Vrije Universiteit Amsterdam

Peruaanse stalagmieten als basis voor klimaatreconstructies


* Startdatum: 11-05-2009


* Tijd: 13.45


* Locatie: Aula


* Titel: Peruaanse stalagmieten als basis voor klimaatreconstructies


* Plaats: Aula


* Spreker: M.R. van Breukelen


* Promotor: prof.dr. D. Kroon


* Onderdeel: Faculteit der Aard- en levenswetenschappen


* Wetenschapsgebied: Aard- en levenswetenschappen


* Evenementtype: Promotie

Klimaat, klimaatverandering, waterstanden, verandering in temperatuur en regenval zijn de afgelopen jaren internationaal veel besproken onderwerpen. Promovendus Martin van Breukelen presenteert in zijn onderzoek een nieuwe methode om heden en verleden te vergelijken. Als basis nam hij stalagmieten uit het Zuid-Amerikaanse Amazonebekken (Peru) voor een klimaatreconstructie.

Informatie om de accuraatheid van de verschillende klimaatmodellen te testen is op allerlei manieren op aarde te vinden in bijvoorbeeld ijskernen, boorkernen, plantenresten, diepzeekernen en speleothemen. Plantenresten geven inzicht in de vegetatiebedekking en diepzeekernen in de samenstelling van oceanen. Grotten bieden informatie over het landklimaat in de vorm van speleothemen; kalkformaties die in het stabiele en luchtvochtige klimaat van de grot worden gevormd. De meest bekende speleothemen zijn stalagmieten, staande formaties, en stalactieten, hangende formaties. Het promotieonderzoek van Van Breukelen richt zich op de informatie uit stalagmieten.

Veel klimaatonderzoek op land en zee is gebaseerd op het meten van subtiele veranderingen in de verhouding tussen de stabiele zuurstofisotopen in de verschillende onderzoeksbronnen. Een isotoop heeft een verschillend aantal neutronen maar altijd een gelijk aantal protonen als een ander isotoop van hetzelfde element. Door fysische en chemische processen zullen lichte isotopen (16O) anders reageren dan de zware isotopen (18O). Dit resulteert in een verandering van de verhouding van de 16O en 18O isotopen. De verhouding van verschillende isotopen van de elementen zuurstof, koolstof en waterstof levert veel bruikbare informatie op over het klimaatsverleden. Dit kan gebruikt worden voor het reconstrueren van bijvoorbeeld temperatuur- of neerslagveranderingen.

Om de temperatuur te kunnen berekenen is de zuurstofisotopenverhouding uit zowel grotwater als stalagmiet nodig. In een stalagmiet is een kleine hoeveelheid (fossiel)water ingesloten, zogeheten vloeistofinsluitsels. Dit ingesloten water is gelijk aan de ouderdom van de stalagmiet. Door gebruik te maken van een nieuwe extractietechniek kunnen we de isotopenverhouding van dit fossiele water meten. De stalagmiet die Van Breukelen gebruikte voor zijn proefschrift geeft ons informatie voor een reconstructie van ruim 13.000 geleden.

Zijn onderzoeksresultaten laten zien dat het meten van de isotopensamenstelling van vloeistofinsluitsels een belangrijke bijdrage kan leveren aan klimaatonderzoek op het land. Tevens geeft het de mogelijkheid nauwkeurig en onafhankelijk de temperatuur te reconstrueren als het carbonaat neerslaat. Dit vergroot het belang van speleothemen voor klimaatreconstructies aanzienlijk.

Moeten we ons zorgen maken over de huidige klimaatveranderingen? Onderzoek wijst uit dat ook zonder menselijke invloeden het klimaat op aarde in het verleden veranderlijk was. In hoeverre de klimaatsveranderingen sinds de industriële revolutie door de mens bepaald zijn is nog steeds onduidelijk. Studies naar het klimaat op aarde in het verleden kunnen inzicht geven over het natuurlijke gedrag van het klimaat op aarde in het heden. Daarnaast kunnen de huidige klimaatsmodellen worden verbeterd als er meer gegevens uit het verleden beschikbaar zijn om de accuraatheid van huidige modellen te testen.

Het volledige proefschrift is te downloaden via VU-dare.
© Copyright Vrije Universiteit Amsterdam