Kamerbrief inzake het rapport ' Wet Openbaarheid productie en Ketens (WOK)22-04-2009 |
Samenvatting:
Hierbij bieden wij aan het rapport 'De Wet Openbaarheid productie en Ketens
(WOK) Onderzoek naar de juridische, technische en economische haaalbaarheid en
een inventarisatie van opinies', ingevolge de toezegging van de Minister voor
Ontwikkelingssamenwerking aan uw Kamer in november 2007 om in samenwerking met
het Ministerie van Economische Zaken de mogelijkheid tot invoering van een Wet
Openbaarheid van productie en Ketens (WOK) te onderzoeken.
De partijen betrokken bij het voorstel voor de WOK-wetstekst uit 2002 stellen
dat een WOK de consument toegang geeft tot correcte en volledige informatie over
productiewijzen in de keten, die hij nodig heeft om zijn keuze voor een product
of dienst te bepalen. Deze informatie maakt het daarnaast mogelijk dat
consumenten zich een mening vormen en deelnemen aan het debat over duurzame
productie en consumptie, noodzakelijk volgens de initiatiefnemers, gezien de
grote invloed van productie- en consumptiepatronen op duurzame ontwikkeling en
verdeling van welvaart in de wereld.
Een Wet Openbaarheid van productie en Ketens (WOK) wil wettelijk zekerstellen
dat consumenten, burgers, maatschappelijke organisaties en andere partijen die
bedrijven vragen stellen over de manier waarop hun producten en diensten tot
stand komen, op die vragen antwoord krijgen. Eventueel af te dwingen door de
rechter. Het gaat daarbij specifiek om vragen over mogelijke schade die
productieprocessen toebrengen aan het milieu, onaanvaardbare
arbeidsomstandigheden bij de productie en andere bredere maatschappelijke
vraagstukken.
Transparantie over de werkwijze in de keten is in deze gedachtegang een
voorwaarde om te zien op welke punten in de keten niet duurzaam wordt gehandeld
en om daar dan vervolgens iets aan te gaan doen. Een mogelijke vervolgstap is
dat consumenten, burgers en maatschappelijke organisaties, op basis van de
verkregen informatie, de betreffende bedrijven daarop aanspreken, hun producten
en diensten niet meer afnemen of op andere manieren druk kunnen uitoefenen op
bedrijven om de productiewijzen te verbeteren.
Het vergroten van de transparantie over bedrijfsprocessen en de
productieketen door bedrijven is tot dusver een relatief autonoom proces. Dit
proces zal zich volgens veel deskundigen autonoom verder uitbreiden naar gehele
bedrijfstakken, vooral daar waar de voorlopers in maatschappelijk verantwoord
ondernemen het meest (publicitaire) last hebben van ondernemingen die daarin
achterblijven.
In de Kabinetsvisie MVO 2008-20011 en in de brief 'Kansen door
ketenverantwoordelijkheid' (Kamerstukken II, 26485, nr. 62) worden
verschillende, mede door de overheid ondersteunde initiatieven genoemd, die zijn
gericht op het vergroten van transparantie en verantwoordelijkheid in de keten,
onder meer door:
Het onderzoeksrapport dat uw Kamer hierbij wordt aangeboden is opgesteld door
het onderzoeksbureau EIM als een quick scan, die een beeld geeft van argumenten
voor en tegen een Wet Openbaarheid van productie en Ketens (WOK), zoals die is
voorgesteld door de Consumentenbond in 2002. Daarbij is gevraagd naar de
technische, economische en juridische haalbaarheid te kijken, met nadruk op de
praktische uitvoerbaarheid vanuit een bedrijfsperspectief.
Mede op basis van de uitkomsten van het onderzoek is de conclusie te trekken
dat de voorgestelde WOK technisch uitvoerbaar lijkt, maar tegen aanzienlijke
economische kosten. De nalevingskosten kunnen bovenproportioneel groot worden.
Op het juridisch vlak zijn de uitkomsten op basis van de voorliggende
wetsinitiatief-tekst niet eenduidig. Alleen met een nadere analyse van Europees
en internationaal recht kan de haalbaarheid van een meer uitgewerkt wetsvoorstel
voor een WOK goed worden ingeschat. Uit het onderzoek kwam ook naar voren dat
slechts een zeer gering aantal consumenten actief op zoek gaat naar MVO-aspecten
van producten. Er kan voorts niet worden aangetoond dat de informatiebehoefte
van consumenten over maatschappelijke aspecten van producten, diensten en
productieketens van een omvang is die thans niet wordt afgedekt. Mede daardoor
is het twijfelachtig of de WOK uiteindelijk zal leiden tot meer duurzaamheid.
Het is belangrijk om de inzet van bedrijven op het vlak van
ketenverantwoordelijkheid en rapportage daarover verder te stimuleren, evenals
de verbetering van de samenwerking tussen bedrijven, NGO's en overheden.
Daarnaast bestaat op grond van de OESO richtlijnen in beginsel een mogelijkheid
voor (organisaties van/voor) consumenten om informatie te vragen aan bedrijven,
onder andere op het vlak van productiewijzen en de mate waarin bedrijven
verantwoordelijkheid nemen in de keten.
Het kabinet onderneemt dan ook tal van acties om bedrijven bij het nemen van
ketenverantwoordelijkheid te ondersteunen. Naast de hierboven genoemde
initiatieven is ook de herziening van Richtlijn 400 van de Raad voor de
Jaarverslaggeving op het punt van ketenbeheer van belang èn de opname van MVO in
de Code Tabaksblat. Daarmee worden de maatschappelijke aspecten van ondernemen,
waaronder ketenverantwoordelijkheid, meer verbonden met corporate governance.
Zoals ook in de brief over ketenverantwoordelijkheid werd aangegeven, is het een
goede zaak dat partijen in de SER in het kader van globalisering het initiatief
hebben genomen om een bijdrage te leveren aan het vergroten van de mate waarin
het Nederlandse bedrijfsleven ketenverantwoordelijkheid draagt.
Met het SER initiatief Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
zal de komende jaren verder blijken hoe bedrijven hun verantwoordelijkheid in de
keten gestalte geven. Wij zullen de resultaten van dit initiatief nauwlettend
volgen.
De Minister voor Ontwikkelingssamenwerking,
Bert Koenders
De Staatssecretaris van Economische Zaken,
F. Heemskerk
Ministerie van Buitenlandse Zaken