Senternovem
08-05-2009 | Wijk van Morgen komt in Heerlen van de grond
Anderhalf jaar geleden startte de Wijk van Morgen; een ambitieus
project van Hogeschool Zuyd, waarin studenten en bedrijfsleven samen
werken aan de realisatie van een duurzame wijk op het science- en
businesspark Avantis in Heerlen. Een belangrijk uitgangspunt in het
project is het sluiten van kringlopen. Zowel als het gaat om energie,
materialen als water. Na de zomer gaat de spreekwoordelijke eerste
paal voor de wijk de grond in.
Ronald Rovers, sinds begin april lector `Gebouwde Omgeving en
Regionale Ontwikkeling' aan de Hogeschool Zuyd, is intensief bij het
project betrokken: 'Kern is dat studenten van de Hogeschool een
verplicht (afstudeer)ontwerp maken voor een gebouw of woning die op
zijn minst energieneutraal is. Daarnaast stellen we aanvullende eisen
aan het ontwerp. Bijvoorbeeld als het gaat om de toegepaste materialen
en het waterverbruik van het gebouw. Een jury kiest het beste ontwerp
en vervolgens bouwen leerlingen van het MBO en VMBO de woning ook
daadwerkelijk. Zij leren dan dus in de praktijk wat duurzaam bouwen
betekent en welke technieken daarbij komen kijken.'
Innovatieplatform voor de regio
Elk jaar levert zo een winnend ontwerp op dat vervolgens wordt
gerealiseerd. Daarmee krijgt de milieuneutrale wijk langzaamaan
gestalte. Het bedrijfsleven - in feite alle bij de bouw betrokken
partijen - is gevraagd daarbij te ondersteunen. 'Zij verzorgen
lezingen voor studenten, maar helpen ook mee met de bouw van de
ontwerpen', vertelt Rovers. 'Daar leren ze zelf ook van, want nog lang
niet alle bouwers hebben ervaring met `0-energie'-woningen. We dagen
de bedrijven bovendien uit met innovatieve producten te komen. Daar
hangen wij vervolgens weer onderzoek aan: hoe presteert het
innovatieve product of materiaal waar zij mee komen? Iedere
dinsdagmiddag houden we spreekuur. Iedereen kan langskomen en zeggen:
`Ik heb een leuk idee of een leuk product, zou dat passen in de Wijk
van Morgen?' Binnen de randvoorwaarden van het project is het
eigenlijk een innovatieplatform voor de hele regio. Iedereen is
enthousiast.'
Meerdere pijlers
Het project Wijk van Morgen steunt op drie pijlers. Het ontwerpen en
bouwen van verschillende typen woningen/gebouwen die energieneutraal
zijn, is er een van. Maar ook het terrein als geheel moet duurzaam
zijn. Zowel als het gaat om het op het terrein recyclen van al het
water dat uit de gebouwen komt, als bijvoorbeeld op het gebied van
mobiliteit. Rovers: 'We willen het terrein volledig vrij hebben van
fossiele brandstoffen. Daarom gaan we gebruik maken van voertuigen die
rijden op met zonne-energie of waterstof opgewekte elektriciteit.' De
derde pijler ten slotte richt zich op het materiaalgebruik. 'We willen
toe naar een gebouw of woning die wat betreft materialen
zelfvoorzienend is: de zogeheten `0-materiaal'-woning. Dat betekent
dat je ervoor moet zorgen dat de materialen die je gebruikt op het
terrein van de woning hernieuwbaar zijn.'
Kas op het dak
'We moeten in plaats van jagers en verzamelaars van fossiele bronnen,
zaaiers en oogsters van hernieuwbare bronnen worden", zegt Rovers. 'De
Wijk van Morgen is daarvoor als proeftuin en voorbeeldproject een
prachtige inspiratiebron: we moeten af van `consumptieve' steden en
gebouwen. Het gaat er om woningen, wijken en steden te realiseren die
productief zijn en die niet zijn gebaseerd op uitputting van schaarse
bronnen en materialen (die bovendien meestal van anderen zijn). De
jaargang studenten die nu bezig is met afstuderen, ontwerpt
bijvoorbeeld een expositiegebouw annex kantoor met onder meer een kas
op het dak. Die kas wordt geïntegreerd in het energie- materiaal-,
voedsel- en watersysteem van de wijk: het kasdak speelt niet alleen
een rol in de energievoorziening van het gebouw, maar ook in de
regenwateropvang. Bovendien gaan we er voedsel kweken voor een
restaurantje dat in het gebouw komt.'
Spin-off is er al
'Studenten van vandaag geven vorm aan de transitie van morgen,' zegt
Rovers. 'Juist daarom is het belangrijk dat onderwijsinstellingen
jonge mensen leren duurzaam te denken en te werken. Doen we dat niet,
dan komt de verandering nooit. De studenten die v