Kamerbrief inzake het rapport ' Wet Openbaarheid productie en Ketens (WOK) '
22-04-2009 | Kamerstuk | Nederlands Ministerie van Buitenlandse Zaken
Hierbij bieden wij aan het rapport "De Wet Openbaarheid productie en
Ketens (WOK) - Onderzoek naar de juridische, technische en economische
haalbaarheid en een inventarisatie van opinies", ingevolge de
toezegging van de Minister voor Ontwikkelingssamenwerking aan uw Kamer
in november 2007 om in samenwerking met het Ministerie van Economische
Zaken de mogelijkheid tot invoering van een Wet Openbaarheid van
productie en Ketens (WOK) te onderzoeken.
De partijen betrokken bij het voorstel voor de WOK-wetstekst uit 2002
stellen dat een WOK de consument toegang geeft tot correcte en
volledige informatie over productiewijzen in de keten, die hij nodig
heeft om zijn keuze voor een product of dienst te bepalen. Deze
informatie maakt het daarnaast mogelijk dat consumenten zich een
mening vormen en deelnemen aan het debat over duurzame productie en
consumptie, noodzakelijk volgens de initiatiefnemers, gezien de grote
invloed van productie- en consumptiepatronen op duurzame ontwikkeling
en verdeling van welvaart in de wereld.
Een Wet Openbaarheid van productie en Ketens (WOK) wil wettelijk
zekerstellen dat consumenten, burgers, maatschappelijke organisaties
en andere partijen die bedrijven vragen stellen over de manier waarop
hun producten en diensten tot stand komen, op die vragen antwoord
krijgen. Eventueel af te dwingen door de rechter. Het gaat daarbij
specifiek om vragen over mogelijke schade die productieprocessen
toebrengen aan het milieu, onaanvaardbare arbeidsomstandigheden bij de
productie en andere bredere maatschappelijke vraagstukken.
Transparantie over de werkwijze in de keten is in deze gedachtegang
een voorwaarde om te zien op welke punten in de keten niet duurzaam
wordt gehandeld en om daar dan vervolgens iets aan te gaan doen. Een
mogelijke vervolgstap is dat consumenten, burgers en maatschappelijke
organisaties, op basis van de verkregen informatie, de betreffende
bedrijven daarop aanspreken, hun producten en diensten niet meer
afnemen of op andere manieren druk kunnen uitoefenen op bedrijven om
de productiewijzen te verbeteren.
Het vergroten van de transparantie over bedrijfsprocessen en de
productieketen door bedrijven is tot dusver een relatief autonoom
proces. Dit proces zal zich volgens veel deskundigen autonoom verder
uitbreiden naar gehele bedrijfstakken, vooral daar waar de voorlopers
in maatschappelijk verantwoord ondernemen het meest (publicitaire)
last hebben van ondernemingen die daarin achterblijven.
In de Kabinetsvisie MVO 2008-20011 en in de brief "Kansen door
ketenverantwoordelijkheid" (Kamerstukken II, 26485, nr. 62) worden
verschillende, mede door de overheid ondersteunde initiatieven
genoemd, die zijn gericht op het vergroten van transparantie en
verantwoordelijkheid in de keten, onder meer door:
* MVO onderdeel te maken van economische diplomatie;
* Op ondernemers toegesneden informatie over MVO beschikbaar te
stellen;
* Onderschrijving van de OESO richtlijnen bij alle overheidssteun
voor activiteiten in het buitenland verplicht te stellen;
* Het Initiatief Duurzame Handel;
* In te zetten op een ruime ontvankelijkheid van het Nationaal
Contact Punt voor de OESO richtlijnen bij klachten over bedrijven.
Het onderzoeksrapport dat uw Kamer hierbij wordt aangeboden is
opgesteld door het onderzoeksbureau EIM als een quick scan, die een
beeld geeft van argumenten voor en tegen een Wet Openbaarheid van
productie en Ketens (WOK), zoals die is voorgesteld door de
Consumentenbond in 2002. Daarbij is gevraagd naar de technische,
economische en juridische haalbaarheid te kijken, met nadruk op de
praktische uitvoerbaarheid vanuit een bedrijfsperspectief.
Mede op basis van de uitkomsten van het onderzoek is de conclusie te
trekken dat de voorgestelde WOK technisch uitvoerbaar lijkt, maar
tegen aanzienlijke economische kosten. De nalevingskosten kunnen
bovenproportioneel groot worden. Op het juridisch vlak zijn de
uitkomsten op basis van de voorliggende wetsinitiatief-tekst niet
eenduidig. Alleen met een nadere analyse van Europees en
internationaal recht kan de haalbaarheid van een meer uitgewerkt
wetsvoorstel voor een WOK goed worden ingeschat. Uit het onderzoek
kwam ook naar voren dat slechts een zeer gering aantal consumenten
actief op zoek gaat naar MVO-aspecten van producten. Er kan voorts
niet worden aangetoond dat de informatiebehoefte van consumenten over
maatschappelijke aspecten van producten, diensten en productieketens
van een omvang is die thans niet wordt afgedekt. Mede daardoor is het
twijfelachtig of de WOK uiteindelijk zal leiden tot meer duurzaamheid.
Het is belangrijk om de inzet van bedrijven op het vlak van
ketenverantwoordelijkheid en rapportage daarover verder te stimuleren,
evenals de verbetering van de samenwerking tussen bedrijven, NGO's en
overheden. Daarnaast bestaat op grond van de OESO richtlijnen in
beginsel een mogelijkheid voor (organisaties van/voor) consumenten om
informatie te vragen aan bedrijven, onder andere op het vlak van
productiewijzen en de mate waarin bedrijven verantwoordelijkheid nemen
in de keten.
Het kabinet onderneemt dan ook tal van acties om bedrijven bij het
nemen van ketenverantwoordelijkheid te ondersteunen. Naast de
hierboven genoemde initiatieven is ook de herziening van Richtlijn 400
van de Raad voor de Jaarverslaggeving op het punt van ketenbeheer van
belang èn de opname van MVO in de Code Tabaksblat. Daarmee worden de
maatschappelijke aspecten van ondernemen, waaronder
ketenverantwoordelijkheid, meer verbonden met corporate governance.
Zoals ook in de brief over ketenverantwoordelijkheid werd aangegeven,
is het een goede zaak dat partijen in de SER in het kader van
globalisering het initiatief hebben genomen om een bijdrage te leveren
aan het vergroten van de mate waarin het Nederlandse bedrijfsleven
ketenverantwoordelijkheid draagt.
Met het SER initiatief Internationaal Maatschappelijk Verantwoord
Ondernemen zal de komende jaren verder blijken hoe bedrijven hun
verantwoordelijkheid in de keten gestalte geven. Wij zullen de
resultaten van dit initiatief nauwlettend volgen.
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking,
Bert Koenders
De Staatssecretaris van Economische Zaken,
F. Heemskerk
* Ministerie van Buitenlandse Zaken
* Bezuidenhoutseweg 67
* Postbus 20061
* 2500 EB Den Haag
* Tel.: 070-3 486 486
* Fax: 070-3 484 848
* Internet: www.minbuza.nl
Ministerie van Buitenlandse Zaken