Senternovem
11-05-2009 | Project WAELS
Woning als energieleverancier een stap dichterbij
In 2050 moet de gebouwde omgeving in ons land energieneutraal zijn.
Het verbeteren van de energie-efficiency in de bestaande bouw is wel
mogelijk maar neemt erg veel tijd in beslag. Dit betekent dat
nieuwbouw feitelijk energieleverancier moet worden om de energievraag
van de bestaande bouw te compenseren. Dat is precies waar het om
draaide in het inmiddels afgeronde EOS-LT project WAELS, een afkorting
die staat voor Woning Als EnergieLeverend Systeem.
Het project, waarvan ECN penvoerder was en waaraan TNO en TU Eindhoven
als partners deelnamen, steunde op drie pijlers. Wim van Helden,
projectleider bij ECN, vertelt: "Als je energie wilt leveren moet je
het eerst opwekken. Daarom richtte één deelonderzoek zich op
efficiënte zonne-energiesystemen voor het gecombineerd opwekken van
elektriciteit en warmte. De tweede pijler betrof het onderzoek naar
manieren om in de zomer gewonnen warmte op compacte wijze op te slaan
voor gebruik in de winter. De derde pijler ten slotte richtte zich op
de ontwikkeling van een bouwsystematiek die is toegesneden op de
grootschalige introductie van energieleverende woningen."
Randvoorwaarden
Bij het ontwikkelen van een bouwsystematiek voor energieleverende
woningen valt te denken aan het op gestandaardiseerde wijze bouwen met
geprefabriceerde elementen. Daarin zijn dan bij voorkeur de
opwekkings- en opslagsystemen geïntegreerd en dat vraagt weer om
geïntegreerd ontwerpen. Van Helden: "Maar de ontwikkeling van een
bouwsystematiek gaat verder dan `techniek' alleen. Het gaat ook om de
vraag wie binnen de bouwkolom welke beslissingen neemt. In een
scenarioanalyse is daarom onderzocht wat de organisatorische,
maatschappelijke en politieke randvoorwaarden zijn voor een
grootschalige introductie van energieleverende woningen. Van deze
randvoorwaarden is een lange lijst met aanbevelingen gemaakt."
Efficiënte zonne-energiesystemen
Op het gebied van efficiënte zonne-energiesystemen is voortgebouwd op
de ontwikkeling die al langer geleden bij ECN startte: het
gecombineerd opwekken van warmte en elektriciteit uit zonlicht in één
apparaat. "We hebben ons de vraag gesteld hoe zo'n
`pv-thermisch'-apparaat er in respectievelijk 2015 en 2030 uit kan
zien. Ook zijn aspecten van bouwintegratie onder de loep genomen.
Daarbij gaat het erom dat de zonnecollector niet slechts als
monofunctioneel element op het dak ligt, maar ook andere functies
heeft. Bijvoorbeeld als beschermende dakbedekking, of als deel van de
dragende constructie van de woning. Met het oog op de ontwikkeling van
de `zonnecollector 2030' is bovendien onderzoek gedaan naar de
toepassing van nieuwe materialen. Dit moet uiteindelijk leiden tot een
betere prijs-prestatieverhouding van zonne-energiesystemen."
Warmte compact opslaan voor gebruik in de winter
Het op compacte wijze opslaan van warmte (de derde pijler) is weer een
heel andere discipline. Het idee is dat je een manier moet vinden om
de overtollige warmte in de zomer met zo weinig mogelijk verliezen op
te slaan om het vervolgens in de winter te kunnen gebruiken. Van
Helden: "Het ging er in feite om materialen te zoeken met bijbehorende
verwerkingssystemen waarin je op een heel compacte wijze warmte kunt
opslaan. Uiteindelijk hebben we kunnen aantonen dat er stoffen zijn
die voldoende warmteopnemend vermogen hebben. Ook hebben we geschetst
hoe het laden en ontladen van deze materialen er kan uitzien."
De afronding van WAELS als EOS LT project betekent niet dat de
`zoektocht' naar de energieleverende woning is stilgevallen. "ECN en
TNO gaan verder met het uitwerken van de kennis en de schetsen die
WAELS heeft opgeleverd", zegt Van Helden. "Dat werk willen we in
prototypes vervolmaken."