Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer

1

De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2007

---

Inhoud

Samenvatting 3

1. Inleiding 4

2. Toetsing van de gegevens 6
2.1 Inleiding 6
2.2 Grondstof 6
2.3 2.3

Uitvoering van de meetprogramma's 9
2.4 Normoverschrijdingen 11
2.5 Collectieve voorzieningen 28
2.6 Conclusies 28

3. Literatuur 31
Bijlagen

1. Waterleidingbedrijven Nederland in 2007 (bron Vewin Waterleidingstatistiek 2007). 33

2. Overzicht vergunde en onttrokken hoeveelheden grondwater in 2007. 34

3. Overschrijdingen in drinkwater en ruwwater (oppervlaktewater). 35
Meer informatie 47
Afkortingen
AMPA Aminomethylfosfonzuur
ATA Attest Toxicologische Aspecten
DGM Directoraat-Generaal Milieubeheer
BAM 2,6-dichloorbenzamide
EAS European Acceptance Scheme
EU Europese Unie
VI VROM-Inspectie
kve kolonievormende eenheden
IMG Centrum voor Inspectie, Milieu en Gezondheidsadvisering
(RIVM)
MTBE Methyl Tert-ButylEther
REWAB Registratie opgaven van waterleidingbedrijven
RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Vewin Vereniging van Waterbedrijven In Nederland
VROM Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening
en Milieubeheer
Wlb Waterleidingbesluit
Wlw Waterleidingwet
Voor afkortingen van de namen van waterleidingbedrijven:
zie bijlage 1

---

Samenvatting

Voor u ligt het jaarlijkse rapport in de reeks `De drinkwaterkwaliteit (Wlb, Tabel III) geweest. De betreffende bedrijven hebben in overleg
in Nederland'. Het rapport is gebaseerd op de resultaten van de met de VI de problemen adequaat opgelost.
meetprogramma's over 2007, die de waterleidingbedrijven uitvoeren
ter controle van de drinkwaterkwaliteit en de gebruikte grondstof. De waterbedrijven controleren het leidingwater op legionellabac-
De meetgegevens worden jaarlijks op grond van de Waterleidingwet teriën zowel bij het verlaten van het pompstation als, in principe,
(Wlw) aan de VROM-Inspectie (VI) gerapporteerd. De VI publiceert voor de watermeter in het distributiegebied. Legionella is in het
de resultaten van het toezicht op de (zelfstandige) collectieve voor- afgeleverde water van 192 pompstations gemeten. De bacterie is
zieningen in separate rapporten. hier niet in aantallen boven de norm aangetoond.
Het RIVM heeft de gegevens van de waterleidingbedrijven in samen- In de monsters genomen in het distributienet werd op 21 locaties
werking met de VI verwerkt tot een rapport ten behoeve van de Legionella spp. aangetoond in relatief lage aantallen. Het betrof zeer
Minister van VROM, Tweede Kamer, producenten en consumenten waarschijnlijk geen Legionella pneumophila.
van drinkwater. Uit de gegevens blijkt dat in 2007 de wettelijke voor-
schriften met betrekking tot de controle van het drinkwater goed zijn Evenals in 2005 en 2006 heeft de VI ook in 2007 aandacht besteed
nageleefd. De kwaliteitsgegevens zijn getoetst aan de normen van aan het melden van positieve microbiologische monsters na ingre-
het vigerende Waterleidingbesluit (Wlb). De meetprogramma's zijn pen in het distributienet. De waterbedrijven hebben 66 meldingen
volgens de eisen van dit besluit uitgevoerd. Het totale aantal analy- aangeleverd. In 59 gevallen is aan de bewoners van de nabijgelegen
seresultaten is met bijna drie procent toegenomen ten opzichte van woningen een preventief kookadvies gegeven.
het voorafgaande jaar. De metalen koper, lood, nikkel en chroom zijn
`aan de tap' bepaald volgens een steekproefmethode, waarmee de Geen van de normoverschrijdingen gaf aanleiding tot een bedreiging
weekgemiddelde inname kan worden vastgesteld. Normoverschrij- van de volksgezondheid. De kwaliteit van het drinkwater is goed.
dingen op basis van deze methode zijn gerapporteerd voor lood en
nikkel, elk in één distributiegebied. Een goede en betrouwbare drinkwatervoorziening blijft de voortdu-
rende aandacht vragen van de bedrijfstak en van de overheid. Voor
Het aantal pompstations (54 = 25%) waarvoor in 2007 een normover- de waarborging van de drinkwaterkwaliteit op de langere termijn is
schrijding is vastgesteld, is ten opzichte van het voorgaande jaar (53 het noodzakelijk dat het milieubeleid gericht blijft op de bescherming
= 25%) gelijk gebleven. Dit aantal varieerde in de afgelopen periode van de bronnen zowel grondwater als oppervlaktewater.
(1992-2007) van circa 45 tot 90 pompstations. Een groot deel van de
normoverschrijdingen is eenmalig. Het aantal normoverschrijdingen
voor de parameters troebeling, ijzer en mangaan (Wlb, Tabel III) is
het hoogste, hoewel dit aantal voor ijzer en mangaan de laatste
jaren ongeveer gelijk blijft. De norm voor bestrijdingsmiddelen (Wlb,
Tabel II) is voor drie middelen incidenteel op verschillende locaties
overschreden.

De parameters E. coli en enterococcen (Wlb, Tabel I) indicatoren voor
besmetting met pathogenen zijn in drinkwater bij drie pompstations
eenmalig aangetoond. In het distributienet is deze parameter veel
vaker aangetoond, de herhalingsmonsters waren in bijna alle geval-
len negatief. In een gebied met 300.000 inwoners is uit voorzorg
een kookadvies gegeven. De oorzaak van de besmetting was een
lekkage van een reinwaterkelder. Er zijn in het drinkwater `af pomp-
station' en in het distributienet enkele kortdurende besmettingen
met de bedrijfstechnische parameter bacteriën van de coligroep

---

Inleiding

VROM-Inspectie · De toezichthouder (VI) informeren over de afwijkingen en de
Eén van de taken van de VROM-Inspectie (VI) is het eerstelijnstoezicht genomen maatregelen.
op grond van de Waterleidingwet (Wlw). Deze wet bepaalt onder meer
dat waterbedrijven zorg moeten dragen voor levering van deugdelijk Indien niet wordt voldaan aan de kwaliteitseisen voor parameters uit
leidingwater in voldoende hoeveelheid en met een grote mate van Tabel III dient de eigenaar de toezichthouder (VI) te informeren en
leveringszekerheid zoals dat voor de volksgezondheid is vereist. dient onderzoek naar de oorzaak en de mogelijk nadelige effecten
Dit rapport is opgesteld in opdracht en onder verantwoordelijkheid voor de volksgezondheid gedaan te worden. Zonodig worden pas-
van de VI. sende maatregelen getroffen. De Minister van VROM kan op verzoek
van de eigenaar uitsluitend een ontheffing verlenen voor parameters
Doelstellingen uit Tabel II indien er geen nadelige gevolgen voor de volksgezondheid
Doelstellingen van dit rapport zijn: zijn en er geen alternatieve voorziening in het betreffende gebied

· Het geven van een beeld van en een oordeel over de kwaliteit van is. De eigenaar dient een herstelplan op te stellen en dit zo snel
het drinkwa er in rela tot de volksgezondheid en het milieu mogelijk uit te voeren. De ontheffing wordt verleend voor drie jaar
t tie

ten behoeve van de Minister van VROM, de Tweede Kamer, de en kan indien nodig met drie jaar worden verlengd. De Europese
consumenten en produ en en van drinkwater.

c t Commissie kan daarna nog eenmaal een ontheffing voor drie jaar

· Het geven van een beeld van en een oordeel over de wijze waarop verlenen. Elke ontheffing die wordt afgegeven door de Minister van
bewa

king van deze kwaliteit door de waterleidingbedrijven VROM wordt gemeld aan de Europese Commissie.
plaatsvindt.

De toezichthouder (VI) kan voor parameters uit Tabel II een ontheffing
Het Waterleidingbesluit verlenen voor kortdurende overschrijdingen (mits binnen 30 dagen
Met ingang van 9 februari 2001 is van kracht het Waterleidingbesluit hersteld) indien deze geen nadelige effecten op de volksgezondheid
(Wlb) gebaseerd op de EG-richtlijn 98/83 betreffende de kwaliteit van hebben.
voor menselijke consumptie bestemd water (EG, 1998). De eigenaren
van collectieve leidingnetten en collectieve (zelfstandige) watervoor- De Waterleidingwet is in de afgelopen jaren geheel herzien. Deze zal
zieningen dienen evenals de waterleidingbedrijven te voldoen aan het in de toekomst Drinkwaterwet (Dww) gaan heten. De Tweede Kamer
Wlb. De regeling legionellapreventie is sinds 28 december 2004 van heeft de Dww in de zomer van 2008 aangenomen. Naar verwachting
kracht na een wijziging van het Waterleidingbesluit. Deze regeling zal deze wet in 2009 van kracht worden. Vervolgens zal het Waterlei-
heeft betrekking op collectieve installaties in gebouwen met de func- dingbesluit herzien worden tot het Drinkwaterbesluit. De Europese
tie verblijfsaccommodatie en op zwembaden. De eigenaren hiervan Commissie komt mogelijk eind 2008 met voorstellen voor herziening
dienen tweemaal per jaar leidingwatermonsters te laten nemen om van de huidige Drinkwaterrichtlijn (EG, 1998).
het aantal legionellabacteriën te toetsen aan de norm.
De VI heeft de Inspectierichtlijnen `Harmonisatie Meetprogramma
Het leidingwater dient aan de kwaliteitseisen te voldoen op het punt Drinkwaterkwaliteit' (VROM, 2005a) en `Meldingen van Normover-
waar het water ter beschikking komt van de klant. In een gebouw of schrijdingen Drinkwaterkwaliteit' (VROM, 2005b) vernieuwd en afge-
perceel zijn dit de tappunten. Het waterbedrijf is verantwoordelijk stemd met het Wlb. In deze richtlijnen zijn de afspraken met de
voor het distributienetwerk tot aan de watermeter. De eigenaar van waterleidingbedrijven vastgelegd. De vernieuwde richtlijnen zijn in
een gebouw of woning is verantwoordelijk voor het functioneren van januari 2005 van kracht geworden.
de binneninstallatie. De kwaliteitsnormen waaraan het leidingwater
dient te voldoen zijn onderverdeeld in microbiologische parameters De eigenaar heeft een informatieplicht. Dit betreft publicatie van
(Tabel I), chemische parameters (Tabel II) en indicatorparameters gegeven ontheffingen en het informeren en adviseren van de klant
(Tabel III). Indien het water niet voldoet aan de kwaliteitseisen uit indien een normoverschrijding is opgetreden. Adviseren is van toe-
Tabel I en/of II dient de eigenaar het volgende te doen: passing als de normoverschrijding in verband gebracht kan worden

· Het direct doen van onderzoek naar de oorzaak en de mogelijk met de binneninstallatie (bijvoorbeeld voor de parameters lood en
nadelige gevolgen voor de volksgezondheid. koper). De eigenaar dient tevens de aangesloten klanten te informe-

· Het treffen van herstelmaatregelen. ren over de waterkwaliteit. Hiertoe dienen de kwaliteitsgegevens,

---

vier weken nadat ze voor de eigenaar beschikbaar zijn, voor een ten van deze meetprogramma's aan de vijf regionale kantoren van
ieder toegankelijk te zijn. Bovendien dienen deze gegevens in een de VROM-Inspectie. Ten behoeve van de registratie en verwerking
openbaar jaarverslag gepubliceerd te worden. Tevens dienen de kwa- van deze gegevens is het REWAB-programma (registratie opgaven
liteitsgegevens binnen drie maanden na afloop van het kalenderjaar van waterleidingbe
drijven) ontwikkeld. Hiermee worden landelijke
ter beschikking van de VI gesteld te worden. De Minister van VROM rapporta
ges over de drinkwaterkwaliteit in Nederland samenge-
informeert de Tweede Kamer binnen twaalf maanden na afloop van steld. De rapporten worden uitgegeven als publicatie van de VROM-
het kalenderjaar. Tevens is er een rapportageplicht voor de lidstaten Inspectie van het Ministerie van VROM.
naar de Europese Commissie.

Deze rapportages geven een beeld van de monitoringsinspanning, de
In Tabel I (microbiologische parameters) zijn de pathogene protozoa kwaliteit van de grondstof, het geproduceerde en geleverde drinkwa-
en (entero)virussen opgenomen. Hiertoe dient het waterleidingbe- ter in het betreffende jaar. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid
drijf een risicoanalyse op te stellen waarin wordt aangetoond dat en Milieu (RIVM), in samenwerking met de VI, heeft op basis van de
voldaan wordt aan het theoretisch (voorlopig) infectierisico van één rapporta
ges over 2007 het voor u liggende rapport opge teld.

