VU medisch centrum
Arjan Griffioen onderzoekt tumorangiogenese
'Met krachtenbundeling kunnen we een enorme slag maken'
23 april 2009
Arjan Griffioen is sinds 1 maart groepsleider tumorangiogenese in het
laboratorium van de afdeling geneeskundige oncologie. Hij krijgt
binnenkort gezelschap van twee postdocs en twee aio's. Allen zijn
afkomstig van de Universiteit Maastricht. Met de uitbreiding van de
angiogenesegroep geeft VUmc een krachtige impuls aan de samenwerking
met de afdeling radiotherapie en het translationeel onderzoek naar
angiogeneseremmers en nieuwe behandelmogelijkheden.
Arjan Griffioen: 'Ik ben gek van mijn vak en onze groep wil naar de
top van Europa' Foto: Mark van den Brink "Angiogenese is de
nieuwvorming van bloedvaten, een proces dat cruciaal is voor
tumorgroei en metastasering", legt Arjan Griffioen, groepsleider
tumorangiogenese, uit. "Tot een aantal jaren geleden was
kankertherapie vooral gericht op het aanpakken van kwaadaardige
kankercellen. Het onderzoek naar anti-angiogenese laat tumorvorming
buiten beschouwing, maar richt zich op een eerder stadium in het
ziekteproces en op normale cellen die nodig zijn voor groei. Deze
endotheelcellen vormen een bedekkend laagje aan de binnenkant van
bloedvaten en spelen een belangrijke rol bij het initiëren van het
angiogeneseproces. Dit is specifiek voor tumoren, maar treedt
bijvoorbeeld ook op bij weefselherstel, de ovulatie, de groei van een
embryo of bij andere ziekteprocessen zoals de verandering van het
kraakbeen bij reuma. Vincent van Hinsbergh doet met zijn groep
onderzoek naar angiogenese bij weefselherstel en onder pathologische
omstandigheden. Onze groep concentreert zich op oncologie. Door het
mechanisme te ontrafelen kunnen we werken aan een verbeterde
diagnostiek en nieuwe behandelingsstrategieën, gebaseerd op het remmen
van tumorangiogenese."
Translationele samenwerking
Griffioen studeerde medische biologie aan de VU, promoveerde als
immunoloog in Utrecht en specialiseerde zich vervolgens in
celactivatie. "Aanvankelijk deed ik vooral onderzoek naar lymfocyten,
later is dat geëvolueerd naar tumoren. Ik heb twaalf jaar in het
angiogenese laboratorium van de Universiteit Maastricht gewerkt, de
laatste jaren als hoogleraar. De onderzoeksgroep was redelijk
succesvol, maar Maastricht heeft geen focus op oncologie, zoals het
CCA. VUmc is een toonaangevend onderzoeksinstituut met een kritische
massa, dat is voor mij heel aantrekkelijk. Bob Pinedo is heel
vooruitstrevend geweest in zijn missie om al het oncologisch onderzoek
op één locatie te centreren. Het contact met andere wetenschappers
verloopt ook veel makkelijker als je elkaar bij de koffieautomaat
tegenkomt.
In samenwerking met Henk Verheul, hoofd van de afdeling geneeskundige
oncologie, wordt het translationele onderzoek naar angiogeneseremmers
in de kliniek geïntensiveerd. Een belangrijk deel van de Maastrichter
angiogenesegroep komt ook naar Amsterdam. Deze transfer is mede
mogelijk gemaakt door het CCA/VICI. Qua organisatie van het werk is
het even behelpen, maar in juni zijn we compleet."
Combinatie
"Het is de bedoeling dat de angiogenesegroep meer patiëntgebonden
onderzoek gaat doen. Dat is één van de mooie dingen. Het CCA doet veel
preklinisch onderzoek en is betrokken bij fase 1 en fase 2-studies.
Dat biedt ons nieuwe mogelijkheden om bijvoorbeeld de werking van
geneesmiddelen te onderzoeken. Tijdens fase 1 wordt met name de
toxiciteit onderzocht en komt ook materiaal beschikbaar voor onderzoek
naar angiogenese. We willen het proces niet alleen begrijpen, maar ook
weten hoe we kunnen interveniëren en nieuwe geneesmiddelen kunnen
maken. Daarnaast doen we ook fundamenteel onderzoek naar de moleculair
biologische principes bij angiogenese en de rol van tumor- en
tumorendotheel stamcellen."
In nauwe samenwerking met Ben Slotman, hoofd van de afdeling
radiotherapie, werkt Griffioen c.s. bovendien aan de ontwikkeling van
combinatiebehandelingen van radiotherapie en angiogeneseremmers. "Dat
is uniek. De afdeling radiotherapie draagt met functieplaatsen bij aan
de angiogenesegroep. Met deze bundeling van krachten kunnen we een
enorme slag maken. Ik ben gek van mijn vak en onze groep wil naar de
top van Europa. Ik zie er dan ook naar uit dat we met veel groepen
kunnen samenwerken en de komende jaren ongeremd vooruit kunnen in het
onderzoek."
Ursula Wopereis
bron: Tracer