NOS, Met het oog op morgen, Radio 1
Radio / TV-interview | 09-04-2009
Minister-president Balkenende, na afloop van de wekelijkse
ministerraad over uitstel kilometerheffing, het rapport van de Raad
van State en Wilders.
VRAAG:
Is het uitstel van de kilometerheffing een nederlaag voor uw kabinet?
BALKENENDE:
Zo zou ik het niet willen zeggen, omdat het perspectief van de
kilometerheffing, kilometerbeprijzing, recht overeind staat. We hebben
te maken met fileproblematiek in Nederland. We hebben te maken met het
introduceren van een nieuw systeem, alleen dat nieuwe systeem is
ingewikkeld. Wat deed zich nu voor? Er is gesproken over de
mogelijkheid om met het systeem te beginnen in 2011 voor vrachtwagens.
Alleen dat hangt wel samen met de vraag: kan het in technisch opzicht?
Eén van de bevindingen van de minister van Verkeer en Waterstaat, de
heer Eurlings, was nu juist dat hij echt een paar maanden extra
sowieso nodig heeft. Dat hing samen met dingen die het afgelopen jaar
al zijn gebeurd. Dus dat betekent dat hij in zijn voortgangsrapportage
gewoon eerst heeft aangegeven hoe het zit met de mogelijkheid van
introductie.
VRAAG:
Ik begrijp het wel, maar het beeld is wel neergezet: we gaan in deze
kabinetsperiode een
onomkeerbare stap zetten, we gaan echt beginnen. Het wordt weer niet
gehaald die doelstelling.
BALKENENDE:
Die onomkeerbare stappen die kun je zetten door de kiezen voor
wetgeving. Dat doe je door het hele perspectief van het wegnemen van
de BPM die op de prijs van de auto zit. Een aantal van dat soort
stappen kan je al zetten in deze periode. Er is ook nooit gezegd dat
in deze kabinetsperiode de heffing zou zijn geïntroduceerd omdat -waar
u op doelde- de vrachtwagens, dat zou sowieso eind 2011 zijn geweest.
Ook al na de verkiezingen, na de kabinetsformatie, dus dat is een zaak
van het volgende kabinet. Deze periode gaat het er om dat we zeggen:
er moeten stappen worden gezet die het perspectief volstrekt helder
maken van we gaan met dat systeem beginnen.
VRAAG:
En dat gaat gebeuren dus?
BALKENENDE:
Dat gaat gebeuren.
VRAAG:
Er is ook twijfel in de Tweede Kamer aan de integriteit van minister
Eurlings en eigenlijk ook twijfel
aan uw eigen CDA van ze belijden met de mond wel dat ze voor zijn,
maar diep in hun hart zijn ze
niet voor. Bent u fan van de kilometerheffing?
BALKENENDE:
Het is zo dat dit systeem gewoon nodig is. Dat zeg ik ook voluit en
dat geldt ook voor minister
Eurlings. Het is goed om nog eens te zeggen dat hij ook in de
Ministerraad heeft aangegeven dat hij vierkant achter het systeem
staat. Maar dat staat ook niet ter discussie. De vraag is alleen
wanneer kun je dat doen, wanneer kun je de zaak introduceren op een
verantwoorde manier dat je niet op een gegeven moment met fouten te
maken krijgt. Dat vind ik een heel relevant punt en zo is er ook over
gesproken. Niet over de heffing als zodanig, alleen over de technische
aspecten.
VRAAG:
Nu is het de laatste twintig jaar zo geweest dat grote projecten vaker
zijn uitgesteld. Dat lijkt me dit project ook weer te gebeuren. Bent u
niet bang dat dit uitstel schadelijk is voor het aanzien van de
politiek?
BALKENENDE:
Ik geloof het niet. Wanneer iedereen ervan overtuigd is dat we een
ander systeem nodig hebben,
wanneer we in deze kabinetsperiode die besluiten nemen die nodig zijn,
dan is er wat mij betreft geen enkele reden voor enige twijfel.
VRAAG:
Tjeenk Willink heeft wat uitspraken gedaan over het aanzien van de
politiek. Hij vraagt zichzelf of het Nederlandse politieke systeem
toekomstbestendig is, omdat er te weinig ruimte is voor politiek
debat. Vindt u dat ook?
BALKENENDE:
Ik moet zeggen, ruimte voor debat: we debatteren zeer veel en zeer
frequent. Wat ik nu zie, sommige bewindslieden komen soms aan hun
eigenlijk werk -in de zin van het aansturen van hun departement, het
onderhouden met contacten met het veld- soms weinig of niet toe omdat
men bijvoorbeeld heel veel uren in de Kamer doorbrengt. Laat ik een
voorbeeld noemen: minister Klink -dat is een beetje bijgehouden- heeft
heel veel debatten met de Tweede Kamer. Dus je kan niet zeggen dat er
niet wordt gedebatteerd.
VRAAG:
Misschien heeft hij het meer over de grote thema's. Hij gaf zelf als
voorbeeld dat de coalitie tijdens de onderhandelingen over het
crisispakket drie weken achter gesloten deuren zat en dat heeft het
debat drie weken platgelegd. En vervolgens is er een akkoord, maar dan
is het niet de bedoeling dat daar nog veel aan veranderd wordt.