---

infectie per 10.000 inwoners per jaar. De Inspectierichtlijn (VROM
2006a) waarin wordt aangegeven op welke wijze de risicoanalyse
uitgevoerd dient te worden is sinds 1 januari 2006 van kracht.
In het Wlb is een regeling met betrekking tot chemicaliën en materi-
alen die in contact komen met drinkwater opgenomen. Deze regeling
is in een separaat Besluit van de Minister van VROM beschreven.
De regeling is een voortzetting en uitbreiding van de bestaande
vrijwillige regeling tussen de waterleidingsector en de overheid.
In Nederland wordt het huidige Attest Toxicologische Aspecten
(ATA)-systeem uitgebreid met microbiologische en organoleptische
aspecten. Het huidige ATA-systeem is gebaseerd op toxicologische
aspecten. Het systeem beperkt zich in de toekomst niet alleen tot
kunststoffen maar zal worden uitgebreid met metalen en cement-
houdende materialen. Tevens zullen testen worden geïntroduceerd
om de organoleptische eigenschappen en microbiologische nagroei
te beoordelen. De Ministeriële Regeling waarin deze uitbreiding is
geregeld zal eind 2008 worden vastgesteld. Op Europees niveau vindt
een proces plaats om de regeling met betrekking tot chemicaliën
en materialen te harmoniseren en uit te breiden tot het European
Acceptance Scheme (EAS) voor bouwproducten die in contact komen
met drinkwater. Dit Europese proces is nog niet afgerond.
Waterkwaliteitsgegevens

De drinkwatervoorziening in Nederland werd in 2007 door 11
waterleidingbe

drijven verzorgd. Het aantal bedrijven is ten opzichte
van 2006 gelijk gebleven. Bijlage 1 geeft een overzicht van de bedrij-
ven in 2006.

De waterleidingbedrijven voeren meetprogramma's uit gericht op
de kwaliteitsbewaking en controle van de grondstof, het produc-
tieproces en het eindproduct. De bedrijven rapporteren de resulta-

---

Toetsing van de gegevens

2.1 Inleiding Tabel 2.1 Verdeling van de pompstations naar grondstofsoort
In dit hoofdstuk wordt de controle van de drinkwaterkwaliteit
beschreven. Deze controle wordt uitgevoerd en gerapporteerd door Grondstof Aantal pompstations
de waterleidingbedrijven en is wettelijk geregeld in het Waterlei-
dingbesluit. De relevante gegevens met betrekking tot de drinkwa- Freatisch grondwater 109
tervoorziening worden in dit rapport weergegeven. De aanlevering Semi-spanningswater 79
van de gegevens met behulp van REWAB en de uitvoering van de Oevergrondwater 10
meetprogramma's voor de verschillende bedrijfsonderdelen (ruw, Geïnfiltreerd oppervlaktewater 8
rein, distributie en inkoop) worden besproken. Tevens wordt er een Oppervlaktewater direct of via spaarbekken 7
samenvatting gegeven van de normoverschrijdingen, inclusief de
oorzaken en de genomen acties.

2.2 Grondstof

In tabel 2.1 wordt een verdeling gegeven van het aantal pompstations
naar de grondstofsoort. Een eenduidige classificatie naar grondstof
is niet altijd mogelijk. In 2007 zijn er 213 pompstations/winningen
in gebruik. Eind 2006 is het pompstation Gorssel-Wogbos (Vitens-
Gelderland) gesloten. Het pompstation in Monster (DZH) waar geïn-
filtreerd Maaswater wordt gezuiverd is na enkele jaren gesloten te
zijn geweest, in 2007 weer opnieuw in bedrijf genomen. In Lim-
burg (WML) wordt het ruwwater van enkele winningen (bijvoorbeeld productie van leidingwater (1178 miljoen m3 ) in 2007 afgenomen met
Roodborn en Craubeek) direct naar het onthardingsproductiebedrijf circa 30 miljoen m3 (Vewin, 2008). Het huishoudelijk waterverbruik
gepompt. In Noord-Limburg wordt bij een aantal winningen minder per inwoner is in 2007 ten opzichte van 2004 met 3,7 liter toegeno-
grondwater opgepompt na de komst van het oppervlaktewater ver- men tot 127,5 liter per dag. In de periode 1992 tot 2004, nam het
werkende pompstation Heel. waterverbruik geleidelijk af. Er is dus spake van een kentering. De
belangrijkste oorzaak is de toename van het watergebruik bij het
In figuur 2.1 worden de transportleiding voor ruwwater, de loca-
en douchen vooral door de introductie van de comfortdouches. Dit blijkt
ties van innamepunten van oppervlaktewater, kunstmatige infiltratie, uit het driejaarlijks onderzoek dat de Vewin heeft laten uitvoeren
spaarbekkens en daarmee verbonden pompstations aangegeven. (TNS NIPO, 2008).
Deze figuur geeft aan dat een aanzienlijk deel van Nederland voor-
zien wordt van drinkwater bereid uit oppervlaktewater. Een overzicht van de vergunde en onttrokken hoeveelheden grond-
stof is opgenomen in bijlage 2. De totaal vergunde hoeveelheid voor
Een inzicht in ligging en omvang van de voorzieningsgebieden per grondwateronttrekking in 2007 was op grond van de aangeleverde
bedrijf geeft figuur 2.2. Hierbij is gebruik gemaakt van de gegevens gegevens van de waterleidingbedrijven 1205 miljoen m3, inclusief de
over de per bedrijf aangesloten gemeenten, zoals aangegeven in de terugwinning van het geïnfiltreerde oppervlaktewater. Uit dezelfde
`Waterleidingstatistiek 2007' van de Vewin. gegevens blijkt dat de totaal onttrokken hoeveelheid grondwater en
geïnfiltreerd oppervlaktewater 966 miljoen m3 bedroeg. In 2007 is
De waterleidingbedrijven in Nederland produceren de laatste jaren dus in totaal minder grondwater gewonnen dan vergund was. Ten
circa 1300 miljoen m3 (drink)water per jaar. Figuur 2.3 geeft een opzichte van 2006 is de onttrokken hoeveelheid grondwater met 22
overzicht van de hoeveelheid geproduceerd water ten behoeve van de miljoen m3 (inclusief geïnfiltreerd oppervlaktewater) toegenomen.
openbare drinkwatervoorziening. Uit de figuur blijkt dat de productie (De Vewin-data in figuur 2.3 zijn inclusief het direct ingenomen
de laatste jaren nagenoeg constant blijft. Ten opzichte van 2006 is de oppervlaktewater). Incidenteel kunnen regionaal of gedurende een

---

Figuur 2.1 Hoofdinfrastructuur drinkwatervoorziening
Winningstypen en transportleidingen 2007

Oppervlakte direct of via spaarbekken

Freatisch grondwater

Geïnfiltreerd water

Oevergrondwater

Semi-spanningswater

Transportleidingen

Bron: RIVM/Vewin

---

Figuur 2.2 Voorzieningsgebieden waterleidingbedrijven in 2007
Figuur 2.2 Voorzieningsgebieden waterleidingbedrijven in 2007
WGroningen
VITENS Fryslân
WMD
PWN VITENS
Flevoland
Waternet VITENS Overijssel
DZH VITENS MN
Doorn VITENS Gelderland
Oasen

Brabant Water
Evides

WML
Bron: RIVM/Vewin

---

Figuur 2.3 Kwantiteitsgegevens van de openbare watervoorziening Bron data: Vewin
Leidingwaterproductie
1400

1200

1000

800

3 /jaar

600

400

200

1960 1970 1980 1990 2000 2010
Jaar

kortere periode wel overschrijdingen van de vergunde hoeveelheden de regels uit het Waterleidingbesluit gemeten te worden. Deze meet-
voorkomen. De verhouding van de bronnen: oppervlaktewater tot frequenties zijn opgenomen in Wlb bijlage B Tabel III.
(oever)grondwater is inmiddels 40% tegen 60%. Het aandeel opper-
vlaktewater neemt nog steeds toe. De meetfrequenties volgens het Wlb zijn in zijn geheel gekoppeld
aan de dagelijkse drinkwaterproductie binnen een leveringsgebied.
De VROM-Inspectie heeft in samenwerking met de bedrijfstak en het
2.3 2.3 Uitvoering van de meetprogramma's RIVM het Basisdocument Harmonisatie-afspraken Meetfrequenties
Waterleidingbesluit opgesteld (Vewin, 2001). De systematiek in dit
In het Wlb zijn voor een groot aantal parameters minimale meetfre- document kan worden gebruikt om het meetprogramma op te stel-
quenties voorgeschreven, voor ruwwater, reinwater en in het dis- len. Aanvullende afspraken tussen de VI en de waterbedrijven zijn
tributienet ofwel `af tap'. Er zijn twee type meetfreqenties te weten vastgelegd in de Inspectierichtlijn Harmonisatie Meetprogramma
de bewakingsfrequentie en de auditfrequentie. Bewaking heeft tot Drinkwaterkwaliteit (VROM, 2005b).
doel regelmatig informatie te verstrekken over de organoleptische
en microbiologische kwaliteit van het drinkwater alsmede infor- De VI kan een reductie van de meetfrequentie toestaan voor de
matie te genereren over de behandeling van het water (met name bewakingsfrequentie tot 50% van de voorgeschreven frequentie.
de desinfectie). De auditfrequentie is bedoeld als controle op het De VI kan eveneens een verhoging van de meetfrequentie eisen als
naleven van de kwaliteitsnormen behorend bij de parameters in het daartoe aanleiding is. Op basis van het voorgaande stelt het water-
Waterleidingbesluit. In bijlage B van het Wlb zijn tabellen opgeno- leidingbedrijf het meet ogramma op. Het programma behoeft de
pr
men waarin is aangegeven op welke monsterplaatsen en volgens goedkeuring van de VI.
welk type frequentie de parameters gemeten dienen te worden. De
grondstof (oppervlaktewater en grondwater) dienen tevens volgens

Volgens het Wlb dienen de eigenaren van collectieve watervoor- Inkoopwater
zieningen en zelfstandige collectieve watervoorzieningen (eigen Bedrijven verkopen onderling drinkwater `en gros'. Dit water wordt
winningen) een meetprogramma op te stellen. Hiertoe heeft VROM op een bepaald punt in het distributienet `overgedragen'. Het water
een Informatieblad opgesteld en een internet helpdesk opengesteld wordt bij de verkoper op het pompstation en bij de inkoper in het
(VROM, 2001; VROM, 2004). distriebutienet gecontroleerd volgens de daarvoor geldende meet-
programma's. Meestal wordt op de inkooppunten volstaan met het
De VROM-Inspectie heeft als toezichthouder in 2002, 2003, 2004, meten van een beperkt aantal parameters zoals bacteriologische
2005 en 2006 (VROM, 2007) een project uitgevoerd binnen de groep parameters en parameters die tijdens het transport kunnen wor-
eigenaren van `eigen winningen' naar de naleving van het Wlb. den beïnvloed (temperatuur, pH, geleidingsvermogen, zuurstof,
troebe
ling, hardheid). Het ingekochte drinkwater uit Duitsland wordt
Grondstof gecontroleerd volgens een compleet meetprogramma zoals voor
De grondstof waaruit drinkwater wordt bereid is (oever)grondwater reinwater.
of oppervlaktewater; (duin)infiltratiewater wordt als oppervlakte-
water beschouwd. Evaluatie meetprogramma's
In tabel 2.2 is het aantal gerapporteerde meetresultaten over de laat-
Bij de uitvoering van het meetprogramma voor de grondstof is op ste zes jaar per per onderdeel ruw, rein en distributie weergegeven.

een aantal meetpunten een afwijkend aantal metingen uitgevoerd. Hieruit blijkt dat het aantal meetresultaten in het afgelopen jaar met
Meestal betreft het parameters als individuele bestrijdingsmiddelen 2,8 procent is toegenomen ten opzichte van 2006. De toename van het
en organische microverontreiningen die minder vaak dan de wette- aantal meetresultaten treedt vooral op bij het onderdeel distributie.
lijke frequentie voorschrijft worden gemeten. De parameters worden De meetprogramma's voldoen aan de wettelijke eisen.
in voorkomende gevallen minstens éénmaal per jaar gemeten. De
VI kan, indien wettelijk mogelijk, verlaging van de meetfrequentie In 2007 hebben de bedrijven bij 192 pompstations in het uitgaande
voor een aantal parameters toegestaan. Een dergelijke verlaging leidingwater 624 analyses voor de parameter Legionella uitgevoerd
mag geen risico opleveren voor de kwaliteitsbewaking. met een frequentie van minimaal tweemaal per jaar. In 175 distri-
butiegebieden zijn in totaal 1174 analyses uitgevoerd.
Reinwater en distributiewater

