik uit Amsterdam. En als je uit Amsterdam of
een andere grote stad komt, weet je niet precies wat krimp is. Je kent
dan alleen groei. En bij groei kun je altijd alle problemen oplossen
met een beetje extra, een schepje er bovenop.
Maar tijdens een werkbezoek aan Heerlen en Maastricht schrok ik mij
suf van wat ik daar zag. Leegstand en verval. Dat kun je niet meer
oplossen met een schepje er bovenop. Inmiddels hebben we op het
ministerie alle informatie over krimp. Wij weten er nu ook alles van.
In gebieden met krimp hebben koopwoningen niet slechts één
bezichtiging. Er komt helemaal niemand meer. Dat is een ernstig
probleem voor mensen die moeten verhuizen, bijvoorbeeld omdat ze naar
een verzorgingstehuis moeten. Dat soort dingen spelen mee bij het
probleem van krimp. En dat roept bestuurlijke vragen op. In Limburg
zijn er ook bestuurlijke vragen. Maar door samen te werken is het daar
wel op te lossen. Hoe organiseer je solidariteit tussen gebieden met
groei en gebieden met krimp? Heel gericht: door gemeenten die geen
verdiencapaciteit hebben te helpen.
Tijdens een interview heb ik eens gezegd dat krimp het ernstigste is
wat ik gezien heb. Na afloop kwam er een Vlaamse vrouw naar me toe die
zich zorgen maakte over een splitsing van België. Niet alleen vanwege
de taalstrijd, maar ook vanwege de krimp in Wallonië. Dat geeft de
scherpte van dit probleem goed weer. En daar kunnen wij van leren.
Maar we moeten ook weer niet te somber zijn. Want krimp is ook een
kans. En krimp is een kunst. De kunst van kwaliteit in plaats van
kwantiteit. En de kunst van het weghalen. Weghalen geeft ruimte en
rust. En zo kun je fijne plekken creëren om te wonen, bijvoorbeeld
voor ouderen.
Ik ken een wethouder die al twee of drie jaar op zoek is naar een
huis. Op weg naar Den Haag komt hij iedere dag langs Woerden. Hij ziet
dan hoe mooi het hier is. Het Groene Hart is de tuin voor de
Randstedenaar. En jullie hebben krimp al op de agenda gezet. Daar
waren jullie al heel vroeg bij. Jullie zijn écht voorlopers op het
gebied van krimp.
Je hebt krimp en krimp. Het is er in soorten en maten. Ik wil jullie
niet teveel vermoeien met getallen, maar een paar noem ik er toch. De
verzorgingstaat is gebaseerd op vijf werkenden en één persoon die
afhankelijk is van een pensioen. In West-Europa is die verhouding nu
al vier op één. En in de komende halve eeuw zal die opschuiven in de
richting van twee op één.
Krimp vraagt om maatwerk. Degenen die last hebben van krimp, zoals
woningcorporaties, ontwikkelingsbedrijven en het bedrijfsleven, kunnen
dit oplossen door slim samen te werken en elkaar te helpen. In Limburg
stelde WWI een Topteam Krimp aan, bestaande uit de heren Mans en
Dijkstal. Dit team helpt de gemeente bij het onderzoek naar krimp en
geeft antwoord op de vraag hoe daarmee om te gaan. Deze kennis wordt
ook overgedragen aan andere gemeenten.
Op 17 juni is er een bestuurdersconferentie over krimp. En in oktober
bieden WWI en BZK het 'Actieplan bevolkingsdaling' aan de Tweede Kamer
aan. Daarin staan onder andere voorstellen voor de vereveningsvraag.
Maar we zullen ook kijken of de regelingen wel toereikend zijn. Want
we moeten er wel voor zorgen dat de scholen verwarmd blijven. En dat
er nog zwemlessen worden gegeven aan kinderen. We moeten voorkomen dat
er spookdorpen ontstaan, zoals in Frankrijk en Spanje. Krimp is een
nationale solidariteitsopgave. En jullie kunnen daar een voorbeeldrol
in spelen!
Dames en heren,
Er is geen blauwdruk voor hoe krimp bestreden moet worden. Maar we
kunnen de kansen die krimp biedt wel delen en uitrollen naar andere
gemeenten. Daarbij mogen jullie claims doen op mijn ministerie. Uit
Limburg vertrok ik met een depressief gevoel. Maar nu helemaal niet.
We gaan van het krimpprobleem een kans maken! Jullie kunnen letterlijk
de proeftuin zijn van de Randstad. Misschien moeten we wel aansluiten
bij het concept van groengebied en metropool. Ik volg de
ontwikkelingen op de voet, want ik wil graag weten hoe u krimp te lijf
gaat. Waar ik kan, zal ik helpen. Want u kunt er van uitgaan dat ik
krimp zéér serieus neem.
Dank u wel.
Minister Eberhard van der Laan