Nieuwe hoogleraar wil ziektes bij de wortel aanpakken
Geplaatst: 17 april, 2009
Ziektes zou je eigenlijk bij de wortel moeten aanpakken: bij de
interacties tussen eiwitten onderling, die niet goed werken. Dit zegt
TU/e-hoogleraar Chemische Biologie prof. dr. ir. Luc Brunsveld vandaag
in zijn intreerede Van molecuul tot cel.Hij wil zo meer te weten komen
over ziektes als borst- en prostaatkanker.
Luc Brunsveld. Foto: Rob Stork
Ons lichaam bevat duizenden verschillende soorten eiwitten. Hoe die in
elkaar zitten, is meestal wel bekend. Minder bekend is echter hoe deze
complexe moleculen op elkaar inwerken. Toch is dat van levensbelang,
want de meeste ziektes worden veroorzaakt doordat processen, waarbij
eiwitten betrokken zijn, niet goed werken.
Brunsveld (1975) onderzoekt dan ook hoe eiwitten precies op elkaar
inwerken. Het idee is dat je, waar het fout gaat, de interacties in de
toekomst ook kunt gaan sturen en zo ziektes bij de wortel kunt
aanpakken, aldus de jonge hoogleraar in zijn intreerede. De meeste
bestaande medicijnen werken weliswaar ook op eiwitten in, alleen we
weten vaak niet precies hoe. Daarnaast worden sommige ziektes na een
tijdje resistent tegen medicijnen. Door meer echt begrip van
eiwit-eiwit-interacties, hopen we dit slim te kunnen omzeilen.
Goed of fout
Brunsveld gaat zijn onderzoek bijvoorbeeld richten op een groep van 48
verschillende eiwitten in de kernen van cellen, de zogeheten
kernreceptoren. Deze bepalen hoe een cel zich verder ontwikkelt: goed
of fout. Zo speelt het oestrogeen receptor-eiwit bijvoorbeeld een rol
bij het ontwikkelen van de vrouwelijke geslachtskenmerken, maar ook
bij borstkanker. Een ander eiwit hangt samen met de mannelijke
geslachtskenmerken, maar speelt ook een rol bij prostaatkanker.
Ontdekken waarom deze ziektes ontstaan, is voor mij een belangrijke
drijfveer, aldus Brunsveld.
Maar hoe onderzoek je een complex eiwitmolecuul? Bijvoorbeeld door
middel van een sonde, een molecuul dat om het eiwit heen cirkelt en de
eigenschappen ervan vastlegt. De vragen zijn talrijk. Waar precies in
de cel bevindt het eiwit zich? Zijn twee eiwitten samengegaan? Is het
proces gestopt? Door dit soort vragen voor een geïsoleerd eiwit te
beantwoorden (in een experiment), hoopt Brunsveld erachter te komen
wat het eiwit precies doet in de cel (in werkelijkheid).
Slangengif
Daarbij gaat Brunsveld slim gebruik maken van de natuur. De sonde moet
zich namelijk aan het te onderzoeken eiwit-molecuul hechten. Daarvoor
gaan de onderzoekers stoffen maken, die als twee druppels water op
natuurlijk slangengif lijken. Dat hecht namelijk erg goed aan bepaalde
eiwitten en door het slechts minimaal te wijzigen, kun je een sonde
precies aan de gewenste eiwitten laten hechten.
Deze experimenten zijn slechts een paar voorbeelden van de chemische
biologie, Brunsvelds vakgebied. Chemici maken systemen om de biologie
te kunnen bestuderen, legt hij uit. Mijn doel is steeds het
uiteenrafelen van een biomedisch probleem in een moleculair probleem.
En dat probleem vervolgens op die schaal proberen op te lossen.
Brunsveld houdt zijn intreerede Van molecuul tot cel op vrijdag 17
april, om 16.00 uur in de Blauwe Zaal van het Auditorium van de TU/e.
Technische Universiteit Eindhoven