COPD-patiënten krijgen vaak verkeerde behandeling
Patiënten met COPD (chronische bronchitis en longemfyseem)
verslechteren doorgaans sprongsgewijs, veroorzaakt door een bacteriële
of virale infectie. Artsen schrijven volgens de richtlijnen
antibiotica voor als het slijm dat de patiënt ophoest (sputum) een
bepaalde verkleuring laat zien. Ten onrechte, blijkt nu uit onderzoek
van Marjolein Brusse-Keizer. Het gevolg is dat artsen vaak ten
onrechte antibiotica voorschrijven, met als gevaar dat bacteriën
resistent raken en de antibiotica hun effectiviteit verliezen.
Brusse-Keizer promoveert op donderdag 16 april aan de faculteit
Gedragwetenschappen van de Universiteit Twente op haar onderzoek.
COPD is een verzamelnaam voor chronische bronchitis en longemfyseem en
wordt meestal veroorzaakt door roken. In Nederland lijden ruim 310.000
mensen aan de ziekte. In 2006 was COPD doodsoorzaak nummer vier. De
voornaamste klachten van COPD-patiënten zijn kortademigheid, hoesten
en een overmatige slijmproductie.
De ziektelast en sterfte onder COPD-patiënten wordt grotendeels
veroorzaakt door acuut optredende verslechteringen van de ziekte,
exacerbaties genaamd. Gemiddeld komen deze één tot drie keer per jaar
voor bij een patiënt.
De oorzaak van een exacerbatie is doorgaans of een virale, of een
bacteriële infectie. Exacerbaties worden standaard behandeld met
prednisolon, maar als een bacteriële infectie de exacerbatie
veroorzaakt, schrijft de arts daarnaast ook nog een antibioticum voor.
Om te bepalen of een exacerbatie een virale, of een bacteriële oorzaak
heeft, kijkt de arts - geheel volgens de geldende richtlijnen - naar
de kleur van het sputum (het slijm dat de patiënten uit zijn longen
ophoest). Dit zou namelijk verkleuren als sprake is van een bacteriële
infectie.
In haar promotieonderzoek zocht Marjolein Brusse-Keizer naar het
verband tussen de sputumkleur en de oorzaak van een exacerbatie. Ze
concludeerde dat er geen direct verband bestaat tussen de twee. Het
gevolg is dat we in veel gevallen antibiotica toedienen terwijl dit
niet nodig is. Hierdoor kunnen de bacteriën resistent raken, waardoor
de antibiotica niet meer werken op het moment dat de patiënt ze echt
nodig heeft.
Deelonderzoek
Uit een deelonderzoek van de promovenda bleek bovendien dat
antibiotica bij veel exacerbaties geen effect hebben, zelfs als een
bacteriële infectie de exacerbatie veroorzaakt. In een dubbelblind
onderzoek kreeg de helft van de onderzoeksgroep na een exacerbatie
prednisolon en een antibioticum voorgeschreven. De andere helft kreeg
naast de prednisolon een placebo. De onderzoekster vond geen verschil
tussen de twee onderzoeksgroepen. Uit evaluatie bleek dat artsen bij
dit onderzoek in 66 procent van de gevallen ten onrechte antibiotica
zouden hebben voorgeschreven.
Universiteit Twente