De bedrijven stellen de meetprogramma's voor het water na de zui- Voor de parameters Cryptosporidium, Giardia, en (entero)virussen
vering en in het distributiegebied op volgens de uitgangspunten in zijn op beperkte schaal (twee winningen) meetgegevens aangele-
het Waterleidingbesluit. Een aantal parameters wordt alleen `af verd. Analyseresultaten voor F-specifieke colifagen zijn voor 116
tap' in het distributiegebied gemeten, anderen na de zuivering (af winningen en acht inkooppunten aangeleverd; bij 92 winningen en
pompstation) en in het distributiegebied. In REWAB is een reken- acht inkooppunten zijn somatische colifagen gemeten. Incidenteel
module opgenomen waarmee de verdeling van het aantal metingen zijn er afspraken gemaakt voor reductie van het aantal metingen bij-
per parameter over `af pompstation' en het distributiegebied op voorbeeld tweejaarlijks in plaats van jaarlijks. Analyseresultaten van
basis van de geschatte productie kan worden berekend. De inde- Cryptosporidium, Giardia, (entero)virussen worden gebruikt bij de
ling van de distributiegebieden wordt op verschillende manieren risicoanalyse voor het bepalen van het infectierisico. Gegevens met
gedaan. Sommige bedrijven delen het gebied in sectoren in, andere betrekking tot het infectierisico worden separaat aangeleverd.
baseren de indeling op de aanwezige pompstations. Enkele bedrijven
maken gebruik van vaste monsterpunten aangevuld met wisselende Er zijn analyses uitgevoerd voor de stof MTBE die als verontreini-
`ad random' geselecteerde punten, andere gebruiken alleen vaste ging in oppervlaktewater en grondwater kan voorkomen. MTBE is
punten. In het landelijk gebied worden soms aanvullende meetpro- een goed wateroplosbare stof die als additief (loodvervanger) aan
gramma's uitgevoerd voor technische werken als kelders en torens. benzine wordt toegevoegd. MTBE is in ruwwater van 190 winnin-
Er zijn geen afwijkingen in de meetfrequenties van het voorgenomen gen, in reinwater van 151 pompstations en 120 distributiegebieden
meetprogramma aangetoond. geanalyseerd, in totaal 2252 waarnemingen. Bij vier winplaatsen
(twee innamepunten van oppervlaktewater en twee grondwater-

---

pompstation) was de hoogste concentratie in ruwwater groter dan De VI concludeert dat de meetprogramma's correct en in over-

1 µg/l; maximum 3,0 µg/l. eenstemming met de vereisten van het Waterleidingbesluit en de,
op basis daarvan, gemaakte afspraken worden uitgevoerd. Deze
De inname van ruwwater uit het Lateraalkanaal (Maaswater) als meetprogramma's geven in het algemeen voldoende inzicht in de
grondstof voor het pompstation Heel is in 2007 niet meer stopgezet (drink)waterkwaliteit en zijn toereikend voor een adequate bewaking
vanwege de lekkage bovenstrooms van MTBE uit een pijpleiding in hiervan gelet op het gestelde in het Wlb. De VI zal voorstellen voor
het industriegebied nabij Stein. De maximum concentratie MTBE vermindering van de meetinspanning echter kritisch bekijken.
in het ingenomen water voor pompstation Heel was 0,7 µg/l. Het
waterbedrijf hanteert een grens van 5 µg/l MTBE als sluitingscrite-
rium. De saneringsmaatregelen die in december 2005 zijn gestart 2.4 Normoverschrijdingen
worden nog steeds voortgezet. Deze zorgen ervoor dat de inname
niet meer hoeft te worden stopgezet. In deze paragraaf worden de normoverschrijdingen beschreven en
zo mogelijk verklaard voor de onderdelen ruw-, rein-, distributie-
Bij minstens één grondwaterwinning zijn maatregelen genomen om en inkoopwater. De overschrijdingen die in dit hoofdstuk worden
de MTBE-verontreiniging te verwijderen. Op deze locatie was de beschreven zijn gebaseerd op de overschrijdingen in REWAB, zoals
maximumconcentratie in het drinkwater 0,7 µg/l. Op deze locatie zijn aangeleverd door de bedrijven. Een controle op de aangeleverde
extra metingen uitgevoerd. Er is geen norm in het Wlb voor MTBE. gegevens leverde enkele normoverschrijdingen op die om uiteen-
De gemeten maximumwaarde in ruwwater is aanzienlijk lager dan lopende redenen niet als overschrijding waren opgegeven. Deze zijn
de reukgrens (15 µg/l), maar hoger dan de signaleringswaarde (1 tevens in dit hoofdstuk opgenomen. Hierover is indien nodig con-
µg/l) (Swartjes, 2004). De meetinspanning voor de stof MTBE is gelijk tact opgenomen met de waterleidingbedrijven. De meetgegevens

aan die in 2006. zijn getoetst aan de normen uit het Wlb. Het Wlb is gebaseerd op
de EG-richtlijn 98/83 (EG, 1998). De vereiste prestatiekenmerken
Tabel 2.2 Vergelijking van het aantal meetresultaten in de periode 2002-2007 zoals aangeleverd door de waterleidingbedrijven
Jaar
Procesonderdeel 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Ruwwater W 225256 236485 258284 206444 208457 212050
Reinwater A 273579 269810 304334 301949 318483 317538
Distributie D 318930 322856 353447 335246 350610 372529
Totaal 817765 829151 916065 843639 877550 902117
Afname (-)/t.o.v. voorgaande jaar 1,4 10,5 -7,9 4,0 2,8

met betrekking tot de analysemethoden voor een aantal chemische gebleven. In het water van de Drentse Aa (pompstation De Punt) is
parameters zij in het Wlb vastgelegd. Voor de microbiologische één bestrijdingsmiddel eenmaal aangetoond in een concentratie
parameters zijn eveneens meetmethoden gespecificeerd in het hoger dan 0,1 µg/l. Het aantal aangetoonde middelen is ten opzichte
Wlb conform de EG-richtlijn 98/83. De indeling van de parameters van 2006 toegenomen van dertien naar 21, waaronder viermaal de
is vastgelegd in de tabellen I, II en III. Tabel I bevat de microbio- metaboliet AMPA. AMPA is op een locatie in een concentratie hoger
logische parameters, Tabel II de chemische parameters en Tabel dan 1 µg/l aangetoond (jaargemiddelde op deze locatie is 0,95 µg/l).
III de indicatoren (bedrijfstechnisch, organoleptisch/esthetisch en In de Maas (Keizersveer) is het aantal middelen ten opzichte van 2006
signaleringsparameters). toegenomen van twee naar negen. Hieronder bevinden zich twee
relatief nieuwe stoffen (butocarboxinsulfoxide en ethofumesaat).
In Artikel 4 van het Wlb is aangegeven hoe de eigenaar van een Voor het innamepunt Amsterdam Rijnkanaal zijn drie bestrijdings-
waterbedrijf of een collectieve installatie dient te handelen bij afwij- middelen gerapporteerd boven 0,1 µg/l. In 2007 is deze bron niet
kingen van de parameters. Er geldt een afwijkend regime voor de gebruikt voor de drinkwaterproductie op de locatie Weesperkar-
parameters in Tabel III ten opzichte van die in Tabel I en II. Zie ook spel. Bij het innamepunt (Ir. C. Biemond) aan het Lekkanaal zijn zes

Zie het origineel

hoofdstuk 1. In principe dient de toetsing van de normen aan de bestrijdingsmiddelen gerapporteerd boven 0,1 µg/l. Hier wordt water
tap plaats te vinden. Echter het op het pompstation geproduceerde afkomstig van de Rijn ingenomen, voorgezuiverd en getransporteerd
drinkwater (reinwater) dient eveneens aan de gestelde kwaliteitsei- naar de infiltratiegebieden in de duinen.
sen te voldoen omdat er geen behandeling meer plaats vindt voordat
het de consument bereikt. De meetgegevens van het afgeleverde De metaboliet 2,6-dichloorbenzamide (BAM) wordt op tien (grond-
leidingwater worden eveneens aan de normen getoetst. water)winningen (ruw en/of reinwater) aangetroffen in concentraties
hoger dan 0,1 µg/l. De metaboliet AMPA wordt bij zes innamepunten
Ruwwater van oppervlaktewater, één grondwaterwinning en in drinkwater van
De EG-richtlijn heeft uitsluitend betrekking op de kwaliteit van lei- drie pompstations aangetroffen in concentraties hoger dan 0,1 µg/l.
dingwater. De kwaliteitseisen uit het Wlb 1984 zijn nog van kracht Natrium-dikegulac is bij tien winningen aangetoond. Dikegulac is
voor het ingenomen oppervlaktewater. Het oppervlaktewater dat een stof met meerdere functies waaronder die van bestrijdingsmid-
wordt onttrokken voor de bereiding van drinkwater wordt in kwa- del en vrijkomend bij de vitamine C-productie. Het natriumzout van
liteitsklassen ingedeeld. Hiertoe worden drie klassen gedefinieerd dikegulac is goed in wateroplosbaar en wordt vooral aangetroffen bij
waaraan normen (kolom B) en richtwaarden (kolom A) zijn gekop- oevergrondwaterwinningen. De oorzaak hiervan is het voorkomen
peld. Er zijn geen normen voor gewonnen ruw grondwater. De drink- van de stof in de Rijn in het begin van de negentiger jaren. De stof
waterbedrijven dienen normoverschrijdingen (kolom B van de bijbe- wordt beschouwd als toxicologisch niet relevant. Opgemerkt wordt
horende klasse) in ruw oppervlaktewater te rapporteren aan de VI op dat de VI de metabolieten van bestrijdingsmiddelen, te weten AMPA
grond van het Wlb en bij overschrijding van klasse III de inname te en BAM, niet als relevante metabolieten aanmerkt. Dit betekent dat
staken danwel een ministeriële ontheffing te vragen. Er zijn op basis voor deze metabolieten de voorzorgsnorm van 0,1 µg/l niet geldt,
van deze normen geen overschrijdingen gerapporteerd. De stoffen en maar dat een hogere concentratie, bij voorkeur 1 µg/l kan worden
micro-organismen worden tijdens de zuivering voldoende verwijderd toegestaan. De betreffende stoffen leveren in drinkwater tot een
of omgezet. De zuivering is zodanig ontworpen dat bestrijdingsmid- relatief hoge concentratie (voor AMPA 500 µg/l) geen risico voor de
delen worden verwijderd zodat het geproduceerde drinkwater aan volksgezondheid op.
de normen voldoet.

Een brand in een fabriek langs het Twentekanaal in 2002 heeft er toe
Bestrijdingsmiddelen worden regelmatig in oppervlaktewater, geleid dat het kanaalwater ernstig vervuild werd met toxische stof-
bestemd voor de productie van drinkwater aangetroffen. Een over- fen uit het bluswater. Begin 2008 is besloten de bron `Twentekanaal`
zicht hiervan is weergegeven in bijlage 3, tabel 2. Het aantal loca- definitief niet meer te gebruiken.
ties waar de stoffen zijn aangetoond is ten opzichte van 2006 gelijk

Reinwater één pompstation incidenteel een normoverschrijding voorgekomen
De bedrijven hebben voor het onderdeel reinwater (af pompstation) (tabel 2.3). Sinds 2005 geldt voor deze parameters een positief resul-
normoverschrijdingen voor een aantal parameters gerapporteerd. taat in het eerste monster als normoverschrijding. In alle gevallen
In bijlage 3, (tabel 3) zijn de normoverschrijdingen weergegeven. was het herhalingsmonser negatief. Afwijkende meetresultaten bij
incidenten bijvoorbeeld bij reparaties worden niet via het reguliere
In deze paragraaf worden de oorzaken van de normoverschrijdin- meetprogramma gemeld. Met ingang van 2005 worden deze afwij-
gen en eventueel genomen acties samengevat. De parameters kingen in principe separaat aan de VI gemeld
zijn gegroepeerd volgens de tabellen uit het Wlb. De tabelen I en
II betreffen parameters waarvan de norm welke een directe rela- Vanaf 28 december 2004 is er een norm voor Legionella van 100
tie hebben met de volksgezondheid. Tabel III bevat de zogenoemde kve/l in het Wlb opgenomen; deze is op geen enkel pompstation
indicatorparameters welke zijn gebaseerd op bedrijfstechnische of overschreden. De bedrijven hebben de parameter Legionella in het
organoleptische gronden. reinwater op 192 pompstations (meestal) tweemaal gemeten.
TABEL I: microbiologische parameters TABEL II: chemische parameters
In het Wlb zijn de microbiologische parameters, zowel indicatoren De normen van de parameters in deze tabel zijn gebaseerd op een
(E.coli en enterococcen) als pathogenen (Cryptosporidium, Giardia gezondheidskundige grondslag. Als een normwaarde uit Tabel II
en (entero)virussen) opgenomen. Voor de pathogenen geldt dat het wordt overschreden dan dient het bedrijf in het belang van de volks-
niet zinvol is deze in het afgeleverde drinkwater te meten, vanwege gezondheid passende maatregelen te nemen. Het bedrijf dient in elk
het zeer grote volume dat daarvoor nodig zou zijn. In plaats daarvan geval de VI alsmede de afnemers (inclusief eigenaren van collec-
dient het waterbedrijf een kwantitatieve risicoanalyse op te stellen tieve voorzieningen) te informeren. Indien relevant dient het bedrijf
en voor te leggen aan de VI. Het theoretisch infectierisico wordt de afnemers te adviseren omtrent maatregelen die zij zelf kunnen
berekend met behulp van meetgegevens voor deze pathogenen, in nemen. Een voorbeeld hiervan is de afgifte van lood, koper en nikkel
ruwwater en de gegevens over de verwijderingscapaciteit bij de ver- door de binneninstallatie.
schillende zuiveringsprocessen. De voorlopige grenswaarde voor het
infectierisico is het optreden van één infectie per 10.000 personen Indien het belang van de volksgezondheid niet wordt geschaad kan
per jaar veroorzaakt door micro-organismen in drinkwater. De VI de Minister een ontheffing verlenen voor een normoverschrijding van
heeft in januari 2006 de inspectierichtlijn (VROM, 2006a) uitgebracht een parameter uit Tabel II. De ontheffing kan voor drie jaar worden

