Vrije Universiteit Amsterdam

Persbericht
6-05-2009

Warme klimaten zeer gevoelig voor kleine veranderingen in ijskappen

Smeltende ijskappen hadden een grote invloed op het klimaat van het vroege Holoceen. Onderzoek van Hans Renssen toont aan dat tijdens het Holoceen de temperaturen één tot twee graden Celsius boven die van het pre-industriële tijdperk lagen. Het Holocene klimaatoptimum betreft een relatief warme periode van 11 tot 5000 jaar geleden. Het tijdstip en de mate van maximale opwarming verschilde echter sterk per regio. Deze complexiteit werd veroorzaakt door een grote gevoeligheid van het klimaat voor smeltende ijskappen.

Het einde van de laatste ijstijd viel 11.500 jaar geleden samen met een maximale zomerse zonne-instraling op het noordelijk halfrond. We spreken dan over een ontwikkeling die gestuurd wordt door de invloed van de zwaartekracht van de zon, maan en planeten op de baan van de aarde.
Op sommige plaatsen op aarde viel het tijdstip van Holocene klimaatoptimum samen met de maximale zonne-instraling, maar in andere gebieden trad de opwarmingspiek duizenden jaren later op. Zo traden in Noordwest Europa de warmste zomers pas tussen 7- en 6000 jaar geleden op.

Een groep onderzoekers onder leiding van Hans Renssen rapporteert in het vakblad Nature Geoscience dat deze variatie goed verklaard kan worden door de invloed van de smeltende Laurentide IJskap in Noord-Amerika. Deze ijskap was een overblijfsel uit de laatste ijstijd en verdween pas geheel rond 7000 jaar geleden. Experimenten met een klimaatmodel laten zien dat het ijs veel inkomende zonnestraling reflecteerde. Dit ging gepaard met relatief lage temperaturen. Daarnaast zorgde het smeltwater voor verzoeting van de bovenste laag van de Atlantische Oceaan, met als gevolg een verzwakking van de noordwaartse warme oceaanstroming. In een gordel in Europa en Azië benedenwinds van de Laurentide IJskap resulteerde dit tot 7000 jaar geleden in een koeler klimaat.

Ten Zuiden van deze gordel werd de invloed van de ijskap niet gevoeld en viel het Holocene klimaatoptimum samen met het maximum in zonne-instraling. De modelresultaten komen goed overeen met onafhankelijke temperatuurreconstructies in Europa welke gebaseerd zijn op fossiele plantenresten.





Deze nieuwe inzichten over de complexiteit van het Holocene klimaatoptimum zijn belangrijk voor een goed begrip van de ontwikkeling van het klimaatsysteem ten tijde van opwarming. Het onderzoek toont aan dat warme klimaten zeer gevoelig zijn voor relatief kleine veranderingen in ijskappen.
Dit is van belang voor de ontwikkeling van het klimaat in de nabije toekomst, aangezien onlangs is aangetoond dat de Groenlandse IJskap versneld afsmelt onder invloed van de door de mens veroorzaakte opwarming.