BALKENENDE:
Ik moet zeggen dat ik dat zelf op een hele andere manier beleef. Ook
ik wist precies hoe in de
Tweede Kamer werd gedacht over de crisismaatregelen. Ik kan nu zo
uittekenen wat de SP van zaken vindt en wat de WD er van vindt en wat
D66 er van vindt, wat de PW er van vindt. Dat is allemaal bekend. We
hebben natuurlijk regelmatig met elkaar gedebatteerd over de vraag hoe
de economische ontwikkeling is, wat vinden partijen. Wat hebben wij
toen gedaan? Het was noodzakelijk om te spreken met de
coalitiefracties, omdat het ging om het aanpassen van het
coalitieakkoord, daar heb je elkaar ook voor nodig. Natuurlijk heeft
dat tijd gekost.
VRAAG:
Maar dat zegt Willink ook: het is logisch dat het gebeurt binnen ons
bestel, maar het effect is dat er te weinig politiek debat is en dat
leidt tot meer zwevende kiezers.
BALKENENDE:
Pas daar toch mee op, want onder Lubbers III was er sprake van
tussenbalans. Dat heeft ook de
partijen toen geraakt. Bij Balkenende II een Paasakkoord gehad, om een
ander voorbeeld te noemen.
VRAAG:
Dat is al jaren zo en dat begint nu tegen de politiek te werken.
BALKENENDE:
Dan is de vraag: wat is het alternatief?
VRAAG:
Een ander stelsel in Nederland.
BALKENENDE:
Uiteindelijk moeten er wel zaken worden gedaan. Er moeten op een
gegeven moment knopen
worden doorgehakt. Als je nu niet kiest voor de methode die de
afgelopen weken is gevolgd...
Natuurlijk, het akkoord heeft tijd gekost en ik zie ook wel de
kritiek, alleen als je het op een andere
manier doet zou je dan ook een debat moeten hebben met de Tweede Kamer
daarover, terwijl je weet dat binnen de Tweede Kamer... Men is het wel
eens over de kritiek op het kabinet en de duur enzo, maar wanneer het
gaat om de inhoud, welke keuzes moet je maken, dan schiet de Kamer ook
alle kanten uit.
VRAAG:
Niets veranderen is de beste oplossing?
BALKENENDE:
Niets veranderen, ik vind dat je altijd moet kijken hoe je zaken
scherp krijgt wat betreft het debat.
Dan is ook de vraag van wat voor een type debat willen we met elkaar?
Soms moeten er knopen
worden doorgehakt en dat zijn kabinetsformaties, dat zijn ook de
ontwikkelingen van afgelopen
weken. Je kunt eigenlijk niet zonder omdat je te maken hebt met echt
nieuwe omstandigheden. Dus laten we ook oppassen dat we de illusie
hebben dat we alles in één keer zouden kunnen veranderen. Het zit hem
volgens mij veel meer in: doen politieke partijen hun werk goed,
entameren die het debat ook intern, wordt er echt over visie
gesproken, over wat is de toekomst van Nederland? De vraag is
natuurlijk ook het zit hem niet zozeer in wat er de afgelopen weken is
gebeurd. Het zit hem misschien ook wel eens veel meer in het hyperige
klimaat waarin alle zaken worden opgeblazen. Waarin we over elk klein
dingetje alweer een debat met elkaar willen. De vraag is: moeten we
niet veel meer nadenken over de vraag hoe we Nederland sterk krijgen
voor de toekomst, wat zijn de essentiële keuzes op de langere termijn?
Heel wat debatten gaan over wat vandaag in de krant staat, betekent
volgende week een spoeddebat. Ik denk wel eens: laten we dat ook onder
ogen zien of dat mechaniek altijd wel goed is.
VRAAG:
Een liefhebber van het spoeddebat is ook de heer Wilders. Virtueel in
de peilingen is hij zo aan het
stijgen dat hij zelf begint na te denken over regeren. De keuze is op
u gevallen en de WD. Ziet u dat zitten?
BALKENENDE:
Ik ga daar helemaal geen aandacht aan besteden om deze reden: vorig
jaar hebben we meegemaakt dat mevrouw Verdonk heel hoog in de
peilingen stond.
VRAAG:
Hij kan natuurlijk zakken in de peilingen, maar zou u in principe met
de heer Wilders willen regeren?
BALKENENDE:
Daarom moeten we helemaal niet op die vraag in gaan. Toen was ook de
vraag van mevrouw
Verdonk, die had geloof ik een perspectief van veertig zetels, ze liet
zich al fotograferen voor het
Torentje, nu is de heer Wilders in dat soort omstandigheden. Daar
wordt ik zelf eerlijk gezegd niet
warm of koud van. Wat betreft coalitievorming, daar zitten we nu in.
We zitten nu in 2009. We
krijgen verkiezingen, als alles goed gaat, in mei 2011. Er kan nog
heel veel gebeuren in de tussentijd.
Dus al die vragen over wie met wie vind ik niet erg vruchtbaar.
Natuurlijk is het zo dat er wel
behoorlijke verschillen zijn. Want als ik nu de afgelopen week ook
weer zie hoe het debat gaat: hoe het gaat om bejegen van mensen met
een bepaald geloof, hoe is de bejegening van buitenlandse
regeringsleiders, hoe kijk je aan tegen het lot van de armste in de
wereld? Op die punten zijn gewoon hele grote verschillen. Dat zal dan
maar blijken en de komende jaren en bij verkiezingen. Maar ik vind het
veel te vroeg om daarover te spreken. Ik zie hele grote politieke
verschillen.
VRAAG:
Dat is een duidelijk antwoord. Ik wens u een prettig Pasen.
BALKENENDE:
Dat wens ik u ook en uiteraard alle luisteraars.
(letterlijke tekst, ongecorrigeerd)
Ministerie van Algemene Zaken