waarin de werkwijze voor het vaststellen van het infectierisico is verleend. Bij de aanvraag dient een herstelplan te worden overlegd.
vastgelegd ten behoeve van de waterbedrijven. In 2006 zijn de water- Een dergelijke ontheffing kan in het uiterste geval nog tweemaal met
bedrijven gestart met het opstellen van deze `analyse microbiolo- elk een periode van drie jaar worden verlengd. De VI kan een uit-
gische veiligheid' voor oppervlaktewaterwinningen en kwetsbare zondering maken op de regel voor het aanvragen van een ontheffing
grondwaterwinningen. Dit is een voortschrijdend proces waarvan bij overschrijdingen die niet langer dan 30 dagen duren en waarbij
de resultaten leiden tot verbetering van kwetsbare punten in het de volksgezondheid niet wordt geschaad. Zie ook hoofdstuk 1. In
productieproces van drinkwater van bron tot kraan. De dossiers die Nederland heeft de Minister geen ontheffingen verleend op grond
in het kader van deze analyse worden opgesteld, beoordeelt het van Tabel II die thans nog van kracht zijn.
RIVM in opdracht van de VI; de resultaten worden teruggekoppeld
met de waterbedrijven. In de EG-richtlijn 98/83 is nog niet gekozen De normoverschrijdingen voor de parameters uit Tabel II van het Wlb
voor de benadering door middel van het infectierisico. In Tabel A van zijn samengevat in tabel 2.4. Uit deze tabel blijkt dat er voor twee
de EG-richtlijn komen alleen de indicatoren (E. coli en enterococcen) parameters overschrijdingen van de norm zijn gerapporteerd. Op
voor. De parameter enterococcen wordt regulier alleen gemeten als twee locaties is een lichte normoverschrijding voor de parameter
het drinkwater bereid wordt uit oppervlaktewater of bij incidenten. In nitriet gemeld. Deze normoverschrijdingen zijn incidenteel; in de
2007 is voor E. coli op twee pompstations en voor enterococcen op herhalingsmonsters was het nitrietgehalte onder de norm. Figuur

Tabel 2.3

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater `af pompstation' voor Tabel I van het Wlb
Parameter Tabel I Aantal pompstations Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Escherichia coli 2 Eenmalig Herhalingsmonster negatief
Enterococcen 1 Eenmalig Herhalingsmonster negatief

* N = aantal pompstations (zie ook bijlage 3, tabel 3).

2.4 geeft een beeld van de maximale waarden voor de parameter
nitriet. Voor het bestrijdingsmiddel bentazon is op één locatie twee-
maal een zeer lichte normoverschrijding gemeld.

Desinfectiebijproducten als trihalomethanen en bromaat zijn in
2007 niet boven de norm uit het Wlb aangetoond. Indien ozon wordt
gebruikt voor desinfectie geldt als norm een negentig percentiel van
5 µg/l; deze waarde is niet overschreden.

Een licht verhoogde concentratie van bestrijdingsmiddelen (hoger
dan 0,1 µg/l) komt incidenteel voor op één pompstation. Het betreft
bentazon afkomstig uit het rivierwater. De humaan toxicologisch niet
relevante metaboliet BAM wordt op zeven locaties in leidingwater
aangetoond in concentraties hoger dan 0,1 µg/l. Voor AMPA betreft
dit vier locaties. Formeel zijn dit geen normoverschrijdingen.

Tabel 2.4

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater `af pompstation' voor Tabel II van het Wlb
Parameter Tabel II Aantal pompstations Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Nitriet 2 Bedrijfstechnisch (incidenteel) Geen
Pesticiden

Bentazon 1 Grondstof (oeverfiltraat) Regeneratie koolfilter

* N = aantal pompstations (zie ook bijlage 3, tabel 3).
TABEL III: indicatorparameters Normoverschrijdingen zijn in 2007 voor veertien van de 32 para-
Tabel III van het Wlb bevat de indicatorparameters. Deze parameters meters weergegeven. De norm verschrijdingen betreffen vooral

---

hebben geen directe gezondheidskundige achtergrond, maar zijn parameters waarvan de norm incidenteel wordt overschreden, er
bedoeld voor controle van het productieproces van bron tot tap. De zijn enkele structurele overschrijdingen voor Saturatie Index (SI) de
parameters zijn onderverdeeld in: verlaagde waarde van de troebelingsgraad, en in afnemende mate

· Organoleptische parameters. ijzer en mangaan.

· Bedrijfstechnische parameters.

· Signaleringsparameters. De parameter bacteriën van de coligroep is sinds 2001 een indi-
catorparameter met een bedrijfstechnische achtergrond. Uit tabel
Als voor deze parameters de norm overschreden wordt, dient het 2.5 blijkt dat de norm voor de parameter bacteriën van de coligroep
bedrijf onderzoek uit te voeren naar de oorzaak hiervan. De VI kan in 2007 bij vier pompstation is overschreden. Dit betrof eenmaal
bepalen of er maatregelen getroffen dienen te worden om verdere een lekkage die adequaat is opgelost door het uit bedrijf nemen
normoverschrijding te voorkomen. In de afweging speelt een even- van het pompstation en vervolgens schoonmaken daarvan. Op de
tuele (indirecte) relatie met de volksgezondheid een belangrijke rol. overige locaties zijn de bacteriën in een tweede herhalingsmonster
In bijlage 3 (tabel 5) worden de nog van kracht zijnde ontheffingen niet meer aangetoond. Een positief resultaat wordt als overschrij-
op basis van het Wlb gewijzigd in 1984 weergegeven. De normover- ding aangemerkt als de uitslag van het eerste herhalingsmonster
schrijdingen voor de parameters uit Tabel III zijn samengevat in tabel eveneens positief is. (Dit in tegenstelling tot de indicatorparameters
2.5. Indien er een ontheffing is verleend wordt een meetwaarde boven uit Tabel I E. coli en enterococcen; (VROM, 2005a)). Uit de gegevens
de norm niet als normoverschrijding aangemerkt. van de waterbedrijven blijkt dat voor het onderdeel rein water voor
de parameter bacteriën van de coligroep 47 monsters van het totaal

Tabel 2.5

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater `af pompstation' voor Tabel III van het Wlb
Parameter Tabel III Aantal pompstations Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Bedrijfstechnische parameters

Bacteriën van de coligroep 4 Incidenteel (3) 2e herhaling in orde (3)
Lekkage (1) Uit bedrijf en schoonmaken
Saturatie Index 51 Grondstof (structureel) Melden VI; geen actie; samenhang met
kalkoplossend vermogen
Waterstofcarbonaat 3 Grondstof Geen
Hardheid 1 Eenmalige storing ontharding Bedrijfstechnisch
Ammonium 2 Storing zuivering Bedrijfstechnisch
Clostridium perfringens, sporen 1 Storing zuivering Bedrijfstechnisch
Sporen van sulfiet-reducerende 8 Storing zuivering Bedrijfstechnisch
clostridia

Organoleptische parameters

IJzer 9 Bedrijfstechnisch meestal eenmalig, filterstoring Geen
Mangaan 7 Bedrijfstechnisch meestal eenmalig, filterstoring Geen
Troebelingsgraad 20 Bedrijfstechnisch meestal eenmalig, filterstoring Geen
soms in samenhang met ijzer en mangaan
Zuurgraad 1 Bedrijfstechnisch Geen
Eenmalig geringe afwijking
Kleur 2 Bedrijfstechnisch Geen
Hoger dan de onfheffing
Geur en smaak 1 Eenmalig Geen
Signaleringsparameter

Chloraat 4 Bodemverontreiniging Onderzoek
Niet wettelijke parameter

Koperoplossend vermogen 13 Agressiviteit grondstof (13) Mogelijk op termijn conditionering

* N = aantal pompstations (zie ook bijlage 3, tabel 3).

aantal metingen positief waren (0,27 procent). De eerste herhalings- geeft een indicatie dat hogere kopergehaltes in het drinkwater aan
monsters waren bij vier pompstations positief. de tap kunnen voorkomen.
De parameter Saturatie Index (SI) is een maat voor de agressiviteit Het aantal locaties met overschrijdingen voor de stoffen mangaan
van het water ten opzichte van het leidingmateriaal. In de EG-richtlijn en ijzer in totaal, is vier hoger dan in 2006. De overschrijdingen zijn
is deze parameter niet opgenomen, maar wel in het Wlb. Nederland meestal incidenteel en te wijten aan een storing in het filtratieproces.
heeft deze parameter in de wetgeving opgenomen om een relatie De norm voor de parameter troebelingsgraad is ongeveer even vaak

tussen de waterkwaliteit en het leidingmateriaal te kunnen leggen. overschreden als in 2006. Tweemaal was de waarde hoger dan 4 FTE,
De norm voor deze parameter is op 51 pompstations overschreden. de norm die van kracht was tot 2001.
Dit aantal is nagenoeg gelijk aan dat in 2006. De samenstelling van
het grondwater is hier meestal de oorzaak van. Een afwijking van De norm voor chloride (jaargemiddelde) in drinkwater bereid uit
de SI (lager dan 0,2) heeft een relatie met het kalkoplossend ver- IJsselmeerwater is in tegenstelling tot de twee voorgaande jaren
mogen van het water. Cementeuze matrialen, meestal grote trans- niet overschreden.
portleidingen kunnen hierdoor worden aangetast. In samenhang
met parameters als de zuurgraad, hardheid en het koperoplossend Een beeld van de maximale meetwaarden van nitriet, ammonium,
vermogen zal onderzocht worden in hoeverre conditionering van het ijzer, mangaan, de Saturatie Index en de hardheid is weergegeven
water noodzakelijk is. De norm voor ammonium is op twee pompsta- in de figuren 2.5 tot en met figuur 2.9. In deze figuren zijn de pomp-
tions vanwege een storing in de zuivering eenmaal overschreden. stations met één of meerdere normoverschrijdingen zichtbaar als
een grotere stip (behalve voor hardheid).
De gemiddelde waarde voor het koperoplossend vermogen is bij een
aantal pompstations (13) vooral in het oosten en zuiden van het land Voor de parameter (totale) hardheid geldt dat deze (concentratie cal-
hoger dan 2 mg/l. Dit is geen formele normoverschrijding maar het cium en magnesium) tussen 1 en 2,5 mmol dient te liggen indien het
Figuur 2.4 Hoogste meetwaarde van nitriet in reinwater Figuur 2.5 Hoogste meetwaarde van ammonium in reinwater
Jaarmaximum (mg/l NO2) 2007 Jaarmaximum (mg/l NH4) 2007
0.05 0.1
0.05 - 0.1 0.1 - 0.2
> 0.1 > 0.2
Grondwater Grondwater
Oppervlaktewater Oppervlaktewater
Bron: RIVM/Vewin Bron: RIVM/Vewin

Figuur 2.6 Hoogste meetwaarde van ijzer in reinwater Figuur 2.7 Hoogste meetwaarde van mangaan in reinwater
Jaarmaximum (µg/l Fe) 2007 Jaarmaximum (µg/l Mn) 2007
200 > 50
Grondwater Grondwater
Oppervlaktewater Oppervlaktewater
?

Bron: RIVM/Vewin Bron: RIVM/Vewin
Figuur 2.8

Laagste meetwaarde van de Figuur 2.9 Jaargemiddelde voor de hardheid van reinwater
Saturatie Index in reinwater

Jaarminimum Saturatie Index 2007 Jaargemiddelde Hardheid (mmol/l) 2007
-0.2 - 0 1.0 - 2.5
> 0 > 2.5
Grondwater Grondwater
Oppervlaktewater Oppervlaktewater

Bron: RIVM/Vewin
Bron: RIVM/Vewin

water onthard of geconditioneerd wordt. Op één pompstations waar
onthard wordt komt eenmalig een lichte afwijking voor. In figuur 2.9
wordt de gemiddelde hardheid voor alle pompstations weergegeven;
de normafwijkingen zijn hier niet zichtbaar.

De stof chloraat (signaleringsparameter) is op vier pomstations
aangetoond in reinwater. Deze stof (desinfectiebijproduct en in het
verleden ook herbicide) is afkomstig van bodemverontreinigingen.
Het waterbedrijf heeft onderzoek gedaan bij vijf pompstations waar
een dergelijke bodemverontreiniging was geconstateerd. De hoogst
aangetroffen concentratie is een factor twintig lager dan de gezond-
heidskundige norm van de WHO (WHO, 2004). Het risico voor de
volksgezondheid is gering, echter conform het voorzorgsprincipe
hoort chloraat niet in het drinkwater thuis. Het waterbedrijf heeft
over dit onderwerp overleg met de VROM-Inspectie.

Vergelijking met voorgaande jaren

In tabel 2.6 is een overzicht gegeven van het aantal normoverschrij-
dingen in relatie tot het totaal aantal metingen per parameter. Het
percentage overschrijdingen per parameter varieert van 0,00 voor de
parameter bestrijdingsmiddelen (totaal) tot 13,01 voor de Saturatie
Index. Indien de parameters die niet in de huidige EG-richtlijn voor-
komen buiten beschouwing worden gelaten dan kent de parameter
sporen van sulfiet-reducerende clostridia het hoogste percentage
overschrijdingen te weten 0,95. Het percentage normoverschrijdin-
gen voor de parameter bestrijdingsmiddelen is ongeveer gelijk aan
dat in 2006. Ondanks het grote aantal metingen voor bestrijdings-
middelen zijn er maar enkele normoverschrijdingen.

Tabel 2.6

Een overzicht van de normoverschrijdingen per parameter ten opzichte van
het totaal aantal metingen voor drinkwater `af pompstation'
Parameter Totaal aantal metingen Aantal overschrijdingen Overschrijdingen (%)
Tabel I

Escherichia coli 10146 2 0,02
Enterococcen 1195 1 0,08
Tabel II

pesticiden 63361 2 0,00
Nitriet 3998 4 0,10
Bentazon 369 2 0,54
Tabel III

Ammonium 4515 2 0,04
IJzer 4893 10 0,20
Bacteriën van de coligroep 18073 4 0,02
Kleurintensiteit 1692 7 0,41
Mangaan 4553 20 0,45
Saturatie-index 5512 706 13,01
Totale hardheid 5634 1 0,02
Troebelingsgraad 12606 43 0,36
Waterstofcarbonaat 5623 87 1,55
Zuurgraad 11797 8 0,07
Sporen van sulfiet-reducerende clostridia 2515 24 0,95
Clostridium perfringens (inclusief sporen) 1233 1 0,08
Geur, kwalitatief 1612 1 0,06
Smaak, kwalitatief 2350 1 0,04
Chloraat 112 11 9,82
Niet wettelijke parameters

Koperoplossend.vermogen 922 14 1,52

Uit tabel 2.7 blijkt dat het aantal pompstations met één of meer Distributiewater
normoverschrijdingen in 2007 is gelijk gebleven ten opzichte van In bijlage 3, tabel 4 zijn de normoverschrijdingen weergegeven die
2006. De parameters koperoplossend vermogen, Legionella spp. en met behulp van REWAB voor de distributiegebieden zijn gerappor-
de Saturatie Index zijn niet meegenomen bij het vaststellen van het teerd. In deze paragraaf worden de oorzaken van de normoverschrij-
aantal pompstations met normoverschrijdingen omdat deze para- dingen en eventueel genomen acties samengevat. De parameters
meters niet in de EG-richtlijn voorkomen. De verlaging van de norm zijn gegroepeerd volgens de tabellen uit het Wlb. In het distributie-
voor de troebelingsgraad voor rein water (van 4 naar 1 FTE in 2001) is water worden in tegenstelling tot voorgaande jaren een groter aantal
van invloed op het aantal pompstations waarvoor een overschrijding parameters bepaald. In het Wlb is opgenomen dat het leidingwater
is gerapporteerd. Op tien locaties met een alleen een overschrijding aan de tap gecontroleerd dient te worden. De waterbedrijven zijn niet
voor de parameter troebelingsgraad (en eventueel de Saturatie Index verantwoordelijk voor normoverschrijdingen die door de binnenin-
of koperoplossend vermogen) is de maximum meetwaarde lager stallatie worden veroorzaakt. Zij hebben wel de plicht de eigenaar
dan de `oude' norm. te informeren en zonodig te adviseren.
In tabel 2.8 is per parameter aangegeven bij hoeveel pompstations TABEL I: microbiologische parameters
een overschrijding regelmatig voorkomt in de periode 2003 - 2007. In tabel 2.9 zijn de normoverschrijdingen voor de microbiologische
Uit deze tabel blijkt dat de over- en onderschrijdingen voor de para- parameters uit Tabel I en voor Legionella weergegeven. Voor deze
meter mangaan, respectievelijk de Saturatie Index structureel (over- parameters telt elk positief monster als een normoverschrijding
schrijding in minstens vijf jaren) zijn. Het beeld over meerdere jaren (VROM, 2005a). In 2007 is 15 keer een normoverschrijding voor
is gelijk aan dat in de rapportage over 2006; opgemerkt wordt dat E. coli en driemaal voor de parameter enterococcen gerappor-
overschrijdingen in vijf opeenvolgende jaren hardnekkige problemen teerd. Voor zover bekend is viermaal een kookadvies gegeven. In
zijn zoals mangaan op één locatie. Voor de Saturatie Index geldt dat de meeste gevallen was het herhalingsmonster voor E. coli negatief.
de oorzaak ligt in de natuurlijke grondwatersamenstelling. In de maand mei heeft zich een incident voorgedaan waarbij een
kookadvies aan circa 300.000 inwoners is afgegeven. Het incident
Tabel 2.7 erzicht van het aantal pompstations waar een (incidentele) normoverschrijding
Ov

heeft plaatsgevonden (Versteegh et al 1994-2007)
Jaar 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001* 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Pompstations 87 80 70 72 63 73 58 56 64 68 56 67 43 53 54

* Het jaar waarin het WLB is aangepast. De vergelijking met voorgaande jaren is niet eenduidig.

---

Tabel 2.8 erzicht van de aantallen pompstations per parameter waar gedurende de periode 2003 t/m 2007 in 3 of
Ov

meer jaren een normoverschrijding heeft plaatsgevonden in drinkwater `af pompstation'. Een pompstation
met een normoverschrijding gedurende vijf jaar komt uitsluitend voor in de kolom: 5 jaar
Aantal pompstations
Parameter Overschrijding in 3 jaren Overschrijding in 4 jaren Overschrijding in 5 jaren
paranaam 3 jaar 4 jaar 5 jaar
IJzer 0 1 0
Nikkel 0 1 0
Mangaan 2 0 1
Saturatie Index 9 16 30
Troebelingsgraad 5 4 0
Waterstofcarbonaat 2 1 0
Zuurgraad 1 0 0
werd veroorzaakt door een lekkage in een van de reinwaterkelders TABEL II: chemische parameters
van een distributiepompstation. In enkele monsters werden lage De normoverschrijdingen voor de parameters uit Tabel II zijn samen-
aantallen E.coli's aangetoond. Ten behoeve van de bescherming van gevat in tabel 2.10.
de volksgezondheid en omdat de oorzaak van de besmetting niet
direct bekend was, is het incident in overleg met de authoriteiten Normoverschrijdingen zijn voor zeven parameters weergegeven.
opgeschaald. Nadat de betreffende reinwaterkelder buiten bedrijf Het betreft de parameter nitriet waarvoor de norm op één meet-
was gesteld is er weer afgeschaald. Het kookadvies was gedurende punt kortdurend is overschreden. Ook voor nitraat is de norm in één
vijf dagen van kracht. distributiegebied eenmalig overschreden. In het grondwater in deze
regio is de concentratie nitraat relatief hoog. Het bestrijdingsmiddel
Alle bedrijven hebben in het distributienet metingen uitgevoerd glyfosaat is eenmaal aangetoond in drinkwater bereid uit grondwater.
voor de parameter Legionella met als doel het afgeleverde water Het bestrijdingsmiddel methomyl is eenmaal aangetoond in drink-
te controleren zonder de invloed van de binneninstallatie. De bacterie water bereid uit oppervlaktewater. Benzo(a)pyreen en daardoor ook
is op 21 monsterpunten aangetoond boven de norm; dit aantal is de som van Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK som
hoger (drie locaties) dan in 2006. Het betreft meestal relatief geringe 10) is eenmaal aangetroffen boven de norm. De oorzaak hiervan lag
aantallen. Uit de informatie is niet duidelijk welk type Legionella is in de binneninstallatie; de eigenaar is op de hoogte gesteld. Bromaat
aangetroffen. Het is waarschijnlijk dat bij de monstername, meestal is aangetroffen in een concentratie hoger dan 1 µg/l in drinkwater
in een gebouw, legionella's afkomstig van de biofilm van de binnen- bereid uit oppervlaktewater waarbij ozon niet als desinfectiemiddel
installatie, zijn gemeten. In het bedrijfstakonderzoek wordt de relatie is gebruikt.
tussen Legionella en de waterkwaliteit onderzocht. Het is bekend
dat in bepaalde gebieden legionellabacteriën van het type Legionella De normwaarde voor de parameters lood, koper en nikkel zijn bij de
anisi worden aangetroffen. In de literatuur zijn zelden ziektegevallen, wijziging van het Wlb in 2001 verlaagd. De norm voor lood is vanaf
veroorzaakt door dit type, beschreven (Versteegh et al, 2007). 2006 verlaagd van 50 naar 10 µg/l (tot 1-1-2006 gold een maximum
van 25 µg/l). De norm voor koper is verlaagd van 3 naar 2 mg/l en

Tabel 2.9

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater in het distributienet voor Tabel I van het Wlb
Parameter Tabel I Aantal distributiegbieden Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Escherichia coli 15 Eenmalig (14) Herhalingsmonsters in orde
Lekkage reinwaterkelder Kookadvies (4)
Enterococcen 3 Eenmalig Herhalingsmonsters in orde
Legionella spp (geen Tabel bekend) 21 Binneninstallatie Informeren bewoners
Monsterpunt brandkraaan (4) Spuien
Onbekend Herhalingsmonster

* N= aantal voorzieningsgebieden (zie ook bijlage 3, tabel 4).
die van nikkel van 50 naar 20 µg/l. Deze normwaarden gelden aan chroom geen enkel monster. Circa vijftig procent van deze meet-
de tap. Voor de parameters koper, lood, nikkel en chroom wordt de waarden voor lood is afkomstig uit één distributiegebied dat vooral
norm getoetst via een steekproefmethode die representatief is voor bestaat uit stedelijk gebied. Er is een evaluatie van de methode zoals
de gemiddelde hoeveelheid die de consument gemiddeld binnen- in het protocol beschreven staat worden uitgevoerd. Een analyse van
krijgt. De VI heeft een protocol (VROM, 2005b) opgesteld waarin voor de meetgegevens van de RDT-bemonstering over drie jaargangen
Nederland de meetstrategie voor koper, lood, nikkel en chroom is is gepubliceerd in het vakblad van de waterindustrie (Slaats et al,
beschreven op basis van uitgangspunten uit de Europese drinkwater- 2008). Hieruit blijkt dat het begrip Random Day Time in de praktijk
richtlijn. Met ingang van 2004 is volgens dit protocol bemonsterd. Dit niet echt een meting willekeurig over de dag weergeeft.
betekent dat de Random Day Time (RDT) methode wordt gevolgd. In
de praktijk betekent dit dat de monsternemer bij binnenkomst van De VI heeft voorgesteld in de overgangsperiode de koperen buizen-
het gebouw een monster neemt van de binneninstallatie zonder proeven nog te handhaven. De resultaten van deze proeven geven
doorstroming. De hoeveelheid tijd dat het water bij monstername in een indicatie of het drinkwater van een pompstation metaaloplos-
de installaties heeft stilgestaan is in principe `random' over de dag sende eigenschappen heeft. De waterbedrijven hebben de loden
verspreid. De norm voor de metalen koper, lood, nikkel en chroom dienstleidingen inmiddels vervangen. Voor de koperen buizenproef
wordt bij de RDT-methode per distributiegebied getoetst aan het zijn voor 13 pompstations (Bijlage 3, tabel 3a) gemiddelde waarden
jaargemiddelde. Dit heeft ertoe geleid dat er in 2007 voor nikkel en hoger dan 2 mg/l gerapporteerd.
lood (beide één distributiegebied) een normoverschrijding is opge-
treden. In beide gevallen is dit veroorzaakt door één hoge waarde. TABEL III: indicatorparameters

Op meerdere plaatsen zijn de maximum meetwaarden hoger dan De normoverschrijdingen voor de parameters uit Tabel III zijn
de normen voor deze metalen. In distributiewater is de meetwaarde samengevat in tabel 2.11.
voor koper in één monsters (0,01 %) hoger dan 2 mg/l. Voor lood is
in 59 van het aantal monsters de meetwaarde hoger dan 10 µg/l (2,3 In vier gebieden is de norm voor de parameter bacteriën van de
%), voor nikkel (20 µg/l) betreft dit zestien monsters (0,8 %) en voor coligroep overschreden. Dit betekent dat ook het herhalingsmonster

Tabel 2.10

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater in het distributienet voor Tabel II van het Wlb
Parameter Tabel II Aantal distributiegbieden Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Nitriet 1 Incident Geen
Nikkel 1 RDT bemonstering (één hoge waarde) binneninstallatie Informeren bewoners
Lood 1 RDT bemonstering (één hoge waarde) binneninstallatie Informeren bewoners
Nitraat 1 Onbekend Geen
Benzo(a)pyreen en PAK (som) 1 Binneninstallatie Onbekend
Bromaat 1 Eenmalig (geen desinfectie) Onbekend
Pesticiden

Glyfosaat 1 Eenmalig Geen
Methomyl 1 Eenmalig Geen

* N= aantal voorzieningsgebieden (zie ook bijlage 3, tabel 4).
positief is geweest. De besmettingen waren kortdurende inciden- zelfreinigende distributienetten (Vreeburg, 2007). Op vier locaties
ten en werden door reparatie en het spuien van de leidingen weer is een normoverschrijding voor geur en op één locatie voor smaak
ongedaan gemaakt. Er zijn geen hardnekkige incidenten bekend. gerapporteerd, het herhalingsmonster was in alle gevallen weer
Uit de gegevens van de waterbedrijven blijkt dat voor het onder- normaal. Deze locaties liggen allemaal in dezelfde regio. Ook in
deel distributiewater voor de parameter bacteriën van de coligroep 2006 zijn normoverschrijdingen van deze parameters voor dezelfde
285 monsters van het totaal aantal metingen positief waren (0,54 gebieden gerapporteerd. Uit tabel 2.11 blijkt dat er op vijf monster-
procent). In tien gebieden zijn sporen van Clostridium perfringens punten in het distributienet een zeer lage hardheid is gemeten. De
of een gelijkgestelde parameter aangetoond. Het eerste positieve oorzaak hiervan bleek de aanwezigheid van onthardingsapparatuur
monster geldt hiervoor wel als normoverschrijding. De overige over- in de binneninstallatie. Permanente consumptie van water zonder
schrijdingen betreffen vaak bedrijfstechnische parameters als ijzer mineralen is niet gewenst.
(negen distributiegebieden), troebelingsgraad (zeven distributiege-
bieden) en mangaan (vijf distributiegebieden). Het aantal gebieden In 2007 is de norm voor de temparatuur maar éénmaal overschre-
met een overschrijding voor ijzer en mangaan is, ten opzichte van den ten gevolge van foutieve monstername. De zomer van 2007 was
2006 gestegen van negen naar twaalf. Het betreft meestal incidentele koel en nat; in tegenstelling tot de zomer van 2006 in welk jaar er
overschrijdingen. Deze parameters hebben geen direct effect op vaker een hoge temperatuur in het drinkwater werd gemeten. De
de gezondheid maar kunnen wel zorgen voor klachten zoals `bruin microbiologische parameter Aeromonas kent in 2007, veertien dis-
water' bij de consument. Er zijn landelijk geen gegevens beschikbaar tributiegebieden met een overschrijding van de norm (1000 kve/100
over klachten van de consument. Optimalisering van de zuivering ml). Dit aantal is ten opzichte van vorig jaar met drie toegenomen.
en onderhoud van het leidingsysteem zijn maatregelingen die geno- In de meeste gebieden betreft het één tot een enkele keer, te hoge
men kunnen worden. Uit onderzoek blijkt dat `bruin water' vooral aantallen. In de regio Noord-Holland is Aeromonas een hardnekkig
wordt veroorzaakt door het drinkwater zelf in tegenstelling tot de probleem; er wordt vaak extra gespuid en daarom wordt er vaker
veronderstelling dat dit afkomstig zou zijn van het leidingmateri- gemeten dan in andere regio's. Aeromonas is een parameter die
aal. Er zijn instrumenten ontwikkeld zoals het optimaliseren van onder meer kan dienen als indicator voor onvolkomenheden in de
de zuivering, doordacht spuien van het leidingnet en de aanleg van zuivering. Deze in het algemeen onschuldige bacterie kan zich in

Tabel 2.11

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater in het distributienet voor Tabel III van het Wlb
Parameter Tabel III Aantal distributiegebieden Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Bedrijfstechnische parameters

Aeromonas 14 Nagroei (incidenteel) Spuien en andere bedrijfstechnische acties
Nagroei (structureel (14))
Hardheid 5 Ontharder in binneninstallatie (5) Onbekend (5)
(zeer lage hardheid)
Bacteriën van de coligroep 4 Incident (3) Spuien (1), reparatie (1)
Reservoir 2e herhaling in orde (2)
Clostridium perfringens, inclusief sporen 1 Incidenteel Geen
Saturatie Index 46 Grondstof (structureel) Geen, zie pompstation
Sporen van sulfiet-reducerende clostridia 9 Incidenteel (9) geen
Temperatuur 1 Foutief monster Herhaling in orde
Waterstofcarbonaat 1 Grondstof Geen
Zuurstof 1 Incident Geen
Zuurgraad 2 Eenmalig Geen
Organoleptische parameters

Geur 4 Terugkerend Herhaling goed
Kleur 2 Boven ontheffing (2) Geen
Mangaan 5 Incidenteel (3) Bedrijfstechnisch, periodiek onderhoud
Smaak 1 Terugkerend Herhaling goed
Troebelingsgraad 7 Incidenteel Geen
IJzer 9 Incidenteel (9) Bedrijfstechnisch, periodiek onderhoud
Signaleringsparameter

1,4 dichloorbenzeen 1 Duits water Geen
Tetrachloormethaan 1 Onbekend Geen
Trichloormethaan 1 Onbekend Geen

* N = aantal voorzieningsgebieden (zie ook bijlage 3, tabel 4).

Tabel 2.12

Een overzicht van de normoverschrijdingen per parameter ten opzichte van het
totaal aantal metingen voor drinkwater in het distributiegebied
Parameter Totaal aantal metingen Aantal overschrijdingen Overschrijdingen (%)
Tabel I

Escherichia coli 32326 18 0,06
Enterococcen 1167 3 0,26
Legionella spp. 871 43 4,94
Tabel II

Glyfosaat 109 1 0,92
Lood 2485 1 0,04
Nikkel 2167 1 0,05
Nitraat 598 1 0,17
Methomyl 98 1 1,02
Pesticiden 17890 2 0,01
Tabel III

Aeromonas spp. 7771 185 2,38
Ammonium 11912 2 0,02
Bacteriën van de coligroep 53223 7 0,01
Bromaat 151 2 1,32
Clostridium perfringens, inclusief sporen 1402 2 0,14
Geur, kwalitatief 16265 8 0,05
Kleurintensiteit 10016 8 0,08
Mangaan 3041 5 0,16
PAK, 6 van Borneff 137 1 0,73
Saturatie Index 2757 140 5,08
Smaak, kwalitatief 16264 1 0,01
Sporen van sulfiet-reducerende clostridia 2541 12 0,47
Temperatuur 23311 1 0,00
Tetrachloormethaan 807 1 0,12
Trichloormethaan 807 1 0,12
Totale hardheid 2857 7 0,25
Troebelingsgraad 15191 11 0,07
Waterstofcarbonaat 2787 1 0,04
IJzer 6360 13 0,05
Zuurgraad 11657 5 0,04
Zuurstof 2892 2 0,07

1,4-dichloorbenzeen 798 1 0,13

het leidingnet vermeerderen. Er zijn drie organische stoffen (signa- overschrijding in een distributiegebied meerdere jaren achter elkaar
leringsparameter) elk op één locatie één of tweemaal aangetoond. voor dan zal de monsterplaats zelden dezelfde zijn.
In tabel 2.12 is een overzicht gegeven van het aantal normover- Inkoopwater
schrijdingen in relatie tot het totaal aantal metingen per parameter. Tabel 2.14 geeft een overzicht van de normoverschrijdingen voor de
Het percentage overschrijdingen is in het algemeen laag, maar is in- en verkooppunten. De overschrijdingen betreffen bedrijfstech-
sterk afhankelijk van het aantal uitgevoerde metingen. De parame- nische parameters, de parameters E. coli en nikkel elk éénmaal.
ter Satuaratie Index scoort het hoogst (5.08 %) maar is lager dan in Het ingekochte water is op minstens twee punten afkomstig uit het
2006; het aantal afwijkingen is afgenomen ten opzichte van 2006, buitenland.
terwijl het aantal metingen is toegenomen. Deze parameter is niet
in de EG-richtlijn opgenomen. Het aantal parameters met een nor- Ingrepen in het distributienet
moverschrijding is 28; dit is nagenoeg gelijk aan het aantal van 2006. De VI heeft de waterbedrijven gevraagd om met ingang van 2005
Het aantal overschrijdingen voor de bedrijfstechnische parameters de positieve resultaten van met name microbiologische analyses
vertoont door de jaren heen een grillig beeld. te melden. Het betreft monsters die zijn genomen na een ingreep
waarbij de levering van leidingwater is gecontinueerd. Het betreft
In tabel 2.13 is per parameter weergegeven in hoeveel distribu- dus niet de monsters die genomen worden tijdens de aanleg van
tiegebieden een overschrijding regelmatig voorkomt in de periode leidingen. In 2007 hebben bijna alle waterbedrijven meldingen van
2003-2007. Uit deze tabel blijkt dat de parameters Saturatie Index, dergelijke positieve monsters aangeleverd. In tabel 2.15 zijn de
ijzer en Aeromonas het hoogst scoren. In negen gebieden komt de resultaten weergegeven. In totaal zijn er 66 van dergelijke melding
parameter Saturatie Index in in vijf achtereen volgende jaren voor. geregistreerd. In 59 gevallen is een (preventief) kookadvies gegeven.
Aeromonas (één gebied), ijzer (twee gebieden) en troebeling (één Het aantal meldingen is hoger dan in 2006, waarschijnlijk omdat
gebied) is dit eveneens het geval. Soms verandert een bedrijf om er meer bedrijven meldingen hebben ingestuurd. De kookadviezen
plausibele redenen (fusie of herindeling distributiegebieden) de worden bijna altijd op kleine schaal gegeven; enkele woningen tot
meetpuntnummers van distributiemeetpunten; bij het samenstel- een paar straten.
len van tabel 2.13 kan dit afwijkingen veroorzaken. Ook al komt een
Tabel 2.13 erzicht van de aantallen meetpunten per parameter waar gedurende de periode 2003 t/m 2007 in 3
Ov

of meer jaren een normoverschrijding heeft plaatsgevonden in drinkwater in het distributienet
Parameter Overschrijding in 3 jaren Overschrijding in 4 jaren Overschrijding in 5 jaren
Aeromonas 4 2 1
Bacteriën van de coligroep 0 2 0
Escherichia coli 5 0 0
Kleurintensiteit 1 1 0
Legionella spp 4 2 0
Mangaan 3 0 0
Nitriet 1 0 0
Saturatie Index 2 2 9
Smaak 1 0 0
Temperatuur 1 2 0
Troebelingsgraad 2 0 1
IJzer 4 1 2
Zuurgraad 2 1 0

Tabel 2.14

Oorzaken en maatregelen met betrekking tot normoverschrijdingen in het
drinkwater op in- en verkooppunten ten opzichte van het Wlb
Parameter Aantal inkooppunten Oorzaak (N)* Maatregel (N)*
Aluminium 1 Zuivering Geen
Escherichia coli 1 Incidenteel Geen
Mangaan 1 Incidenteel Geen
Nikkel 1 Grondstof Geen
Saturatie Index 2 Grondstof Geen
Sporen sulfiet reducerende clostridia 3 Incidenteel Geen
Troebelingsgraad 1 Incidenteel Geen
Trihalomethanen 1 Desinfectie Geen
IJzer 1 Incidenteel Geen

* N = aantal in- en verkooppunten

In het kader van het reguliere meetprogramma is voor zover gemeld Evenals in voorgaande jaren heeft VROM in 2007 een project uitge-
slechts viermaal een kookadvies gegeven. Minstens één bedrijf heeft voerd naar zelfstandige collectieve voorzieningen ofwel `eigen win-
het aantal genomen monsters naar aanleiding van reparaties en ningen'. Dit kunnen zijn campings, recreatieterreinen en bedrijven.
klachten gerapporteerd (Vitens MN 1260). In 2007 heeft de VI zelf controles op basis van het Wlb uitgevoerd.
Hiervan is geen rapport verschenen. Het RIVM heeft in 2007 geen
metingen bij nieuw aangemelde `eigen winningen' uitgevoerd.

2.5 Collectieve voorzieningen

Met ingang van 2001 dienen collectieve (zelfstandige) watervoor-
zieningen en grote collectieve leidingnetten aan het Wlb te voldoen. 2.6 Conclusies
Grote collectieve leidingnetten zijn leidingnetten aangesloten op het
net van een waterleidingbedrijf waar sprake is van distributie van Meetprogramma's
leidingwater (geen behandeling) en waarmee gemiddeld meer dan De uitvoering van de meetprogramma's is in grote lijnen correct en
100 kubieke meter leidingwater (geen proceswater) per dag beschik- in over
een temming met de vereisten van het Waterleidingbesluit

---

baar wordt gesteld. Hierbij wordt gedacht aan omvangrijke bedrijven (Wlb) en de op basis daarvan gemaakte afspra en. De VI vindt dat

---

of (lucht)havens. Schiphol heeft voor 2007 een meetprogramma aan deze meetprogramma's voldoende inzicht geven in de (drink)water-
de VI aangeleverd. De meetgegevens over 2007 zijn nog niet gerap- kwaliteit en toereikend zijn voor een adequate bewaking hiervan
porteerd. VROM heeft een informatieblad uitgebracht (VROM, 2004) in de zin van het Wlb. Voor de controle van de bedrijfsvoering en
waarin modelmeetprogramma's voor de collectieve voorzieningen de bewaking van de kwaliteit van het ruwwater worden soms extra
zijn opgenomen. parameters, zoals organische microverontreinigingen opgenomen.
Het aantal meetresultaten is in 2007 met bijna drie procent toege-
De controle van collectieve leidingwaterinstallaties wordt in opdracht nomen. Het aantal metingen in het distributienet is toegenomen. Na
van VROM uitgevoerd door de waterbedrijven. RIVM heeft de voort- de herziening van het Wlb is er meer aandacht voor controle aan
gang en de bevindingen van deze controles vanaf de jaargang 2005 de tap. Het totaal aantal geproduceerde meetgegevens bedraagt
gerapporteerd (Dik, 2007; Dik 2008a; Dik, 2008b). Ongeveer 20 pro- ongeveer 900.000. Voor relatief `nieuwe' parameters als MTBE en
cent van de bestaande en nieuwe installaties vertoont een verhoogd Legionella is de meetinspanning ongeveer gelijk aan vorig jaar. De
risico op verontreinigingen. VI zal voorstellen voor vermindering van de meetinspanning kritisch
bekijken.

Tabel 2.15 Meldingen van microbiologische analyses na ingrepen in het distributienet met behoud van verbruik van leidingwater.
Waterleidingbedrijf Parameter Aantal Incidenten Actie
Brabant Water Escherichia coli 2 Kookadvies
Escherichia coli/ Bacteriën van de coligroep 2 Kookadvies
Enterococcen 3 Kookadvies
Escherichia coli/ Enterococcen/ Bacteriën van de 1 Kookadvies (storm)
coligroep/ Sporen sulfiet reducerende clostridia
Escherichia coli/ Enterococcen/ Bacteriën van de 3 Kookadvies
coligroep

Bacteriën van de coligroep 4 Geen
DZH Enterococcen 4 Kookadvies
Evides Enterococcen 1 Kookadvies
Escherichia coli/ Enterococcen 1 Kookadvies
Escherichia coli 2 Kookadvies
Oasen Escherichia coli 1 Kookadvies
PWN Enterococcen 3 Geen
Escherichia coli 6 Kookadvies
Escherichia coli /Enterococcen 1 Kookadvies
Vitens Gld Enterococcen 5 Kookadvies (3), Geen (2)
Escherichia coli 3 Kookadvies (1), Geen (2)
Sporen sulfiet reducerende clostridia 2 Kookadvies
Escherichia coli /Enterococcen 1 Kookadvies
Vitens MN Enterococcen 1 Kookadvies
Vitens Ov Escherichia coli /Enterococcen 2 Kookadvies
Vitens Ov Enterococcen 2 Kookadvies (1)
WGroningen Escherichia coli 2 Kookadvies
Bacteriën van de coligroep 1 Kookadvies
WMD Escherichia coli 2 Kookadvies
WML Escherichia coli 4 Kookadvies
Escherichia coli/ Bacteriën van de coligroep 2 Kookadvies
Enterococcen 4 Kookadvies
Escherichia coli /Enterococcen 1 Kookadvies
Normoverschrijdingen De normoverschrijdingen die voor oppervlaktewater zijn gerap-
porteerd hebben betrekking op bedrijfstechnische parameters en
Grondstof bestrijdingsmiddelen. Normoverschrijdingen voor bestrijdingsmid-
De toetsing van de kwaliteit van de bron aan normen uit het Wlb kan delen bij de innamepunten van oppervlaktewater komen regelmatig
alleen voor oppervlaktewater plaats vinden. Voor zowel grondwater voor. Het aantal innamepunten waar dit voorkomt en ook het aantal
als het hieruit gewonnen ruwwater voor de bereiding van drinkwater bestrijdingsmiddelen per locatie dat boven de `voorzorgsnorm' (0,1
bestaan geen normen. µg/l) wordt aangetoond is gelijk gebleven ten opzichte van vorig
jaar. Het aantal aangetoonde bestrijdingsmiddelen is wel toegeno-

men. Naast de organische microverontreinigingen zijn pathogene De volksgezondheid is op grond van de gegevens in geen enkel geval
microorganismen in oppervlaktewater, dat voor de drinkwaterpro- in gevaar geweest. Het aantal pompstations waar één of meer nor-
ductie wordt gebruikt, een belangrijk aandachtspunt. In het Wlb is moverschrijdingen voorkomen is in 2007 nagenoeg gelijk gebleven
met de introductie van kwantitatieve risicoanalyse nieuwe regelge- namelijk 54. Dit aantal varieert tussen 45 en 70. De parameters
ving opgenomen voor pathogene virussen en protozoa. De VI heeft Saturatie Index en Legionella (geen parameter is de EG-richtlijn)
begin 2006 een protocol uitgebracht waarin is beschreven hoe de en de parameter metaaloplossend vermogen (geen wettelijke para-
waterleidingbedrijven deze risicoanalyse dienen uit te voeren. Voor meter) zijn niet in de telling meegenomen. Een goed gewaarborgde
het garanderen van veilig drinkwater zullen de zuiveringsprocessen bedrijfsvoering van het productieproces kan een bijdrage leveren aan
zodanig moeten zijn dat voldoende organismen verwijderd worden. het verder verminderen van het aantal normoverschrijdingen met
De waterbedrijven zijn in 2006 gestart met het opstellen van de risi- name voor de bedrijfstechnische parameters. Opvallend is dat op
coanalyse voor oppervlaktewaterwinningen en kwetsbare grondwa- veel locaties (pompstations en distributie) de norm voor de Satura-
terwinningen. Inmiddels hebben alle bedrijven voor de betreffende tie Index wordt overschreden. De oorzaak hiervan is de natuurlijke
winningen informatie aangeleverd. eigenschappen van de grondstof. Een te lage waarde van de Saturatie
Index heeft effect op het kalkoplossend vermogen van leidingwater
Het overheidsbeleid zal zich nadrukkelijk moeten blijven richten op bij cementeuze materialen.
bescherming van de bron, bijvoorbeeld door het terugdringen van
(diffuse) emissies, zoals MTBE en (dier)geneesmiddelen, en het Kwaliteit drinkwater in relatie tot de volksgezondheid
saneren van rioolwateroverstorten. Hiervoor wordt beleid ontwikkeld De normoverschrijdingen betreffen meestal stoffen waarvan de norm
hetgeen buiten de scope van dit rapport valt. niet is gebaseerd op toxicologische en gezondheidskundige gege-
vens. In 2007 zijn er vooral in distributiewater normoverschrijdingen
Drinkwater van de parameter E. coli gerapporteerd. E. coli en de parameter

De normoverschrijdingen in drinkwater hebben meestal een inci- `bacteriën van de coligroep' (bedrijfstechnische parameter) heb-
denteel karakter. Wanneer er bacteriële besmettingen zijn vastge- ben de functie van indicatorparameter. Deze parameters worden
steld worden maatregelen genomen en wordt de oorzaak zo spoe- intensief gemeten en geven aan dat er mogelijk besmettingen met
dig mogelijk weggenomen. In 2007 zijn er overschrijdingen van de andere (wel pathoge
ne) micro-organis
men kunnen zijn. Legionella
parameter E. coli gerapporteerd en enkele overschrijdingen van bacteriën zijn in het afgeleverde leidingwater van 192 pompstations

de bedrijfstechnische parameter bacteriën van de coligroep. Er is onderzocht en niet aangetroffen. In het distributienet zijn Legionella
hiervoor viermaal een kookadvies gegeven, één hiervan omvatte een bacteriën wel aangetroffen. De aantallen van meestal de niet-patho-
gebied met 300.000 inwoners. Kookadviezen naar aanleiding van een gene species zijn relatief laag.
microbiologische besmetting na een reparatie in het distributienet
zijn minstens 59 maal gegeven. Kookadviezen worden bij repara- In 2007 is er voor zover bekend op vier locaties een kookadvies aan
ties vaak ook preventief gegeven. Het aantal distributiemeetpunten de consument afgegeven vanwege een bacteriële besmetting. Op de
met een overschrijding van de bacteriologische parameters is in locaties waar overschrijdingen zijn vastge teld zijn adequate maat-

---

2007 ongeveer gelijk gebleven. Opvallend is het aantal van 21 nor- regelen genomen, zoals spuien en reparaties aan de reinwaterkel-
moverschrijdingen voor Legionella in het distributiewater. Meestal der, zodat weer aan de kwaliteitseisen werd voldaan. In 2007 zijn
betreft het de `ongevaarlijke' soort L. anisa. In 2007 zijn drie bestrij- 66 meldigen geregistreerd van positieve microbiologische monsters
dingsmiddelen (incidenteel) in drinkwater aangetoond. De norm voor waarvoor voor zover bekend 59 keer een (preventief) kookadvies is
bestrijdingsmiddelen is gebaseerd op het `voorzorgsprincipe'. De gegeven. De VI besteedt meer aandacht aan deze incidentmeldin-
aangetroffen concentraties zijn lager dan de waarde welke volgens gen. In 2008 voert de VI een project uit gericht op het uitvoeren van
toxicologische principes is afgeleid. werkzaamheden in het distributienet.
Bij één pompstation komt een normoverschrijding van de parameter De kwaliteit van het drinkwater in Nederland geeft geen aanleiding
mangaan voor gedurende vijf achtereenvolgende jaren. tot risico's voor de volksgezondheid, gelet op de geconstateerde

normoverschrijdingen en de resultaten van de parameters.

Literatuur

Dik H.H.J. (2007). ersteegh J.F.M. en Lips F. (1998).

---

De controle van collectieve leidingwaterinstallaties in 2005. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1996.
RIVM rapport nr. 703719015. Inspectiereeks VROM/VI nr. 1998/4.

Dik H.H.J. (2008a). ersteegh J.F.M. en Lips F. (1999).

---

De controle van collectieve leidingwaterinstallaties in 2006. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1997.
RIVM rapport nr. 703719022. Inspectiereeks VROM/VI nr 2000/12.

Dik H.H.J. (2008b). ersteegh J.F.M. en Cleij P. (2000).

---

De controle van collectieve leidingwaterinstallaties in 2007. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1998.
RIVM rapport nr. 703719036. Inspectiereeks VROM/VI nr 2000/13.

EG (1998). Versteegh J.F.M., Breebaart L. en Cleij P. (2001).

Richtlijn betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1999.
bestemd water (98/83/EG). Inspectiereeks VROM/VI nr 2001/18.

Slaats P.G.G., E.J.M. Blokker en J.F.M. Versteegh (2008) ersteegh J.F.M. en Te Biesebeek J.D. (2002).

---

Lood, koper, nikkel en chroom in drinkwater gemeten aan de tap: De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2000.
een eerste inventarisatie Inspectiereeks VROM/VI nr 2002/01.
H2O, nr 3 pg. 37-40.

ersteegh J.F.M. en Te Biesebeek J.D. (2003).

---

Swartjes F.A., A.J. Baars, R.H.L.J. Fleuren en P.F. Otte (2004). De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2001.
Risicogrenzen voor MTBE in bodem, sediment, grondwater, VROM 3134.
oppervlaktewater, drinkwater en voor drinkwaterbereiding RIVM rapport 703719 003; www.rivm.nl
RIVM rapport 71701039/2004; www.rivm.nl

ersteegh J.F.M. en Te Biesebeek J.D. (2004).

---

TNS NIPO (2008). De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2002.
Watergebruik thuis 2007. VROM 3272.
www.vewin.nl RIVM rapport 703719 005; www.rivm.nl

Versteegh J.F.M. en Wetsteyn F.J. (1994). ersteegh J.F.M. en Te Biesebeek J.D. (2005).

---

De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1992. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2003.
Reeks Handhaving Milieuwetten VROM/VI nr. 1994/58. VROM 4233.
RIVM rapport 703719 007; www.rivm.nl
ersteegh J.F.M., F.W. van Gaalen en Van Breemen A.J.H. (1995).
V

De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1993. ersteegh J.F.M. en Dik HHJ. (2006).

---

Reeks Handhaving Milieuwetten VROM/VI nr. 1995/97. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2004.
VROM 5260.
ersteegh J.F.M., F.W. van Gaalen en Beuting D.M. (1996).
V RIVM rapport 703719 010; www.rivm.nl
De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1994.
Reeks Handhaving Milieuwetten VROM/VI nr. 1996/105. ersteegh J.F.M. en Dik HHJ. (2006).

---

De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2005.
ersteegh J.F.M., F.W. van Gaalen en Peen F. (1997).
V VROM 6238.
De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1995. RIVM rapport 703719 014; www.rivm.nl
Reeks Handhaving Milieuwetten VROM/VI nr. 1997/114 .

ersteegh J.F.M. en Dik HHJ. (2007).

V VROM (2005b).
De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 2006. Inspectierichtlijn Harmonisatie Meetprogramma
VROM 7420. Drinkwaterkwaliteit.
RIVM rapport 703719 022; www.rivm.nl VROM-Inspectie nr 5074 www.vrom.nl

ersteegh J.F.M., P.S. Brandsema, N.G.F.M. van der Aa en Dik
V VROM (2006a).
HHJ. (2007). Inspectierichtlijn Analyse microbiologische veiligheid drinkwater.
Evaluatie legionellapreventie Waterleidingwet. VROM-Inspectie nr 5318; www.vrom.nl
RIVM rapport nr. 703719020.

aterleidingbesluit.

---

ewin (2001).

V Staatsblad nr 220, 1984.
Basisdocument Harmonisatie-afspraken Meetfrequenties Staatsblad nr 31, 2001.
Waterleidingbesluit 2001. Staatsblad nr 576, 2004.
Vewin Rijswijk.

WHO (2004).
ewin (2008).

V Guidelines for Drinking-water Quality
Waterleidingstatistiek 2007. Third edition, Volume 1 Recommendations.
Vewin Rijswijk. WHO Geneva.
reeburg J.H.G. (2007).

Discolouration in drinking water systems: a particular approach.
Thesis TU Delft. ISBN: 978-90-74741-91-0.

VROM (2001).

Gevolgen voor eigenaren van collectieve leidingwaterinstallaties.

VROM juni 2001; www.waterleidingbesluit.nl

VROM (2004).

Modelmeetprogramma's voor eigenaren van collectieve
watervoorzieningen en grote collectieve leidingnetten.

VROM maart 2004; www.waterleidingbesluit.nl

VROM (2005a).

Inspectierichtlijn voor de melding van normoverschrijdingen
drinkwaterkwaliteit.

VROM-Inspectie nr 5073 www.vrom.nl

---

Bijlage 1

Waterleidingbedrijven Nederland in 2007

(bron Vewin Waterleidingstatistiek 2007).

Groningen

Waterbedrijf Groningen (WGron)

Friesland

Vitens Fryslân 1)

Drenthe

Waterleidingmaatschappij Drenthe (WMD)

Overijssel

Vitens Overijssel 1)

Gelderland

Vitens Gelderland 1)

Flevoland

Vitens Flevoland 1)

Utrecht

Vitens Midden-Nederland 1)

Bronwaterleiding `Doorn' (Doorn)

Noord-Holland

PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland (PWN)

Waternet

Zuid-Holland

Evides Drinkwater

Oasen

Duinwaterbedrijf Zuid-Holland (DZH)

Zeeland

Evides Drinkwater

Noord-Brabant

Brabant Water

Limburg

Waterleiding Maatschappij Limburg (WML)

1) Onderdeel van NV Vitens

Bijlage 2

Overzicht vergunde en onttrokken

hoeveelheden grondwater in 2007.

Vewin Naam PS SW V Mm3 G Mm3

002 WGroningen 6 g 60,0 42,4

0031) Vitens Fryslân 9 g 66,6 48,1

004 WMD 12 g 42,4 31,8

0091) Vitens Overijssel 22 g 93,1 70,8

0151) Vitens Gld (WOG) 12 g 33,8 25,2

0171) Vitens Gld (WMG) 17 g 75,3 59,8

0181) Vitens Gld (ZGN) 2 g 14,4 14,0

0201) Vitens Gld (VNB) 7 g 27,1 21,6

0221) Vitens Gld (NUON) 2 g 17,1 14,7

027 Doorn 1 g 1,6 0,8

0291) Vitens MN 23 g 92,7 77,8

0301) Vitens F -3 g 28,0 20,4

032 PWN 3 g/o 56,0 53,0

034 Waternet 1 g/o 70,0 64,0

051 Oasen 11 g 64,7 50,2

062 DZH 3 g/o 75,4 75,0

077 Evides 6 g/o 33,1 27,0

086 Brabant Water 33 g 246,2 179,1

094 WML 30 g 101,5 84,7

2021) Vitens Gld (WOV) 1 g 6,0 5,6

1) Onderdeel van N.V. Vitens

PS = aantal pompstations/winningen, SW = soort water (g = grondwater, g/o = onttrokken geïnfiltreerd oppervlaktewater aangevuld
met grondwater).

V = vergund, G = gewonnen/geleverd, (hoeveelheden in miljoenen m3/j).
De bedrijven hebben de gegevens met behulp van het REWAB programma aangeleverd. De gegevens zijn in dit rapport per bedrijf
samengevoegd. Het is niet bekend of de via REWAB aangeleverde kwantiteitsgegevens binnen het bedrijf volledig zijn geborgd.

Bijlage 3

Overschrijdingen in drinkwater en

ruwwater (oppervlaktewater).

Tabel 1 Normen uit het Waterleidingbesluit

Parameter Norm Eenheid Tabel Wlb
Aeromonas 1000 kve/100 ml IIIa
Aluminium 200 µg/l IIIb
Ammonium 0,20 mg/l NH4 IIIa
Antimoon 5 µg/l II
Bacteriën van de coligroep 0 kve/100 ml IIIa
Benzo(a)pyreen 0,01 µg/l II
Broomdichloormethaan 15 µg/l II
Chloride 150 mg/l Cl (jaargem.) IIIa
Chroom 50 µg/l II
Clostridia, sulfiet reducerende sporen 0 kve/100 ml IIIa
E. coli 0 kve/100 ml I
Gehalogeneerde monocyclische koolwaterstoffen 1 µg/l IIIc
Hardheid 1-0,2 SI IIIa
Temperatuur 25 0C IIIa
Trihalomethanen 25 (90 percentiel) µg/l II

50 (maximum) µg/l II
Troebelingsgraad 1 (af pompstation) FTE IIIb
Troebelingsgraad 4 (af tap) FTE IIIb
Waterstofcarbonaat > 60 mg/l IIIa
Zuurgraad 7,02 mg/l O2 IIIa

* Dit is geen wettelijke norm ** Legionella is niet formeel in een Tabel ingedeeld; de status komt overeen met Tabel I.

Tabel 2

Concentraties (µg/l) bestrijdingsmiddelen (en metabolieten) 1)
in oppervlaktewater bij de innamepunten voor drinkwater
Aantal Min Gem Max
Bedrijfsnaam Pompstation Parameter waarnemingen conc conc conc
Evides Brabantse Biesbosch 2,4-D (2,4-dichloorfenoxyazijnzuur) 13 1)

Bestrijdingsmiddelen waarvan de maximum concentratie groter is dan 0,1 µg/l zijn in deze tabel opgenomen. De norm voor indivi-
duele bestrijdingsmiddelen in oppervlaktewater bestemd voor drinkwater is 0,1 µg/l.

In 2007 is geen water van de bron Amsterdam Rijnkanaal gebruikt voor de productielocatie Weesperkarspel.

Tabel 3 Normoverschrijdingen in drinkwater "af pompstation"
Aantal Min Gem Max Aantal
WLB Pompstation Parameter metingen conc conc conc overschr.
Vitens Fryslân Vlieland Sporen van sulfiet-red. clostridia 5

Vervolg tabel 3 Normoverschrijdingen in drinkwater "af pompstation"
Aantal Min Gem Max Aantal
WLB Pompstation Parameter metingen conc conc conc overschr.
Vitens Gelderland Schalterberg Saturatie Index 52 -0,29 -0,15 0,22 10
Wageningseberg Saturatie Index 13 -0,39 -0,24 -0,19 8
Pinkenberg Bacteriën van de coligroep 57

Vervolg tabel 3 Normoverschrijdingen in drinkwater "af pompstation"
Aantal Min Gem Max Aantal
WLB Pompstation Parameter metingen conc conc conc overschr.
Vitens Flevoland Fledite Saturatie Index 13 -0,31 -0,27 -0,23 13
Harderbroek Saturatie Index 13 -0,43 -0,36 -0,30 13
PWN Andijk Saturatie Index 53 -0,29 0,09 0,41 1
Bergen Sporen van sulfiet-red. clostridia 105 0 0 1 1
Wim Mensink Sporen van sulfiet-red. clostridia 106 0 0 1 1
Laarderhoogt Sporen van sulfiet-red. clostridia 54 0 0 1 2
Waternet Weesperkarspel Sporen van sulfiet-red. clostridia 317 0 0 60 2
Oasen Lekkerkerk Bentazon 7 0,05 0,08 0,11 2
Hardinxveld - `t Kromme Gat IJzer 15

Tabel 3a Pompstations met een gemiddelde waarde >2 mg/l voor de niet-wettelijke parameter koperoplossend vermogen.
Aantal Min Gem Max
WLB Pompstation metingen conc conc conc
WGroningen Onnen 8 2,01 2,07 2,18
Vitens Fryslân Spannenburg 15 2,25 2,58 2,98
WMD Beilen 4 1,97 2,14 2,31
Vitens Gelderland Hengelo `t Klooster 12 1,70 2,26 3,25
Waardenburg (Kolff) 12 3,58 4,04 4,43
Velddriel 12 1,47 2,33 3,01
Arnhem - Immerloo 12 1,88 2,52 3,10
Brabant Water Lieshout 4 2,66 2,93 3,63
Roosendaal 13 1,67 2,03 2,43
Vlierden 4 2,12 2,24 2,36
Lith 4 2,60 2,85 3,17
WML Californie 4 2,03 2,27 2,42
Heel 12 2,62 2,94 3,29

Tabel 4 Normoverschrijdingen in drinkwater in het distributiegebied
Aantal Min Gem Max Aantal
Bedrijf Distributiegebied Parameter metingen conc conc conc Overschr.
WGroningen De Punt/Haren Aeromonas spp. 168

Vervolg tabel 4 Normoverschrijdingen in drinkwater in het distributiegebied
Aantal Min Gem Max Aantal
Bedrijf Distributiegebied Parameter metingen conc conc conc Overschr.
Vitens Gelderland Varsseveld Saturatie Index 22 -0,26 0,31 0,69 1
Zutphen Saturatie Index 19 -1,92 0,28 0,74 1
Totale hardheid 19
Epe Saturatie Index 29 -0,31 0,15 0,60 2
Escherichia coli 190

---

Vervolg tabel 4 Normoverschrijdingen in drinkwater in het distributiegebied
Aantal Min Gem Max Aantal
Bedrijf Distributiegebied Parameter metingen conc conc conc Overschr.
PWN Hoofddorp Legionella spp. 1 300 300 300 1
Sporen van sulfiet-red. clostridia 238 0 0 1 1
Escherichia coli 5 0 0 1 2
IJzer 248 1390 1
Slagader Enterococcen 1 1 1 1 1
Escherichia coli 7

Tabel 5 Ontheffingen verleend door de Minister voor parameters uit Tabel III van het Wlb
Bedrijf Pompstation Parameter (eenheid) Einddatum Waarde
Vitens Fryslân Ameland, Buren Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 24
Ameland, Hollum Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 24
Oldeholtpade Oxideerbaarheid met KMnO4 (mg/l O2) 27-apr-2009 6
Schiermonnikoog Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 28
Spannenburg Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 25
Oxideerbaarheid met KMnO4 (mg/l O2) 27-apr-2009 9
Terschelling Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 27
Vitens Boerhaar Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 28
Overijssel

Denekamp Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 28
Diepenveen Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 28
St.Jansklooster Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 32
Oxideerbaarheid met KMnO4 (mg/l O2) 27-apr-2009 8
Deventer, Zutphenseweg Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 28
Deventer, Ceintuurbaan Kleurintens., Pt/Co-schaal (mg/l Pt) 27-apr-2009 28

Meer informatie

Dit is een publicatie van het Ministerie van VROM

VROM-Inspectie

Bezoekadres:

Rijnstraat 8, Den Haag

Postadres:

Postbus 16191

2500 BD Den Haag / interne postcode 500

www.vrom.nl

Extra exemplaren zijn te bestellen of te downloaden via de bestel-
module op www.vrom.nl of via Postbus 51 Infolijn, tel. 0800-8051
(gratis) met vermelding van nummer VROM 8346

Het rapport is tot stand gekomen met medewerking van het
Centrum voor Inspectie, Milieu en Gezondheidsadvisering van het
RIVM.

Bezoekadres:

Anthonie van Leeuwenhoeklaan 9, Bilthoven

Postadres:

Postbus 1 / interne postbak 21

3720 BA Bilthoven

www.rivm.nl

RIVM rapportnr. 703719 034

Auteurs: JFM Versteegh en HHJ Dik

donderdag 23 april 2009